Dit zijn de nieuwe doelwitten van de fiscus

Net als elk jaar komt de federale overheidsdienst Financiën met een lijstje van specifieke controleacties, waarop de fiscus zich zal concentreren. Op wie opent ze dit najaar de jacht?

Met haar lijstje van specifieke doelwitten, zowel voor particulieren als voor ondernemingen, hoopt de federale overheidsdienst Financiën onachtzame belastingplichtigen aan te sporen hun aangifte correct in te vullen.

Als u een van de belastingplichtigen bent die een beroep doen op een boekhouder voor het invullen van de belastingaangifte voor eind oktober (ondernemers, zelfstandigen, moedige loontrekkenden), wees dan waakzaam. Een vergetelheid kan u duur komen te staan. De trend is duidelijk. De fiscus legt almaar meer belastingverhogingen en boetes op. In 2017 is meer dan 2 miljard euro aan bijkomende belastingen gevorderd.

Fiscalisten sussen dat de fiscus met een tekort aan middelen kampt en almaar minder controleert. Dat klopt. Tussen 2015 en 2017 waren er 20 procent minder controles bij natuurlijke personen (personenbelasting) en bijna 30 procent minder bij ondernemingen (vennootschapsbelasting).

Aangekondigde acties, zoals die voor deze herfst, leveren blijkbaar even goede resultaten op als een golf van discrete en onzichtbare onderzoeken. Maar er wordt wel degelijk gecontroleerd. Doelgerichter en diepgaander. Wie loopt dit najaar in het vizier?

Natuurlijke personen

U hebt onderhoudsgeld gestort

Onderhoudsgeld is belastbaar voor degene die het ontvangt en voor 80 procent aftrekbaar door degene die het toekent. Er zijn wel voorwaarden. U moet kunnen aantonen dat de begunstigde behoeftig is. “Als die persoon in het buitenland woont, is dat niet altijd vanzelfsprekend”, merkt Pierre-François Coppens op. Hij is fiscaal adviseur en secretaris-generaal van de Waalse vereniging van accountants. “Bovendien zijn de in het buitenland betaalde gelden, in tegenstelling tot bepaalde in België betaalde gelden, onderworpen aan een bronheffing. De betrokken partijen weten dat vaak niet.”

U hebt beroepskosten afgetrokken

Als loontrekkende of zelfstandige kunt u uw werkelijke beroepskosten aftrekken in de plaats van de forfaitaire aftrek toe te passen. U bent daarmee beter voorzichtig. “De berekening van de werkelijke kosten is altijd al de grootste bron van conflicten geweest tussen de administratie en de belastingplichtige”, vertelt Thierry Afschrift, advocaat en hoogleraar fiscaal recht aan de ULB.

De fiscus controleert al heel lang de kosten voor onder andere restaurantbezoeken, buitenlandse reizen, recepties, een gsm en een thuiskantoor. Tegenwoordig is hij nog onverzettelijker dan vroeger. En volgens Thierry Litannie, een in fiscaal recht gespecialiseerde advocaat van LawTax, is hij ook “subjectiever in zijn beoordeling van de aftrekbaarheid van een uitgave”.

Een voorbeeld is de inschatting van het percentage van een huis dat voor beroepsdoeleinden bestemd is. De administratie let ook beter op de vergoeding die een werknemer krijgt voor kosten die verband houden met zijn beroepsactiviteit, de ‘kosten eigen aan de werknemer’ in het vakjargon. U moet het bedrag dat uw werkgever u maandelijks terugbetaalt, kunnen rechtvaardigen en aantonen dat het over werkelijk persoonlijk gemaakte kosten gaat en geen verdoken bezoldiging is.

U hebt de inkomsten uit de verhuur van een onroerend goed niet correct aangegeven

“Wanneer huurders de kosten voor de huur van een woning als beroepskosten aftrekken, zal de fiscus de eigenaar belasten”, licht Pierre-François Coppens toe. “Maar die eigenaar is over het algemeen te goeder trouw. Hij weet bijvoorbeeld niet dat in zijn huis een zaak gevestigd is.” De fiscus ontdekt vaak fouten, maar ook gesjoemel.

“Een goede raad voor de eigenaren is dat ze in het huurcontract een clausule opnemen die onderverhuren verbiedt”, zegt Thierry Litannie. “Meer in het algemeen moeten ze verbieden dat een huurder de eigendom gedeeltelijk of totaal een eigen bestemming geeft, om te vermijden dat de fiscus hen probeert te belasten op basis van de werkelijke huur en niet op basis van het kadastraal inkomen.”

U hebt roerende inkomsten uit het buitenland niet aangegeven

Als u een rekening hebt bij een bank in het buitenland, dan bent u verplicht het rekeningnummer door te geven. Zelfs al brengt die rekening geen inkomsten op. Dat geldt voor alle soorten rekeningen, of het nu gaat om een zichtrekening, een termijnrekening of zelfs een effectenrekening. Vergeet vooral niet te vermelden welke inkomsten die rekening eventueel opbrengt, onderstreept Pierre-François Coppens. “Als de fiscus weet dat u een buitenlandse rekening hebt, zal hij controleren of de eventuele intresten en dividenden van die rekening in België zijn aangegeven.” Bovendien toont de fiscus de jongste tijd bijzonder veel belangstelling voor belastingplichtigen die in het buitenland in private equity hebben belegd.

U bent eigenaar van meerdere onroerende goederen, die u verhuurt

Sinds enkele maanden probeert de fiscus uit alle macht huren en vastgoedmeerwaarden als beroepsinkomsten te belasten. Hij heeft het gemunt op Belgen die meerdere onroerende goederen bezitten en verhuren. Het aantal naheffingen waarbij de fiscus verwerpt dat het om ‘normaal beheer van het privévermogen’ gaat, is niet meer te tellen. Volgens de fiscus is de inning van inkomsten of meerwaarden uit de verhuur of verkoop van gebouwen in werkelijkheid vergelijkbaar met een beroepsactiviteit. De belastingaanslag kan oplopen tot 50 procent.

Vanaf hoeveel appartementen (huizen, koten, garages) dreigt de fiscus een fiscale controle te doen? De administratie zwijgt daarover. Volgens de specialisten hanteert ze verschillende criteria, zoals de hoeveelheid en de snelheid van de operaties.

U hebt ook een grotere kans op controle als u een lening hebt genomen om te kopen of als u een vastgoedprofessional bent (vastgoedmakelaar, notaris, architect).

U hebt uw belastingaangifte niet of te laat ingediend

Als u uw aangifte niet hebt aangediend, zult u een controle krijgen. Zeker als dat niet de eerste keer was. “Wie een correct ingevulde aangifte te laat indient, krijgt dezelfde boete als degene die ze helemaal niet indient”, onderstreept Pierre-François Coppens. “De sanctie is een verhoging van 10 procent, ongeacht de vertraging of de hoogte van de te betalen belasting.” De uiterste datum voor de aangifte van uw personenbelasting via een mandataris (bijvoorbeeld een boekhouder) is dit jaar 24 oktober.

Ondernemingen

De voorwaarden voor de aanleg van de liquidatiereserve zijn niet nageleefd

Om te kunnen profiteren van de verminderde roerende voorheffing op de vennootschapsbelasting bij aanleg van een liquidatiereserve, moet een onderneming voor de controleurs van de fiscus voldoen aan twee voorwaarden. Ten eerste moet ze een kmo zijn en geen dochter van een groep. “Maar”, signaleert Pierre-François Coppens, “veel zaakvoerders denken dat ze aan het hoofd staan van verschillende, gescheiden kmo’s, terwijl die in feite met elkaar verbonden zijn en een soort van consortium vormen.” Denk bijvoorbeeld aan de zelfstandige die eigenaar is van een managementvennootschap en een exploitatievennootschap. Beide maken deel uit van een groep van vennootschappen, want die staan dan bijvoorbeeld onder een gemeenschappelijke leiding. De tweede voorwaarde is de betaling van de heffing van 10 procent op de gelden die in de liquidatiereserve worden opgenomen. Vergeet dat niet tijdig te doen.

Niet alle inkomsten zijn aangegeven

Ook voor ondernemingen geldt de internationale uitwisseling van informatie over hun rekeningen. De belastingadministratie kan controleren of de activa en de inkomsten van een onderneming keurig terug te vinden zijn in haar boekhouding. Ze let vooral op intresten en dividenden uit het buitenland. Klassiek is de Belgische onderneming die dividenden van een buitenlandse dochteronderneming niet aangeeft of ten onrechte een belastingvrijstelling voor die inkomsten eist.

Een abnormale omzet

Het belang van datamining bij het opsporen van oneerlijke belastingplichtigen neemt toe. Als de computers van de fiscus vreemde zaken vinden, kan een controle volgen. Ze zullen in het bijzonder vallen over een omzet die afwijkt van de omzetten van andere ondernemingen in een gelijkaardige situatie. Of over een omzet die volgens bepaalde criteria van de administratie abnormaal zou evolueren. “Maar”, stelt Thierry Afschrift, “het is heel goed mogelijk dat u de ene keer een schitterend jaar hebt en daarna een minder goed jaar.” Als uw omzet sterk afneemt of uw kosten hoger uitvallen, dan raadt Pierre-François Coppens aan dat te rechtvaardigen in het jaarverslag dat u bij uw belastingaangifte voegt. Zo kunt u voorkomen dat de fiscus u een ongelegen bezoek brengt.

Op en neer gaande kosten

Als een controleur de aftrek ter discussie stelt van kosten die een onderneming voor haar rekening neemt ten voordele van de zaakvoerder (managementvennootschap), dan moet de zaakvoerder stukken kunnen voorleggen die aantonen dat hij de geboekte prestaties daadwerkelijk heeft geleverd: notulen van de raad van bestuur en jaarverslagen, correspondentie en e-mails, werkverslagen, interne nota’s, bewijzen van getekende contracten of beroepsmatige verplaatsingen.

“Dat lijkt een vervelende klus”, werpt Pierre-François Coppens op, “maar het komt tegemoet aan de vrij formalistische visie van een administratie die niet langer accepteert dat belastingplichtigen hun onderneming gebruiken om kosten, en dan hoofdzakelijk vastgoedkosten, af te trekken.”

Zelfstandigen die hun inkomen voor een deel als auteursrechten aangeven, zoals fotografen, zullen merken dat de administratie moeilijker aanvaardt dat ze tegelijk het forfait van 50 procent en hun werkelijke kosten van de winst kunnen aftrekken.

De verkapte uitkering van dividenden

Het gaat om operaties waarbij een uitkering van dividenden wordt omgezet in een kapitaalvermindering. De fiscus heeft het gemunt op ondernemingen die zijn opgericht als een holding en achtereenvolgens een kapitaalverhoging en een niet-belaste kapitaalvermindering doorvoeren, een ‘accordeonoperatie’. Het risico dat de belastingadministratie die verkapte uitkeringen van dividenden herkwalificeert, is groter dan in het verleden. “Daarom gebeuren zulke operaties ook almaar minder”, constateert Emmanuel Degrève, fiscaal adviseur en oprichter van het kantoor Deg & Partners.

“Die situatie is inderdaad riskant”, weet Thierry Afschrift. “Het begrip ‘fiscaal misbruik’ is zo onduidelijk en vaag dat de belastingadministratie zich er buitensporig vaak en lukraak op beroept. Ook in het geval van operaties die zij als verkapte uitkeringen van dividenden beschouwt.”

De belastingaangifte is niet of te laat ingediend

Voor ondernemingen die nalaten hun aangifte in te dienen, vestigen we de aandacht op de hervorming van de vennootschapsbelasting. De minimale belastbare basis is op 1 januari 2018 opgetrokken naar 34.000 euro en stijgt in 2020 naar 40.000 euro. Bovendien wordt het bedrag voor ondernemingen en niet-inwoners verhoogd bij herhaalde inbreuken. “Dat is het gevolg van een koninklijk besluit dat in de voorbije weken gepubliceerd is”, signaleert Emmanuel Degrève. “De verhoging verloopt volgens een schaal van 25 tot 200 procent, en dat voor elk jaar waarin er een inbreuk is. De administratie gaat voor een nultolerantie.”