‘De vier uitdagingen van Joe Biden’

Alleen al door zich als de anti-Trump te gedragen, zal Biden een succes zijn. Maar zal hij ook een grote president zijn? Dat hangt af van vier uitdagingen, zegt professor Marc De Vos.

In de belegerde vesting Washington DC, onder een donkere coronawolk en in de slagschaduw van zijn afwezige voorganger, is Joe Biden ingehuldigd als 46ste president van de Verenigde Staten. Biden zal een goede president zijn, al was het maar omdat Donald Trump zo slecht was. Alleen al door zich als de anti-Trump te gedragen, zal Biden een succes zijn. Maar zal hij ook een grote president zijn? Dat hangt af van vier uitdagingen.

Biden moet de blamage van de ontspoorde corona-epidemie in Amerika ongedaan maken. Dat is een nooit geziene logistieke operatie, maar ze zal slagen. Trump had alles ingezet op vaccinatie. Doordat die vaccins nu beschikbaar zijn, kan Biden meteen in de hoogste versnelling schakelen. Hij trekt alle subsidieregisters open om de vele Amerikaanse overheden te mobiliseren. Vrijheidsbeperking verdeelt de Amerikaanse politiek, vaccinatie verenigt haar.

Ook economisch kan Biden moeilijk falen. Amerika staat bekend om zijn veerkracht. Zodra de vaccins aanslaan, zal een gigantische, opgekropte binnenlandse vraag de hele Amerikaanse economie optillen. Daarbovenop komt een nooit geziene overheidssteun. Biden wil een relancepakket van bijna 2 triljoen dollar, in verhouding tot de terugval vijf keer wat Obama na de bankencrisis heeft afgekondigd. En dat naast eerdere steun ten belope van bijna 3 triljoen. Dat is geen dopinginjectie, dit is een dopingbad.

De echte uitdaging voor Biden is in de restauratie van de Amerikaanse democratie. Zal hij het politieke bedrijf kunnen normaliseren, de politieke praktijk kunnen veredelen en de politieke verdeeldheid kunnen overstijgen? Dat wordt de lakmoesproef van zijn presidentschap. Ik verwacht geen mirakels. De wortels van de Amerikaanse politieke polarisatie gaan diep. Nationalistisch, protectionistisch en raciaal populisme zijn zo oud als de Amerikaanse republiek zelf.

Het trumpisme had al lang voor Trump de top van de piramide bereikt. Denk aan de Tea Party en aan Sarah Palin als kandidaat-vicepresident in 2008. Trump heeft de bakens van het politiek aanvaardbare naar beneden verzet. Amerika is een lightversie van Rusland en China: een deel van de bevolking leeft er in een uit propaganda opgetrokken alternatieve wereld. Daar is geen resetknop voor. Dat vergt een geleidelijk herstel van vertrouwen in mainstream media, instellingen en publiek bestuur. Dat vermag geen politicus alleen. Dat is een maatschappelijke opdracht voor de media, de internetplatformen, het onderwijs en alle elites.

In dat proces moet Biden de heler van de natie proberen te zijn. Hij moet krediet verdienen bij zijn tegenstanders en bij een deel van de Trump-kiezers. Hij moet hopen op een werkbare meerderheid en op een Republikeinse Partij die zich niet volledig in radicalisme verliest. De afzettingsprocedure tegen Trump is daarvoor een afleiding. Voor het herstel van de Amerikaanse politieke cultuur is ze een kans. Afzetting kan het fanatisme voor Trump versterken met een slachtoffercultus, of ze kan daarvan het exorcisme betekenen. Het risico van het eerste is groter dan de kans op het tweede.

Internationaal is het devies voor Biden simpel: hij moet de Amerikaanse macht herwinnen. Dat kan niet zonder nationaal herstel. De macht van de Verenigde Staten steunt op de invloed van de Verenigde Staten. Amerika kan internationaal leiden dankzij Amerikaans succes, Amerikaanse geloofwaardigheid en Amerikaanse democratische waarden. Trump heeft normen en waarden getorpedeerd voor een nationalistische agenda die objectief Amerika verzwakt en isoleert.

Biden wil Amerika terugbrengen. Maar dat kan niet zomaar. De wereld is veranderd. Zowel vijanden, concurrenten als bondgenoten varen intussen hun eigen strategische koers. Ook voor Biden blijft daarom het devies ‘Amerika eerst’, zij het niet voor Amerika alleen.