De Japanse centrale bank gaat de langetermijnrente niet langer onder nul duwen. Vooral bij de banken gaat er zucht van opluchting door de gelederen. Maar voor Europa brengt het nieuwe Japanse medicijn geen soelaas, meent ING-econoom Peter Vanden Houte.
De Bank of Japan (BoJ) is een trendsetter in de wereld van de centrale bankiers. En dus wordt er telkens reikhalzend uitgekeken naar wat Tokio nu weer uit de mouw weet te schudden. Het jongste witte konijn uit de hoed van gouverneur Haruhiko Kuroda is een kwalitatieve versoepeling in plaats van een kwantitatieve. Concreet vertelt de BoJ niet langer hoeveel miljarden obligaties ze zal op kopen, maar wel dat ze mikt op een tienjaarsrente van nul procent. Dat betekent dat ze geen obligaties meer zal kopen met een negatieve rente.
“Enerzijds zegt de BoJ zo dat ze rustig doorgaat op de ingeslagen weg en alles in het werk blijft stellen om terug inflatie te krijgen. Anderzijds wil ze niet dat de langetermijnrente te diep negatief wordt, omdat daarmee de banken onder druk komen te staan”, meent Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België. “Hiermee geven ze eigenlijk toe dat hun beleid negatieve bijwerkingen heeft, die de positieve deels te niet doet.”
Europa
Ook in Europa klagen de banken steen en been dat de lage rente de winst onder druk zet, en dus aanzet tot voorzichtigheid. Dat terwijl de Europese Centrale Bank (ECB) net miljarden in het banksysteem pompt om de kredietverlening aan te zwengelen. Maatregelen om de negatieve langetermijnrentes terug naar het nulpunt te brengen, zouden daarom ook hier op luid applaus onthaald worden in de financiële wereld.
De bankaandelen doen het trouwens opvallend goed woensdag. De Europese bankenindex wint bijna 3 procent. En in de Brusselse Bel20-index zijn KBC (+3,3%), ING (+3,5%) en Ageas (+3,6%) niet toevallig de grootste stijgers.
Volgens Peter Vanden Houte zou een bodem onder de lange rente wel degelijk de druk op de banken verminderen, omdat er dan weer een steilere rentcurve is. Dat is jargon voor een groter verschil tussen de rente op korte en die op lange termijn. Een steilere rentecurve betekent dat het weer interessant wordt voor de banken om geld op korte termijn aan te trekken om het op lange termijn te investeren.
Toch gelooft de ING-econoom niet dat Frankfurt het voorbeeld van Tokio zal volgen, hoe graag de Europese bankiers dat ook zouden willen. Mocht de ECB vandaag een nulrente als bodem voor haar inkoopprogramma hanteren, zou ze bijvoorbeeld geen Duits papier meer kunnen kopen. De Duitse tienjaarsrente noteert immers onder nul procent. Aan papier van zwakkere landen zoals Italië, Spanje of Portugal zou er dan weer geen gebrek zijn. Maar daarmee zou Frankfurt de vaste verdeelsleutel van obligatie-inkopen opgeven, en de facto starten met de financiering van overheidstekorten van de zwakkere landen. Elk plan in die richting zal ongetwijfeld op een stevig “nein” uit Berlijn stuiten.
Teveel liquiditeit
De bodem onder de Japanse nulrente betekent trouwens niet dat de Bank of Japan plots verlegen zal zitten activa om op te kopen. De marktenzaal van de BoJ slaat naast obligaties ook gretig aandelen en zelfs alternatieve beleggingen als vastgoed in. Kuroda zal zo onverminderd jaarlijks 80.000 miljard yen – omgerekend ruim 700 miljard euro – in de economie blijven pompen. De balans van de BoJ, die de voorbije jaren is verdrievoudigd, zal zo blijven aanzwellen. De bodemrente betekent evenmin het einde van de negatieve rentes in het land van de rijzende zon. Banken die op het einde van de dag cashreserves willen parkeren, zullen daar nog altijd een strafrente moeten voor betalen.
Volgens Vanden Houte maakt het trouwens niet uit hoeveel geld de BoJ nu precies in de economie pompt. “Er is nu al teveel liquiditeit. Dat is niet het probleem”, klinkt het. “Waar het om draait is de kredietverlening. Die kan je aanzwengelen door de rente te drukken, zodat lenen interessanter wordt. Of je maakt de banken gezonder, zodat die sneller bereid zijn leningen uit te schrijven. Hoeveel geld men daarvoor in de economie injecteert is bijkomstig. De aankopen zijn een middel, niet een doel.”
“De Bank of Japan was het noorden wat kwijt. Eerst zouden ze nooit een strafrente voor de banken introduceren. Een maand later deden ze het toch”, besluit Vanden Houte, die de beslissing vandaag vooral ziet als een poging eerdere maatregelen voorzichtig bij te sturen. “Al doende leert men, zegt men dan. De ECB zal dat ook moeten doen, maar dan met andere recepten.”
