Eurocommissaris Margrethe Vestager in Trends Talk: ‘Europa moet slimmer zijn dan China en VS’

China en de VS geven massaal geld uit aan subsidies voor hun bedrijven. Europa kan daar nooit tegenop, aldus Margrethe Vestager, Europees commissaris voor Mededinging, in Trends Talk. In Europa moeten subsidies beperkt blijven tot het strikte minimum, en enkel wanneer de vrije markt in gebreke blijft.

Er lijkt een subsidiewedloop aan de gang tussen de grootmachten. Zowel China als de Verenigde Staten steken hun bedrijven massaal veel overheidsgeld toe. Ook de Europese lidstaten delen bedrijfssubsidies uit, maar zij moeten zich houden aan de Europese mededingingsregels. Subsidies mogen van Europa bijvoorbeeld geen zombiebedrijven in leven houden, of privé-investeringen verdringen.

Maar als Europa nog zowat de enige is die het spel volgens de regels speelt, zullen we dan niet gedwongen worden van koers te veranderen, en het overheidsgeld eveneens rijkelijk te laten neerdalen over onze industrie?

Niet Chinees zijn

Slecht idee, zegt Margrethe Vestager. Zij waakt als Europees commissaris voor Mededinging over de eerlijke concurrentie in Europa. 

“Ik denk niet dat wij ooit meer kunnen uitgeven dan China en de VS, dus moeten wij slimmer zijn. Laat het aan de Chinezen om Chinees te zijn, daar zijn zij het best in. Wij zouden slecht zijn in het Chinees zijn.” Het is wijzer om de markt te laten werken, volgens Vestager, en enkel subsidies te geven als de markt afhaakt, omdat bijvoorbeeld het risico te groot is.

Lees verder onder het videofragment

Dat is bijvoorbeeld het geval in de strijd tegen de klimaatopwarming. De markt zal die strijd niet uit zichzelf voeren. Er zijn subsidies nodig om bedrijven te helpen investeren in de energietransitie.

“Om de markt te laten doen wat we nodig hebben in de strijd tegen de klimaatverandering, is een subsidie soms nodig: om het elektriciteitsnetwerk te verbeteren, om ons te verzekeren van innovatie in zonnepanelen en windenergie, of om de nodige halfgeleiders te produceren in Europa. Om dat allemaal voor elkaar te krijgen als de markt het niet kan doen, is het belangrijk dat de belastingbetalers van de lidstaten instappen.”

Diepe zakken

Subsidies moeten ook beperkt blijven tot het strikte minimum dat nodig is om het beoogde doel te bereiken. Dat moet helpen te verhinderen dat de rijkste lidstaten de meeste subsidies uitdelen, en zo de kleinere of armere lidstaten de loef afsteken.

Vestager: “Je mag een subsidie geven, maar zo weinig mogelijk. Enkel wat nodig is om resultaten te boeken. Want niet alle lidstaten hebben dezelfde diepe zakken. De ene kan meer subsidiëren dan de andere.”

En als een lidstaat een subsidie geeft, moet de rest van Europa daar ook baat bij hebben, volgens Vestager. Subsidies dienen niet om jobs van andere lidstaten af te pakken en te verhuizen naar het eigen land.

In 2019 blokkeerde Vestager de fusie van de treinactiviteiten van twee Europese industriële zwaargewichten, het Duitse Siemens en het Franse Alstom. Daarmee haalde ze zich de woede van Berlijn en Parijs op de hals. Siemens en Alstom argumenteerden dat een fusie hen moest wapenen tegen de gesubsidieerde Chinese concurrenten op de wereldmarkt.

Vandaag zou Vestager net dezelfde beslissing nemen, want van die Chinese concurrentie valt nog altijd weinig te bespeuren. “We hebben gezien dat de Chinese bedrijven nergens actief zijn buiten China. Maar de twee bedrijven die wilden fuseren, zijn wereldleiders in wat ze het best kunnen, namelijk treinen maken. Ze hebben het uitstekend gedaan zonder een fusie.”

Bekijk het volledige gesprek met Margrethe Vestager in Trends Talk vanaf 11 uur zaterdagochtend op Kanaal Z (en vervolgens in de weekendlus) of hier online.