Duitse liberalen bepalen nieuwe coalitie

De sociaaldemocratische SPD komt als grootste partij uit de Duitse Bondsdagverkiezingen en is met iets meer dan 25,7 procent iets groter dan de CDU/CSU (24,1 procent). Toch is de kans reëel dat de sociaaldemocraten in de oppositie terechtkomen. De kingmaker van de coalitie is de liberale FDP die droomt van een Jamaica-coalitie met CDU/CSU en de Groenen. Dat zal gevolgen hebben voor de rest van de Europese Unie, onder meer voor de voorstanders van een begrotingsunie.

En de winnaar is: Christian Lindner, de voorzitter van de FDP. Met 11,5 procent van de stemmen zijn de liberalen tevreden met de uitslag van de Duitse parlementsverkiezingen, ook al zijn ze pas de vierde partij. De FPD moet naast de sociaaldemocraten en de christendemocraten ook de Groenen (14,7 procent) laten voorgaan. Die laatste scoren vooral goed in de grote steden, maar blijven toch wat onder de verwachtingen.

Politiek waarnemers in Duitsland gaan ervan uit dat een Grosse Koalition van SPD en CDU/CSU niet meer aan de orde is, ook al hebben ze nog een absolute meerderheid. Het wordt dus een driepartijencoalitie, waartoe zowel de groenen en de FDP als grote winnaars zullen behoren. Het hangt er nu van af of dat een zogenaamde Ampelkoalition (verkeerslicht: rood, geel en groen, met de SPD dus) of een Jamaica-coalitie met de CDU/CSU is.

Dat laatste spoor werd na de verkiezingen van 2017 even bewandeld, maar de coalitie-onderhandelingen mislukten. Onder meer omdat de inhoud van de gesprekken via sociale media werd gelekt. Uiteindelijk werd het een nieuwe Grote Coalitie.

Nu volgt er een nieuwe kans, al verwacht men dat de onderhandelingen lang zullen aanslepen. Een nieuwe regering tegen Kerstmis zal een succes zijn. Ondanks het feit dat zijn partij een historische nederlaag heeft behaald, wil Armin Laschet (CDU) tot de Jamaica-coalitie toetreden. Zijn Beierse zusterpartij CSU wil niets liever dan regeren met de liberalen. De Groenen neemt men er gerust bij. Daarin zitten volgens de CDU/CSU genoeg realpolitici. Men verwijst daarbij naar het succesvolle bestuur van de Groenen in Baden-Württemberg, één van de centra van de Duitse auto-industrie.

Christian Lindner van de FDP wordt dus de kingmaker van de coalitie. Kiest hij samen met de groenen voor de SPD of de Union (CDU/CSU)? Hij voerde een verstandige campagne. Hij gaf nooit de indruk kandidaat-bondskanselier te zijn, focust op een mogelijk ministerschap van Financiën en wist vooral de jongere generatie aan te spreken. Bij de ‘Neustimmen‘, zij die de eerste keer naar de stembus gaan, zijn de liberalen de grootste partij. Dat is een succes voor een politieke formatie die vaak tegen de kiesdrempel moet vechten.

Anderzijds is er ook een oud en klassiek-liberaal kantje aan de partij. De liberalen zouden te veel de verdediger zijn van de ‘gevestigde bedrijvenbelangen’. Een ondernemingsfederatie die goed kan lobbyen haalt altijd wel een cadeau binnen via de FDP.

Kritiek op de Europese transferunie

Een nieuwe Duitse regering is er nog lang niet. Maar het is geweten dat Laschet en Lindner goed overeenkomen. Zij regeren al een aantal jaar in zo’n Jamaica-coalitie in Noordrijn-Westfalen, Duitslands grootste deelstaat. Beiden worden door Der Spiegel ‘die Schulterklopfer vom Rheim‘ genoemd, de heren die elkaar graag complimenten geven.

Als het een Jamaica-coalitie wordt, heeft dat ook gevolgen voor de rest van de eurozone. Christendemocraten en liberalen zijn voor strengere begrotingsregels. Dat de eurozone in de richting van een Europese transfer- en schuldunie evolueert, zien ze niet zitten. Tijdens de coronacrisis ging Duitsland wel akkoord met een omvangrijk Europees herstelfonds, gefinancierd met gemeenschappelijke leningen. Maar dat was eenmalig en niet voor herhaling vatbaar. Zelfs de SPD staat kritisch tegenover zo’n schuldenunie. Enkel de Groenen zijn voor, maar die zullen geen vuist kunnen maken.