De veiligheid van Europa bedreigd: vrede door klaar te zijn voor oorlog

Europa is existentieel bedreigd door de oorlog in Oekraïne. Maar de Europese regeringen zijn te zwak en te veel afgeleid door hun binnenlandse problemen om de Russische dreiging het hoofd te bieden.

De veiligheid van Europa dreigt een gevaarlijke en blijvende knauw te krijgen. In 2025 zal Rusland de overhand halen in Oekraïne. De Verenigde Staten, die hun blik onder president Donald Trump op Azië zullen richten, zullen venijnig transactioneel worden. Het is geleden van de jaren dertig dat de Europese leiders zo dringend de moed nodig hadden om de realiteit onder ogen te zien, staatsmanschap aan de dag te leggen en actie te ondernemen. Helaas zijn ze zwak en te veel afgeleid door hun problemen thuis. In plaats van op te staan zullen ze hun kop eerder dieper in het zand steken.

Het gevaar begint in Oekraïne, en dat niet alleen door de langzame, meedogenloze Russische opmars in het oosten – hoewel het er steeds meer naar uitziet dat het front zal instorten, nu het Oekraïense leger is moegestreden. Het echte probleem is dat de Russische president Vladimir Poetin weet dat het Westen niet bereid is Oekraïne genoeg geld of wapens te geven om zichzelf te verdedigen.

Bovendien weet Poetin ook dat het Westen heeft gefaald om Rusland tegen te houden. Hij zal terecht concluderen dat Europa te zwak en te zelfgenoegzaam is om de veranderende geopolitieke realiteit onder ogen te zien. Als hij nog meer kansen ziet om de NAVO te ontwrichten, zal zijn gedrag nog agressiever worden. De verkiezing van Donald Trump vermenigvuldigt die dreiging nog.

Azië boven

De oorlog in Oekraïne heeft nog eens aangetoond hoezeer de Europese veiligheid dertig jaar na het einde van de Koude Oorlog nog altijd afhankelijk is van de Amerikaanse harde macht. Maar de Verenigde Staten zijn wereldwijd overbelast en hebben Europa nodig om meer verantwoordelijkheid op te nemen voor hun verdediging. Zelfs onder een Democratische president zou de aandacht van Amerika naar Azië zijn verschoven.

Trump zal dat proces versnellen. Hoewel onvoorspelbaarheid een centraal kenmerk van zijn buitenlandse beleid zal zijn, staan sommige van zijn overtuigingen vast. Die omvatten het idee dat allianties niets meer zijn dan contracten waarin Amerika veiligheid als een dienst levert.

Het maakt niet uit dat de Verenigde Staten ook diplomatiek en militair voordeel halen uit allianties, op manieren die Trump niet wil zien. Als Amerika Europa wil blijven steunen, zal Trump op zijn beurt iets tastbaars willen, of het nu gaat om handel, militaire contracten of directe betalingen. Hij zou zelfs over de hoofden van de Europese leiders heen een deal met Poetin kunnen sluiten om Oekraïne op te delen.

Als leden van een expliciet transactionele NAVO zullen de Europese landen niet langer het gevoel hebben dat ze kunnen vertrouwen op de ijzersterke belofte van de Verenigde Staten dat het land aan hun zijde zal vechten als ze worden aangevallen. Poetin beseft dat ook. Dat zal voor hem een extra stimulans zijn om de plaatsen ten westen van Rusland te destabiliseren en aan te vallen.

Niet klaar voor de toekomst

Poetins motief is eenvoudig, maar existentieel – althans in zijn ogen. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie ontdekte Rusland dat het niet kon gedijen in de geordende, democratische, door Amerika geleide wereld. De enige manier waarop Rusland zijn plaats als een van de grootmachten kan opeisen, is door de fundamenten van die orde te vernietigen, waaronder de NAVO, de Europese Unie en de geloofwaardigheid van de westerse democratieën. Voor Europa staat er dus ook iets existentieels op het spel. Je zou het nochtans niet zeggen. Hoewel de grensstaten de adem van Rusland in hun nek voelen, zijn veel andere landen alleen bezig met hun eigen besognes.

Het is moeilijk te zeggen waaraan de behoefte het grootst is: geld of leiderschap. Duitsland verscheurt zichzelf. In Frankrijk regeert een minderheidsregering met de steun van de pro-Russische Marine Le Pen. De onervaren Labour-regering in Groot-Brittannië wordt opgeslokt door gepruts aan binnenlandse hervormingen.

Geen van die landen is klaar voor de toekomst. Het was allang duidelijk dat Trump terug kon keren, maar Europa is niet in staat gebleken een samenhangend plan op te stellen voor het geval hij de stekker uit Oekraïne trekt. Hoewel Brussel een deel van het EU-geld zal herbestemmen voor defensie, heeft Europa te kampen met aanhoudende wapentekorten, ondanks herhaalde waarschuwingen dat de Europese defensie-industrie te zwak is. Ook de nationale defensiebudgetten zullen moeten stijgen. De taak om Europa veilig te maken is immens en zal jaren vergen. Des te meer reden om nu aan de slag te gaan. De leiders moeten hun bevolking duidelijk maken wat er op het spel staat, te beginnen met het idee dat Rusland de Europese Unie en de NAVO wil vernietigen, niet alleen Oekraïne.

Een andere vereiste is dat de Europese landen een gemeenschappelijk front smeden. De brexit was een obstakel voor industriële mobilisatie. Maar het Verenigd Koninkrijk is lid van de NAVO en de Joint Expedition Ary Force, een Noord-Europees samenwerkingsverband.

De laatste vereiste is te beginnen met het opbouwen van een afschrikmiddel tegen Poetin. Europa heeft grotere strijdkrachten nodig. Ze moeten worden uitgerust door een defensie-industrie met een grote capaciteit. Ze hebben een commandostructuur nodig voor het geval dat Trump weigert de Verenigde Staten te laten vechten. Europa heeft niet genoeg wilskracht kunnen opbrengen om een Oekraïense nederlaag te voorkomen. Heeft het in 2025 de vastberadenheid om iets nog ergers af te wenden? z

Edward Carr, adjunct-hoofdredacteur van The Economist