Drie mogelijkheden om het fileleed te verminderen: ‘Het probleem is niet het bezit van een wagen, maar het gebruik’

Van alle Europeanen op het vasteland verliezen de Belgen het meeste tijd in de files. We verspillen er gemiddeld meer dan één werkweek per jaar. Het adviesbureau Deloitte brengt de mobiliteitscrisis in kaart en formuleert drie mogelijkheden om de files en de luchtverontreiniging te verminderen.

De auteurs van het mobiliteitsrapport van Deloitte winden er geen doekjes om. Van alle Europeanen brengen de Belgen, na de Britten, het meeste tijd door in de files met een gemiddelde van 39 uur. Dat is meer dan een werkweek per jaar die in de verkeersellende verdampt. De meeste drukte situeert zich in de Vlaamse ruit (Antwerpen, Gent, Leuven, Brussel) en de Waalse as (Charleroi, Namen, Luik). Ondanks de congestieproblemen blijft de auto het favoriete vervoersmiddel van de Belgen. Uit de meest recente cijfers van de federale overheidsdienst Mobiliteit blijkt dat 61 procent van de trajecten en 74 procent van de afgelegde kilometers met een auto gebeuren.

“Het hoge gebruik van de auto in België is niet verrassend”, stelt Sam Sluismans, partner Strategy & Innovation bij Deloitte België. “Uit ons onderzoek blijkt dat Belgen de wagen als het betrouwbaarste, veiligste en eenvoudigste vervoersmiddel beschouwen. Bovendien vindt 43 procent van de Belgen dat het belangrijkste aspect van mobiliteit erin bestaat zo snel mogelijk op hun bestemming aan te komen. Kosten (20%) worden als minder belangrijk gezien.” Er zit heel wat vertraging op de autotrajecten, maar met de alternatieve vervoersvormen gaat het vaak nog trager. In de studie pleit het adviesbureau dan ook voor een New Deal om de mobiliteitscrisis in ons land aan te pakken. Het plan steunt op drie pijlers.

1. Alternatieven voor de auto moeten aantrekkelijker worden

“De alternatieve vervoersmiddelen, zoals het openbaar vervoer en de fiets, zijn nog niet zo aantrekkelijk dat je de wagen makkelijk aan de kant zult laten staan”, stelt Sam Sluismans vast. In klantentevredenheid bij de treinreizigers bengelt België in de staart van het Europese peloton. Alleen Italië, Roemenië, Hongarije en Bulgarije scoren nog slechter. Ook de tevredenheid over de Vlaamse vervoersmaatschappij De Lijn zit op een dieptepunt, leerden we vorige week.

De onderzoekers van Deloitte zien potentieel in multimodale hubs met parkeerruimte en oplaadpunten voor fietsen, scooters en auto’s waar je vlot van de ene vervoersvorm op de andere kunt overstappen. Een MaaS-oplossing ( mobility as a service) waarmee de pendelaars hun vervoersmiddelen kunnen plannen, boeken en betalen is even noodzakelijk. “Een aantrekkelijk multimodaal hubnetwerk rond Brussel kan 20.000 auto’s van de weg halen in en om de hoofdstad. 10 procent minder auto’s op de wegen zou een vermindering van het fileleed met 40 procent betekenen”, weet Stijn Vandeweyer, director Future of Mobility bij Deloitte.

2. Ons mobiliteitsgedrag veranderen door fiscale ingrepen

Een tweede plan is een grondige herziening van de autofiscaliteit. Een kilometerheffing lijkt de logische weg, maar blijkt politiek niet haalbaar. Een andere vaak gehoorde kreet is het aanpakken van de salariswagens. “Dat zal niets oplossen”, zegt Christian Combes, technology leader bij Deloitte België. “Het probleem is niet het bezit van een wagen, maar het gebruik ervan. Ons mobiliteitsgedrag moet veranderen en de fiscus kan dat sturen.”

Amper 8 procent van alle wagens is een salariswagen. Ze zijn wel verantwoordelijk voor 16 procent van alle voertuigkilometers. Deloitte is ervan overtuigd dat het aantal kilometers dat wordt afgelegd door de 500.000 bedrijfswagens met 10 procent kan worden teruggeschroefd. “We moeten verantwoordelijker omgaan met de salariswagen. Het belastbaar voordeel moet ook het brandstofverbruik in rekening brengen. Er moet een beperking op het gebruik van de tankkaart komen”, stelt Christian Combes voor.

Deloitte heeft de oefening gedaan. “Onze nieuwe kantoren zijn gevestigd in de buurt van stations en 42 procent van onze medewerkers probeert alternatieve vervoersmiddelen uit. Op meer dan 4000 werknemers kan dat tellen. De mensen staan daar voor open. Op die manier kan je de kilometers met de auto beperken”, zegt Sam Sluismans.

3. Als het toch met een wagen moet, dan met een elektrische

De derde pijler van het mobiliteitsplan is de vergroening van het wagenpark. Op korte termijn betekent dat elektrische voertuigen, op langere termijn komt waterstof in beeld. Ook die transformatie kan worden versneld door fiscale stimuli. “De overheid moet haar fiscale strategie herdenken”, zegt Sam Sluismans. “Door het groener worden van de vloot zullen de inkomsten van de accijnzen op fossiele brandstoffen dalen. De overheid moet het systeem zo hervormen dat we naar duurzaamheid kunnen evolueren.”

Op lange termijn betekent dat hogere lasten op diesel- en benzinewagens en een stabiel tarief voor duurzamere alternatieve aandrijvingen. Tegelijk zijn er investeringen nodig om de noodzakelijke energie beschikbaar te maken. Christian Combes verwacht dat het aantal elektrische auto’s tegen 2030 zal toenemen tot 1,2 miljoen, goed voor 20 procent van het wagenpark. Vandaag telt de Belgische vloot zo’n 45.000 elektrische auto’s, dat is minder dan 1 procent.