‘Deze regering beslist niets meer. Tenzij iemand haar dwingt’

‘Het immobilisme zit veel te diep. Dat doorbreken zou het voornaamste doel moeten zijn van een uitstekende staatshervorming.’ Dat zegt Wim Verhoeven, hoofdredacteur van Trends.

Corona is niet weg, maar de druk is van de ketel. De grootste bankier van het land, Max Jadot, zegt in deze Trends dat de voorspelde golf van faillissementen er niet zal komen. Brusselse, niet-gevaccineerde covid-patiënten worden verdeeld over allerlei ziekenhuizen, maar overstromen zal de zorg niet meer doen. De jeugd zit in de klas, de bedrijven proberen thuis- en kantoorwerk te managen, en we gaan zelfs opnieuw naar de bioscoop. Hollywood laat de blockbusters eindelijk op u los. James Bond met een mondmasker. Het kan erger.

Normaal zou de federale regering nu een doorstart moeten maken. Geen crisismanagement, maar echte politiek. Werk zat: pensioenen, arbeidsmarktbeleid, klimaatbeleid, fiscale hervormingen, een ernstige begroting, gegarandeerde en betaalbare energie of een efficiënte gezondheidszorg. Duizelingwekkend grote werven zijn het. Dat komt omdat de federale politiek de afgelopen decennia zelden bij machte is geweest fundamentele knopen door te hakken. Dat zal ook nu niet gebeuren. De lamentabele manier waarop het pensioendossier op de federale agenda is geraakt en er opnieuw werd afgehaald, is daarvan het beste bewijs. Alle meerderheidspartijen staan onder zware electorale druk. Het zal geen kwestie zijn van malgoverno, maar van nongoverno.

Nongoverno, tenzij de regering gedwongen wordt. Over de kernuitstap wordt wél beslist. Engie zal dat doen. De Fransen trekken de stekker er hoe dan ook uit, tenzij we betalen. Hoe dichter we bij de deadline komen, hoe hoger de prijs. Ook de klimaatmaatregelen zullen ons overkomen. Europa legt ze op en zal ons op de vingers tikken als we de doelstellingen niet halen. En mocht Europa zwijgen, dan zullen de rechtbanken spreken. Dat gebeurt steeds vaker in milieudossiers. Ook bij de begroting en de overheidsschuld zal de druk van buitenaf komen. In het beste geval alweer van de Europese Unie, als de windrichting daar vroeg of laat keert. In het slechtste geval van de financiële markten.

Een meerderheid van de Belgen gelooft niet dat ze later een behoorlijk pensioen zullen krijgen. Jonge, werkende mensen geloven niet in de beloftes van de overheid, terwijl ze wel een deel van hun loon afgeven aan een solidair pensioenstelsel. Ik weet niet wat u daarover denkt, maar ik vind dat dramatisch. Net zoals een werkzaamheidsgraad van goed 60 procent in Brussel – het kloppende hart van Europa – werkelijk dramatisch is. Zou een fiscale hervorming dan wél lukken? In mei bleek uit het belastingdossier van Trends dat een hogere btw én een groene fiscaliteit productiever zijn dan onze recordtarieven op arbeid en vermogen. Een fiscale reset is extreem moeilijk, omdat de ideeënstrijd rond de vermogensfiscaliteit heel groot is.

De vraag is of een andere coalitie het immobilisme had kunnen doorbreken. Bij de N-VA menen ze van wel. De Vlaams-nationalisten zijn nog altijd misnoegd over het mislopen van een groot akkoord met de PS in 2020. Dé gemiste kans van de afgelopen decennia, en daarom blijven Egbert Lachaert, Alexander De Croo en bij uitbreiding de hele Open Vld staatsvijand nummer één. Vuurwerk zou die ‘regering van regionalisten’ ongetwijfeld geven. Maar fundamentele hervormingen? Het immobilisme zit veel te diep. Dat doorbreken zou het voornaamste doel moeten zijn van een uitstekende staatshervorming, en misschien zelfs van een grondige hertekening van het partijlandschap. Het land moet worden bestuurd. Dat is veel belangrijker dan de negen ministers van Volksgezondheid die het coronabeleid moesten uitwerken. Dat was een belachelijk beeld, maar tegelijk was het niet meer dan een symptoom. Hopelijk ziet deze generatie politici zelf in dat ze geen beleid meer kan voeren. Zo niet zal de oplossing alweer van buitenaf komen. Van de kiezer, die de politiek in 2024 tot handelen zal dwingen.