Marc De Vos
‘De waarden waarop de Europese samenleving steunt, zijn in de verdrukking’
Waar is het Europa dat, bij gratie van de Europese Unie, nog tot de wereldkampioen van de soft power werd gekroond? De wereld is veranderd. In die nieuwe wereld is zachte macht gewoon geen macht meer. Dat zegt Marc De Vos, directeur van de denktank Itinera en doceert aan de UGent.
Er zijn twee manieren om naar de wereld te kijken: door de bril van Davos of door het prisma van München. In januari praten wereldleiders en topondernemers in Davos over de toestand van de wereldeconomie.
Dit jaar was het daar optimisme troef, want de economische groei is algemeen, de globaliseringsmachine draait en in de Verenigde Staten staat president Trump voor niets, behalve voor zakendoen.
Een maand later in München buigen toppolitici en veiligheidsadviseurs zich over de geopolitiek. In 2018 was het daar pessimisme troef, want overal dreigen conflicten, burgeroorlogen en autoritaire regimes.
De Duitse gastheer, vicekanselier Sigmar Gabriel, stelde koudweg dat Europa, met zijn ideaal van rechtsstaat en democratie, niet de enige vegetariër in een wereld van carnivoren kan zijn. Het kan tellen dat te horen uit de mond van een Duitser.
Waar is het Europa dat, bij gratie van de Europese Unie, nog tot de wereldkampioen van de soft power werd gekroond? De wereld is veranderd. In die nieuwe wereld is zachte macht gewoon geen macht meer. Europa is niet langer de speler die de wereld vormgaf – eerst door wereldoorlogen en later door de Koude Oorlog, de vredesunie en zijn economische gewicht. Als Europa geen carnivoor wordt, zal het zichzelf van speler tot speeltuin herleiden.
Drie realiteiten
Carnivoor Europa onderkent drie realiteiten. Ten eerste: Europa is demografisch ziek. Er is te weinig natuurlijke bevolkingsgroei en de instroom via immigratie wordt mismeesterd.
Ten tweede: de geografie van Europa is een gevaar. We hebben in de unie landen omarmd die op weg zijn naar de schurkenstatus. We hebben aan de buitengrenzen strategische crisissen met diepe historische wortels, gecombineerd met bevolkingsexplosies verderop.
Ten derde: de waarden waarop de Europese samenleving steunt, zijn in de verdrukking. De democratie en de eerlijke markteconomie worden verdrukt en vertrappeld – in Europa, buiten Europa, zonder Europa, met Europa.
Carnivoor Europa zal moeten leren macht te projecteren. Militaire macht buiten Europa, want daar liggen onze feitelijke buitengrenzen, weten we sinds de vluchtelingencrisis. Politie- en justitiemacht binnen Europa, want onze regels moeten voor alle landen en voor alle burgers gelden. Veiligheids- en diplomatieke macht op alle fronten, want concurrerende regimes ondermijnen ons overal en met alle middelen.
De waarden waarop de Europese samenleving steunt, zijn in de verdrukking
Van alle concurrenten is alleen China een systemische bedreiging, door zijn omvang, zijn spectaculaire economische opgang, zijn mondiale présence en zijn alternatieve waardensysteem. China bestrijdt de westerse vrijheden niet, maar gebruikt die om zijn invloed te verspreiden.
Westers kapitaal en westerse knowhow waren de basis van het Chinese economische mirakel. Westerse vrijhandel is de draaischijf voor Chinese groei. De westerse politieke correctheid laat China toe een eigen invloedssfeer te bouwen, met economische, financiële, culturele en militaire middelen.
Aan dat bekende lijstje mogen we stilaan het digitale toevoegen. Data zijn de nieuwe olie, en de natuurlijke leider van de data-economie is het land met de grootste thuismarkt en de kleinste bekommernis om privacy. China doet er ook alles aan om zijn thuismarkt af te schermen voor Amerikaanse giganten zoals Facebook, Google en Twitter. De eigen toppers zoals WeChat, Alibaba en Huawei worden in hun veroveringstocht gesponsord.
Hard power
Carnivoor Europa zal beseffen dat we de toekomst van de data-economie, waaronder 5G-netwerken die alles en iedereen kunnen volgen, niet mogen overlaten aan bedrijven die uiteindelijk onder curatele van de Chinese staat vallen.
Als Europa, zoals China, zijn blik werpt op de lange termijn, kan het in nieuwe hard power de nieuwe missie van de Europese Unie vinden en en passant zijn klassieke soft power van de ondergang redden.
De discussie moet niet gaan over hoe bijvoorbeeld de voorzitter van de Europese Commissie wordt verkozen, maar over wat de nieuwe kerntaken van Europa moeten zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier