‘Debat over apart sociaal statuut voor vluchtelingen kan enkel in flexibele arbeidsmarkt’

De vraag moet worden gesteld of het de bedoeling is dat de erkende asielzoekers lange tijd in het leefloonstelsel blijven. Dat zegt Trends-redacteur Alain Mouton.

Met zijn suggestie dat erkende vluchtelingen een “apart sociaal statuut” moeten krijgen heeft de N-VA-voorzitter Bart De Wever de reacties gekregen waar hij op uit was. Voor de radicale N-VA-achterban was de perceptie ontstaan dat de regering een te laks asielbeleid voerde. De Wever heeft dit bijgestuurd. Hij kreeg applaus van de achterban. Dat klonk nog luider toen onder andere sp.a en Groen zeer kritisch waren over het voorstel en benadrukten dat erkende asielzoekers dezelfde rechten moeten hebben als de Belgen.

De politieke discussie duwde het inhoudelijke debat naar de achtergrond. De vraagt blijft of de instroom van asielzoekers die na een erkenning in eerste instantie op een leefloon zijn aangewezen, de financiering van de sociale zekerheid niet in het gedrang brengt.

Professor Sociaal Beleid Ive Marx (Unversiteit Antwerpen) heeft gelijk als hij stelt dat de budgettaire impact van een toenemend aantal leefloners beperkt is. Momenteel telt België een goede 130.000 leefloners. De totale uitgaven bedragen 500 miljoen euro. Dat is weinig in vergelijking met de uitgaven voor werkloosheid (7 miljard euro) of gezondheidszorg (26 miljard euro).

Maar dat is niet de essentie van het debat. Wel moet de vraag worden gesteld of het de bedoeling is dat de erkende asielzoekers lange tijd in het leefloonstelsel blijven. Dat risico is groot. Vandaag zijn een op de drie leefloners in België niet-EU-burgers.

Een sociaal systeem kan enkel overleven als er voldoende ‘mobiliteit’ is tussen zij die van een uitkering of leefloon moeten leven en de arbeidsmarkt. En dat blijft in België een groot probleem. Het sociaal overleg is er vooral op gericht de positie van zij die een job hebben, de insiders dus, te vrijwaren. De outsiders, zij die de stap naar de arbeidsmarkt willen maken – en daar vallen ook de laaggeschoolde niet-Belgen onder – hebben het zeer moeilijk. Dat verklaart voor een belangrijk deel de oververtegenwoordiging van de niet-EU-burgers in de groep van leefloners.

Ze in een apart sociaal statuut voor vluchtelingen onderbrengen heeft geen zin. Tenzij er echt werk wordt gemaakt van een flexibele arbeidsmarkt. Dan kunnen ze sneller doorstromen naar de arbeidsmarkt. Het Britse voorbeeld, met onder andere zijn zero hour contracts, toont dat aan.

Voor België betekent dit dat andere taboes bespreekbaar moeten zijn, zoals het verlagen van het minimumloon. Het Belgische minimumloon is met 1502 euro bruto het op een na hoogste van Europa.