De wereld in 2025: misschien ook dit nog…

Het mag duidelijk zijn: 2025 wordt een jaar van onzekerheden. En dan kunnen deze tien gebeurtenissen – hoewel nu sciencefiction – net zo goed realiteit worden.

1. Een zonnestorm raakt de aarde

Plasma-uitbarstingen vanaf het oppervlak van de zon, bekend als coronal mass ejections (CME), kunnen miljarden tonnen energetische deeltjes de ruimte in schieten. Als de aarde zich op de weg van zo’n uitbarsting bevindt, kan dat geomagnetische stormen veroorzaken. Het poollicht zou goed zichtbaar zijn, doordat geladen deeltjes tegen onze magnetosfeer botsen. Op het hoogtepunt van haar elfjarige cyclus kan de zon twee of drie CME’s per dag produceren, tegenover één per week op het laagtepunt. En de zon bevindt zich momenteel op het maximum in een onverwacht actieve cyclus. Zonnefysici schatten de kans op een zware geomagnetische storm ergens in de jaren 2020 op ongeveer één op tien.

Zulke zonnestormen kunnen ook grote problemen veroorzaken, gaande van black-outs van kortegolfontvangers tot de verstoring van elektriciteitsnetten. In 1989 lag het elektriciteitsnet van Quebec negen uur plat door een zonnestorm. Een CME die de aarde in 2012 nipt miste, had volgens een analyse een kwart van de hoogspanningstransformatoren in de Verenigde Staten kunnen vernietigen. CME’s kunnen ook een invloed hebben op satellieten. In februari 2022 gingen door een CME 38 satellieten verloren.

De gevolgen kunnen nu veel groter zijn, omdat we veel afhankelijker zijn van technologie. Een rapport dat de verzekeraar Lloyd’s in 2013 opstelde, schatte de kosten alleen al in de Verenigde Staten op 0,6 tot 2,6 biljoen dollar. Het zou maanden kunnen duren om de schade aan het elektriciteitsnet en de stroomvoorziening te herstellen. Duizenden satellieten zouden onklaar kunnen raken, waaronder die voor navigatie.

2. Een 4G-netwerk op de maan

Er is een nieuwe maanrace aan de gang. De afgelopen jaren zijn verschillende ruimtesondes naar het maanoppervlak gestuurd, zowel door nationale ruimteagentschappen als door privébedrijven. Ze zijn steeds complexer geworden: sommige hebben kleine robots of camera’s aan boord, die tijdens de afdaling worden losgekoppeld. In 2025 zal een maanlander, gebouwd door de Amerikaanse start-up Intuitive Machines, een innovatief netwerk uitproberen: het zal een klein 4G-basisstation bevatten, gemaakt door Nokia.

Als alles goed gaat, zullen de toestellen gebruik kunnen maken van standaard 4G-technologie, zoals die te vinden is in smartphones. Het gebruik van 4G maakt deel uit van een brede trend om kosten te besparen door commerciële, kant-en-klare technologie te gebruiken voor ruimtemissies, in plaats van geheel nieuwe manieren te bedenken. Het ultieme doel is dat, wanneer Amerikaanse astronauten uiteindelijk terugkeren naar de maan, ze 4G kunnen gebruiken om met elkaar te communiceren en naar huis te bellen.

3. Doping? Geen probleem

De sportorganisaties doen veel moeite om doping te bannen. Maar wat als doping niet alleen werd toegestaan, maar zelfs aangemoedigd? Dat is het idee achter de Enhanced Games, een sporttoernooi waar de deelnemers drugs en technologische hulpmiddelen mogen gebruiken. De ondernemer Aron D’Souz probeert het al een paar jaar van de grond te krijgen. Maar nu heeft hij Peter Thiel en andere miljardairs-investeerders aan boord gekregen en een deal gesloten met de productiemaatschappij van Ridley Scott, om een tiendelige televisieserie te maken over het eerste toernooi, dat volgens D’Souza zal plaatsvinden in de tweede helft van 2025.

De critici zijn ontzet. Ze wijzen erop dat steroïden en andere soorten prestatiebevorderende middelen de gezondheid van atleten in gevaar kunnen brengen. D’Souza houdt vol dat veiligheid van het grootste belang is en dat toezicht op het gebruik van drugs veiliger is dan het gebruik van drugs in het geheim.

4. Een nieuwe pandemie

Een van de verrassende dingen van de covid-19-pandemie was achteraf gezien de lange interval na de Spaanse griep in 1918, de vorige pandemie die een vergelijkbare omvang en ernst had. De wereldbevolking nam een hoge vlucht in de 20ste eeuw, waardoor miljarden mensen in steden werden gepropt, terwijl de opkomst van de wereldwijde luchtvaart het voor virussen en bacteriën gemakkelijker dan ooit maakte zich te verspreiden. De kans dat het interval met een volgende pandemie weer een eeuw wordt, is klein.

In juli 2024 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie haar lijst bijgewerkt van ‘prioritaire pathogenen’ die een pandemie kunnen veroorzaken. Het zijn er nu meer dan dertig. Aan de lijst werden onder meer influenza A-virussen toegevoegd, beter bekend als vogelgriep. Eén stam, H5N1 clade 2.3.4.4b, verspreidt zich sinds 2020. Dat virus is op alle continenten gedetecteerd, inclusief Antarctica, en wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Het is waarschijnlijk de meest plausibele kandidaat om de volgende wereldwijde pandemie te veroorzaken.

5. Een echt grote vulkaanuitbarsting

De wereld is “vreselijk slecht voorbereid” op de gevolgen van een echt grote vulkaanuitbarsting, zeggen Michael Cassidy, vulkanoloog aan de Universiteit van Birmingham, en Lara Mani, die risico’s bestudeert aan de Universiteit van Cambridge. In Nature beschreven ze in 2022 de uitbarsting van een vulkaan in Tonga, de grootste sinds die van de Mount Pinatubo in 1991, als een “bijna-ongeluk” dat moet worden gezien als een waarschuwing. Een echt grote uitbarsting, zoals die van Mount Tambora in 1815, zou het klimaat afkoelen, de voedselproductie veranderen en de luchtvaart, scheepvaart en communicatie-infrastructuur maanden of jaren kunnen verstoren. Een analyse van ijskernen suggereert dat er een kans van één op zes is dat zo’n uitbarsting deze eeuw zal plaatsvinden.

Bij het aanbreken van 2025 kijken sommige vulkaanwachters nerveus naar IJsland. Anderen maken zich zorgen over vulkanen in de buurt van grote bevolkingscentra in Italië, Indonesië en de Filipijnen.

6. Dieren krijgen een bankrekening

Wat als dieren hun eigen potjes geld hebben en het kunnen uitgeven aan manieren om de natuur te behouden en de biodiversiteit te bevorderen, waardoor hun overlevingskansen toenemen? Dat is het idee achter interspecies money, een concept dat het technologiebedrijf Tehanu heeft ontwikkeld. Er is al een test gestart met een familie van negentien berggorilla’s in Rwanda en in 2025 hoopt Tehanu de regeling uit te breiden naar alle gorilla’s in het land.

Het systeem maakt gebruik van sensoren en artificiële intelligentie om de behoeften van de dieren vast te stellen – bijvoorbeeld dat een strik van een stroper moet worden verwijderd, of dat een gorilla een geneeskundige behandeling nodig heeft. Vervolgens werft het een mens in de buurt aan, om die taak op zich te nemen via een onlinedienstenplatform.

Op die manier kunnen dieren hun geld besteden aan lokale werkers in overeenstemming met hun behoeften en die van het ecosysteem waarin ze leven. Het doel van Tehanu is te laten zien dat het op die manier verdelen van natuurbeschermingsgelden transparant is, controleerbare resultaten oplevert en duurzame banen creëert – naast het beschermen van de dieren, hun leefgebieden en de ecosysteemdiensten die ze leveren.

7. Rusland stuurt een kernwapen de ruimte in

Het Ruimteverdrag van 1967 verbiedt territoriale aanspraken op hemellichamen en het stationeren van kernwapens in de ruimte. Maar in februari 2024 waarschuwde de voorzitter van de Amerikaanse inlichtingendienst dat Rusland bezig was met de ontwikkeling van een nieuw ruimtewapen, dat volgens inlichtingenbronnen een kernkop bevat.

Kernwapens zijn al eerder in de ruimte tot ontploffing gebracht: zowel Amerika als de Sovjet-Unie voerde begin jaren zestig op grote hoogte kernproeven uit, voordat ze het verdrag van 1967 ondertekenden. De elektromagnetische uitbarstingen die daarvan het gevolg waren, troffen satellieten, die toen nog beperkt in aantal waren. Maar vandaag cirkelen duizenden satellieten in een baan om de aarde, voor allerlei civiele en militaire doeleinden.

De afgelopen jaren hebben Amerika, China, India en Rusland andere antisatellietwapens getest, waaronder grondraketten en lasers. In november 2021 vernietigde Rusland een satelliet uit het Sovjettijdperk met een hypersonische raket. De vernietiging van de satelliet verspreidde 1.800 stukken ruimtepuin en dwong de astronauten in het internationale ruimtestation om te schuilen in hun ontsnappingsvaartuig.
Een kernwapen in een baan om de aarde zou veel verwoestender zijn, maar het zou vooral waardevol zijn als dreiging. Het zou ook aantonen dat het idee van een oorlog in de ruimte geen sciencefiction meer is.

8. De golfstroom verandert

De Golfstroom of Atlantic Meridional Circulation (AMOC) is een netwerk van stromingen in de Atlantische Oceaan, dat warm water noordwaarts en koud water zuidwaarts laat circuleren. Het helpt voedingsstoffen te verdelen die het oceaanleven in stand houden en maakt dat sommige delen van de wereld warmer zijn dan ze anders zouden zijn. Een analyse van ijskernen suggereert dat verschuivingen in de Golfstroom in het verre verleden mogelijk abrupte klimaatveranderingen hebben uitgelokt.

Onlangs hebben onderzoekers ontdekt dat er tekenen zijn dat de Golfstroom de afgelopen eeuw is verzwakt. Een analyse door de Universiteit van Kopenhagen concludeerde dat er 95 procent kans is dat hij tussen 2025 en 2095 zal instorten, met de meest waarschijnlijke datum in de jaren 2050, als de uitstoot van broeikasgassen op de huidige manier doorgaat. Andere onderzoekers betwijfelen of zoiets drastisch zo nauwkeurig voorspeld kan worden.

Maar zelfs zonder instorting zijn veranderingen in de Golfstroom de moeite waard om in de gaten te houden, omdat elke verschuiving verstrekkende gevolgen kan hebben. Noord-Europa kan kouder en droger worden, met krachtigere stormen, kortere groeiseizoenen en zomers die vatbaarder zijn voor langdurige droogte. De temperatuur van de oceaan aan de noordoostkust van Amerika kan verder stijgen, wat gevolgen heeft voor de visserij, het smelten van de Groenlandse ijskap versnelt en de zeespiegel doet stijgen.

9. We lezen een verloren tekst uit de Oudheid

Toen de Vesuvius in 79 na Christus uitbarstte en de Romeinse stad Pompeii bedolf, verzengden de hete gassen van de vulkaan ook de bibliotheek van een villa in het nabijgelegen Herculaneum. Duizenden papyrusrollen met Griekse en Latijnse teksten verkoolden, maar bleven wel bewaard. Pogingen om de rollen uit te pakken en te lezen, mislukten.

In 2023 gebruikten onderzoekers een combinatie van röntgenscans en artificiële intelligentie om tekstpassages in één boekrol te ontcijferen. De tekst bleek een tot dan onbekend werk van Philodemus, een Griekse filosoof die in Herculaneum had gewoond. Welke andere verloren gegane werken zullen misschien worden ontdekt, nu meer rollen worden gescand en geanalyseerd? Misschien een ooggetuigenverslag van de activiteiten van een rondreizende prediker in het Judea van de eerste eeuw?

10. We vinden buitenaards leven

“Waar is iedereen?” Dat vroeg de natuurkundige Enrico Fermi zich af in 1950. Gezien de enorme leeftijd van het universum, hebben buitenaardse beschavingen genoeg tijd gehad om zich te verspreiden, maar toch hebben we nog geen spoor van hen gezien. Aan pogingen om buitenaardse intelligentie te vinden, is geen gebrek, en de kans bestaat dat een van die pogingen ooit slaagt. De meeste technieken zijn gebaseerd op de analyse van radiosignalen. Zij zoeken naar alle signalen die er niet natuurlijk uitzien, zoals vreemde patronen die zich regelmatig herhalen.

Andere benaderingen zijn het zoeken naar laserflitsen, het zoeken naar de gloed van mogelijke ‘dysonsferen’, enorme structuren die buitenaardse wezens rond sterren kunnen hebben gebouwd om hun straling op te vangen, of het analyseren van de atmosfeer van planeten rondom andere zonnen.

Het zoeken naar buitenaardse wezens, ooit beschouwd als een curiosum, is een onderdeel geworden van het reguliere wetenschappelijk onderzoek en meer wetenschappers houden zich er nu mee bezig dan ooit tevoren. Kunnen ze in 2025 iets vinden?