Eerst een ambitieuzer beleid, dan een nieuw Flanders Technology

Het wordt stilaan een Vlaamse traditie. Het zijn moeilijke tijden en de minister-president is vleugellam door sabotage en gekibbel in zijn eigen Vlaamse regering. De geest van Flanders Technology wordt dan maar opgeroepen. Het is nostalgie naar een tijd waarin Vlaanderen nog durfde te veranderen. Maar dat kwam niet door een technologiebeurs, maar door een ambitieus beleid.

Na de financiële crisis van 2008 probeerde Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) met ‘Vlaanderen in Actie’ zijn regering meer daadkracht te geven. Dat initiatief was door zijn voorganger Yves Leterme al aangekondigd en was duidelijk een opvolger voor Flanders Technology. Leterme besloot echter snel om al zijn politiek kapitaal in te zetten op een communautaire strijd met de federale regering, in het bijzonder de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Het was aan zijn opvolger Kris Peeters om de ambities van Vlaanderen in Actie om te zetten, maar hij botste op een gebrek aan medewerking van zijn coalitiepartners en op een gebrek aan focus. VIA probeerde vooral geen enkele grote belangengroep of sector te bruuskeren.

Vlaanderen is een beetje het slachtoffer van zijn eigen succes en dat zorgt voor minder gevoel van urgentie. Onze regio is in veel meer activiteiten dan vroeger wereldtop. Toen Flanders Technology in 1983 in Flanders Expo de deuren opende, was er nog veel meer braakliggend terrein. Vlaanderen kampte met een verouderde industrie en de universiteiten waren nog te weinig bezig met commerciële toepassingen van hun wetenschappelijk onderzoek. Dat is in enkele decennia veranderd. Oude industrieën werden grondig vernieuwd of afgelost door nieuwe sectoren.

Flanders Technology wordt gezien als een belangrijke factor in die transformatie. De technologiebeurzen onder die noemer zorgden in de jaren tachtig voor een breder draagvlak door vernieuwing en innovatieve bedrijven in de kijker te zetten. Het creëerde ook momentum voor Vlaanderen om er stevig tegenaan te gaan. Het onderzoekscentrum imec werd versterkt en kon uitgebouwd worden tot een wereldvermaard instituut voor computerchips en andere halfgeleiders. In de jaren 90 kwam daar nog het VIB bij, dat een gelijkaardige toppositie verwierf in biotechnologie en rondom zich een cluster van beloftevolle biotechbedrijven verzamelde.

Veilig

Die schwung wil Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) weer tot leven wekken, maar de sterren staan niet gunstig. Zijn coalitiepartners zullen hem en zijn partij geen politiek succes gunnen. Daarvoor is de sfeer te verzuurd. Maar bovenal heeft een nieuw Flanders Technology nog geen goed fundament. Het risico is groot dat het blijft bij een grote beurs die een aantal Vlaamse bedrijven en innovaties in de kijker zet.

Zo’n marketingstunt kan niet verdoezelen dat Vlaanderen een vrij conservatief innovatie- en industrieel beleid voert. Het pompt enorme bedragen in onderzoek en ondersteuning voor bedrijven, maar dat gaat vooral naar bestaande spelers en de gevestigde sectoren. Onze regio speelt voornamelijk op veilig. Het Vlaamse Datanutsbedrijf is een uitzondering. Minister-president Jambon heeft daar hoge verwachtingen rond gecreëerd. Het moet een softwareplatform worden dat burgers en bedrijven een slimme kluis geeft om gevoelige data efficiënt en veilig te delen. Dat moet de digitalisering van de Vlaamse economie versnellen en heel wat administratieve rompslomp vermijden. Maar de start loopt ondertussen al bijna een jaar vertraging op en het is ook niet duidelijk wat de positionering zal zijn. Ondertussen zijn verschillende privé-initiatieven gestart, sommige werken ook al met de Solid-standaard waar het datanutsbedrijf zich op zal baseren.

Gewetensonderzoek

Met de revival van Flanders Technology komt er best ook een gewetensonderzoek naar het Vlaamse innovatiebeleid. VIB (biotech) en imec (halfgeleiders) zijn wereldtop, maar sindsdien zijn er geen instellingen met een gelijkaardige reputatie bijgekomen. De overname van iMinds door imec heeft zelfs een gat geslagen in de meer software-achtige kant van technologie. Rond artificiële intelligentie, big data en netwerktechnologie zijn er veel plannen, maar weinig momentum. Dat zijn nochtans drie domeinen waar Vlaamse universiteiten en onderzoekers ook meekunnen met de beste, en waar men op termijn een eventuele revolutionaire impact van verwacht als destijds van elektriciteit.

Vlaanderen speelt alleen in de netwerktechnologie al boven zijn gewicht. Zowel kmo’s zoals Skyline Communications en OTN Systems of grote bedrijven als Nokia Bell Labs in Antwerpen zijn wereldspelers. De ‘Bell in Antwerpen’ is nog altijd een van de grootste privé-onderzoekslabo’s in België. 20 jaar geleden werd daar adsl en vdsl uitgevonden, breedband via de telefoonkabel. Nu behoort het tot de wereldtop in het optimaliseren van ultrasnel dataverkeer via glasvezel.

Sinds de overname van iMinds moet imec ook focussen op software en AI, maar het lijkt weinig waarschijnlijk dat het daar effectief een versnelling hoger kan schakelen. Imec moet zich de komende jaren vooral concentreren op zijn rol in de Europees strategie om weer wereldtop te zijn in de chipindustrie. Het zal zijn handen vol hebben met die projecten én met ervoor te zorgen dat er meer sterke halfgeleiderbedrijven in Vlaanderen ontstaan.

Als het deze Vlaamse regering echt menens is, dan vindt ze een manier om al de topexpertise rond AI, big data en netwerktechnologie te versterken, zoals destijds is gebeurd op andere domeinen. Desnoods is dat met een nieuwe instelling. Zonder zo’n concreet en ambitieus plan zal het nieuwe Flanders Technology vooral een nostalgische trip zijn.