Discussie over het geld van Europa barst los

Hoe krijgt de Europese Unie het gat gevuld dat de Britten achterlieten in haar begroting? De kwestie wordt de vuurdoop voor Europees president Charles Michel, die vrijdag een voorstel lanceert om de meerjarenbegroting van de EU in stelling te brengen. De gesprekken lopen al anderhalf jaar en zitten muurvast.

Charles Michel heeft als voorzitter van de Europese Raad een eerste voorstel gelanceerd om de onderhandelingen over de Europese meerjarenbegroting weer op de rails te krijgen. Maar dat voorstel is nagenoeg hetzelfde dat eind 2019 circuleerde en dat botste op een njet van het Europees Parlement. Michel lanceert het voorstel als vertrekpunt voor de speciale top die volgende week donderdag begint. Daar zal hij een compromis tussen de lidstaten proberen te bereiken. De gesprekken over de meerjarenbegroting lopen al anderhalf jaar maar zitten muurvast.

Naast een jaarlijkse begroting moet de EU om de zeven jaar een meerjarenbegroting in stelling brengen, het meerjarig financieel kader (MFK) in EU-jargon. De gesprekken over het MFK van 2021 tot 2027 lopen al meer dan anderhalf jaar, maar zitten muurvast.

Kortingen

Het hete hangijzer is de brexit die een jaarlijks gat van 13 miljard euro in de EU-begroting slaat. “Sommige lidstaten willen dat niet opvullen. Zij willen verder met een kleinere begroting”, vertelt Johan Van Overtveldt, voorzitter van de begrotingscommissie in het Europees Parlement. De Commissie wil dat gat dichtrijden door te besparen op zowel de landbouwsubsidies als de cohesiefondsen voor armere lidstaten, en deels door de bijdragen van de lidstaten te verhogen.

“De noordelijke landen willen hun nationale bijdragen aan de EU-begroting niet verhogen”, voegt Van Overtveldt toe. Sommige landen, waaronder Nederland, Zweden en Denemarken, krijgen een korting op hun nationale bijdragen aan de EU. Die kortingen wil de Commissie tegen 2025 laten uitdoven, zodat alle landen gemiddeld 0,9 procent van hun bruto nationaal inkomen (BNI) bijdragen. Nu betalen die kortingslanden gemiddeld 0,7 procent van hun BNI en de rest 0,85 procent.

Gebikkel over tienden van procenten

De MFK-onderhandeling is een klassiek Europees steekspel, waarbij de Commissie hoog inzet, het Parlement nog meer wil en de lidstaten op de rem staan. Voorstellen waren er nochtans genoeg. In mei 2018 lanceerde de Commissie-Juncker een eerste voorstel van 1280 miljard euro. Jaarlijks zouden daar de Europese uitgaven neerkomen op 1,11 procent van het BNI van de EU. Historisch gezien is dat niet hoog. Voor de meerjarenbegroting 1993-1999 lag het uitgavenniveau nog op 1,28 procent. De huidige meerjarenbegroting 2014-2020 doet het weliswaar zuinig, met 1,03 procent.

Kort na het Commissievoorstel deed het Europees Parlement – dat niet mee onderhandelt over de begroting, maar wel zijn zegen moet geven – er een schep bovenop met de eis voor 1324 miljard euro. Dat zou het uitgavenniveau op 1,3 procent van het BNI brengen.

Alleen de lidstaten in de Raad hebben hun positie nog niet bepaald. In december 2019 circuleerde een kladvoorstel van slechts 1087 miljard. Dat botste meteen op een veto van het Parlement. Charles Michels voorstel van vrijdagmiddag ligt daar met 1095 miljard niet ver af. Volgende week hoop hij een doorbraak te forceren tijdens een speciale top die donderdag begint, maar waarvan het einde niet in de planning van Europese president staat.