‘De ondernemers zijn groener dan de politici’

Groen is geen voorstander van nog meer regeltjes die het ondernemerschap bemoeilijken. Integendeel, zeggen kopstukken Meyrem Almaci en Kristof Calvo: de Vlaamse ecologisten pleiten voor een lagere vennootschapsbelasting, meer fiscale zekerheid en een vereenvoudigd belastingstelsel. “Groen is al een hele tijd een bondgenoot van mensen die ondernemen. Wij worden nooit buitengekeken in bedrijven.”

In de Kamer schiet de Groen/ Ecolo-fractie al meer dan twee jaar met scherp op de federale regering-Michel. Het is dan ook geen toeval dat we Groen-voorzitter Meyrem Almaci en kamerfractieleider Kristof Calvo in de salons van de parlementaire loopgraven ontmoeten. Het interview wordt even onderbroken, omdat de twee politici naar het halfrond moeten snellen om Jean-Marc Nollet van Ecolo in de plenaire zitting bij te staan.

Vooral Calvo jaagt de parlementsleden van de meerderheid meer dan eens de gordijnen in met zijn soms virulente tussenkomsten. De Mechelaar verdedigt zich: “Wij evalueren het regeerbeleid niet op basis van onze eigen doelstellingen, maar op die van de prioriteiten van de regering, namelijk banencreatie en een begroting in evenwicht. Uitgerekend in die domeinen doet ze het niet goed. Ondanks de inspanningen van werknemers en bedrijven zijn we nog altijd ver verwijderd van een sluitende begroting. Daarin doet deze regering het niet beter dan een PS-regering. Voor de banengroei zijn er een aantal pluspunten, maar België is een van de weinige Europese landen waar de werkzaamheidsgraad daalt sinds het aantreden van de regering. Dat toont aan dat het niet goed zit.”

Maar die 70.000 extra banen zijn er wel.

MEYREM ALMACI. “Dat is eigenlijk wat het Planbureau had voorspeld bij ongewijzigd beleid. We hadden veel verder kunnen staan.”

Uw kritiek is ook dat het geen volwaardige banen zijn. Uitzendkrachten zullen dat graag horen.

KRISTOF CALVO. “Ik kom genoeg buiten om te weten dat uitzendarbeid de mensen naar een vaste baan loodst. Daar twijfel ik geen seconde aan. Flexibiliteit is belangrijk. Maar werkzekerheid is dat ook. Neem de flexi-jobs. Ik weet dat het voor een horecazaak niet gemakkelijk is om volledig volgens de regels te werken. Maar in plaats van een extra kot te bouwen dat flexi-jobs heet, kun je beter de loonkosten drastisch verlagen voor de lage inkomens.”

ALMACI. “Dit is toch de regering van de gemiste kansen. Veel heeft te maken met een gebrek aan vertrouwen in de ploeg en een gebrek aan gecoördineerd beleid. Neem de behoefte aan overheidsinvesteringen. Premier Charles Michel heeft een oproep gedaan, en dat is het dan. Gezien de lage rente is het nu nochtans het moment om daar werk van te maken. Het zag er ook naar uit dat de regering de vennootschapsbelasting zou hervormen, maar dat blijkt niet zo zeker meer.”

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) denkt aan een nieuwe vennootschapsbelasting met een laag tarief tussen 20 en 25 procent en de afbouw van allerlei kortingen en aftrekposten. Sluit dat niet aan bij de voorstellen van Groen over een nieuwe bedrijfsfiscaliteit?

CALVO. “In 2013 hebben we op ons sociaaleconomisch congres al een lans gebroken voor een eerlijkere en lagere vennootschapsbelasting.”

ALMACI. “Een budgetneutrale operatie.”

CALVO. “Ons pleidooi voor fiscale rechtvaardigheid geldt niet alleen voor burgers maar ook voor bedrijven. Er is een breed draagvlak voor een hervorming van de bedrijfsfiscaliteit. Ook bij de oppositie. Daarom vind ik het jammer dat de regering daar zo slordig mee omspringt. Het jongste voorstel van minister Johan Van Overtveldt was geen echt voorstel. Maar het werd wel in de kranten gelekt. Bedrijfsleiders slaan elke ochtend hun krant open en vragen zich af: ‘Wat is mijn fiscale toekomst?’ Die permanente rechtsonzekerheid is nefast. Zo blijven veel investeringen in de wachtkamer. Daarom: pak de bedrijfsfiscaliteit op een ernstige manier aan en wied in de aftrekposten. Op die manier kun je evolueren naar één lager tarief in de vennootschapsbelasting. Ik verkies trouwens een geleidelijke daling dan ondernemingen de kans te geven te shoppen tussen stelsels en tarieven.”

ALMACI. “De reële belastingvoet voor kmo’s is 25 procent, terwijl die voor multinationals soms 10 à 15 procent is, of in veel gevallen 0 procent. Dat is een enorme kloof. Als je wilt dat een kmo groeit, is een geëffend speelveld nodig. Voor een kmo zijn de hindernissen om te groeien vandaag veel groter dan voor een multinational die zich hier komt vestigen.”

Welk tarief staat in jullie voorstellen?

ALMACI. “Groen streeft naar een tarief van 20 à 25 procent. We pinnen ons niet vast op een exact cijfer, omdat we eerst een ernstig debat willen over welke aftrekposten al dan niet kunnen verdwijnen zonder de begroting aan te tasten. We moeten in elk geval de fiscale kerstboom aftuigen.”

CALVO. “Dat is ook onze kritiek op het regeringsbeleid. Ik zie geen fiscale vereenvoudiging, en dan kijk ik verder dan de bedrijfsfiscaliteit. Bij elke begrotingsopmaak of -controle wordt er wat fiscale koterij bij gebouwd. Terwijl er nog nooit zoveel gesproken is over fiscale vereenvoudiging. Neem de bedrijfswagen. Vroeger stonden wij alleen met onze kritiek op bedrijfswagens, nu lijkt de OESO het Groen-programma te hebben overgeschreven. Maar wat doet de regering? Het systeem wordt niet herdacht. Er komt een belasting op tankkaarten en werknemers krijgen de keuze of ze een bedrijfswagen willen. Dat is nog meer kafka.”

De CD&V blijft een meerwaardebelasting op aandelen vragen. Is dat ook een extra koterij?

ALMACI. “Iedereen lanceert maar voorstellen voor zijn achterban. CD&V komt met een meerwaardebelasting op aandelen, omdat die hier niet bestaat en in andere landen wel. Maar wie denkt slim na over de modernisering van de vermogensfiscaliteit en de verbreding van de belastbare basis? Zeer weinig mensen in de meerderheid. Groen pleit voor een hervorming van de vermogensfiscaliteit, die de erfbelasting, schenkingsrechten, registratierechten, de roerende en de onroerende voorheffing afschaft en vervangt door één progressieve heffing op het rendement uit grote vermogens. Met een vrijgestelde schijf ter grootte van het vermogen van een mediaangezin. Naast een progressieve belasting op arbeid betekent dit een progressieve belasting op kapitaal.”

Zoiets vergt een vermogenskadaster, niet?

ALMACI. “Inderdaad. Ons voorstel is trouwens geënt op het Nederlandse systeem. Het valt toch niet te verantwoorden dat je wel alle gegevens hebt van mensen met een inkomen uit arbeid, maar niet alle info hebt over hun vermogen. Heel wat economen delen ons pleidooi.”

Kun je zo’n progressieve vermogensbelasting bedrijfsvriendelijk noemen?

ALMACI. “Enkel het rendement wordt belast, het vermogen zelf niet. Wij richten ons op de 15 procent rijkste Belgen. Maar in ons voorstel is hun bijdrage niet zo groot, in verhouding tot hun vermogen.”

Groen hakt zwaar in op het begrotingsbeleid van de regering. Waar zit volgens u het probleem?

CALVO. “We strompelen van de ene budgettaire oefening naar de andere. Ik weet dat het niet gemakkelijk is, want er is altijd een factor van onvoorspelbaarheid. Maar het tekort is ook het resultaat van een beleid dat de vraag onvoldoende ondersteunt. Een beleid dat te weinig investeert in mensen en economie, en te veel in winsten en dividenden. De terechte loonkostenverlaging is ook op een foute manier doorgevoerd. Ze zou zich nog meer moeten richten op de lage en middeninkomens. Daar creëer je de meeste banen.”

Moet Johan Van Overtveldt echt in de gevangenis, zoals u in de Kamer zei?

CALVO. “Ik zal mijn woorden wikken en wegen voor de voormalige hoofdredacteur van Trends. Maar hij heeft enkele jaren geleden in een magazine van de liberale studenten wel gezegd dat politici die de budgettaire uitdagingen voor zich uit schuiven, naar de gevangenis moeten. Uiteraard wil ik de minister niet in de gevangenis. Wij zijn het Trump-team niet. Maar ik vind dat hij te gemakkelijk wegkomt met zijn vroegere kritiek op het begrotingsbeleid. Ten gronde: als je de fiscaliteit enkel ingewikkelder maakt, leidt dat tot meer onzekerheid en tot minder inkomsten.”

Zit het probleem niet eerder aan de uitgavenkant?

CALVO. “Ook. Wij zijn geen étatisten. Ik denk dat er euro’s kunnen worden afgepitst. In die zin was het geplande redesign van de overheid een interessant project. Maar dat blijft het best bewaarde geheim van de Wetstraat. Ik zie daar niets van.”

Wat betekent euro’s afpitsen concreet?

ALMACI. “Dat de overheid efficiënt is en zorgzaam omspringt met de centen die binnenkomen. En haar kerntaken niet verwaarloost. Het is erg dat deze regering maatregelen neemt waarvan je op voorhand weet dat ze een gat slaan in de begroting. Om puur ideologische redenen. De speculatietaks is daar een schoolvoorbeeld van.”

Botst het begrotingsbeleid niet op lobby’s en zuilen? Groen heeft dat al aangeklaagd. De macht van bepaalde pressiegroepen verhoogt de kosten van de werking van de overheid.

ALMACI. “Dat is te algemeen gesteld. Er moet interactie zijn met het middenveld, maar geen dienstbetoon voor één zuil. Groen is altijd onafhankelijk geweest, maar vindt contact met het middenveld wel belangrijk.”

CALVO. “Ik kan mij voorstellen dat bepaalde partijen het electoraal interessant vinden dat er gestaakt wordt. Maar maatschappelijk is dat nefast. Het moet de gezonde ambitie zijn van elke regering om in te zetten op sociaal overleg. Ik kreeg de voorbije twee jaar soms de indruk dat het omgekeerde het geval was. Wat lobby’s betreft: er is een probleem en dat zie je in het fiscale debat. Elke groep wil haar eigen aftrekpost ter land, ter zee en in de lucht verdedigen. Ik had van de regering daarin meer moed verwacht.”

Kunnen jullie ondernemers overtuigen? De perceptie van Groen als de apostelen van de regulitis blijft.

CALVO. “Ik lees dat af en toe nog op Twitter. Die kritiek komt van mensen die we toch niet kunnen overtuigen. Maar in de dagelijkse realiteit hoor ik dat verwijt niet meer. Groen is al een hele tijd een bondgenoot van mensen die ondernemen. Wij worden nooit buitengekeken in bedrijven. Ons voorstel van een lagere vennootschapsbelasting bijvoorbeeld: dat hebben wij niet op onze studiedienst geschreven. Dat komt direct vanuit het veld, van kmo’s die het beu zijn aan te kloppen bij een batterij advocaten en fiscalisten om hun boekhouding op orde te krijgen. Groen pleit voor vereenvoudiging. Want complexiteit is per definitie onrechtvaardig.”

ALMACI. “Wij zijn ons bewust van de problemen van veel bedrijven. We hebben op een congres het voorstel gelanceerd van de omgekeerde controle: als een ondernemer een aangifte doet en daar komt gedurende drie kwartalen geen reactie op van de fiscus, dan kan hij de aangifte als verworven beschouwen. En als de fiscus bij één iemand een fout vaststelt, dan moet dat gecommuniceerd worden naar de rest van de sector, zodat niemand anders die nog maakt. Groen was ook altijd een pleitbezorger voor inkomenscompensaties wanneer een winkel bijvoorbeeld financieel lijdt door wegenwerken. Wij willen ook het statuut van de starters vereenvoudigen. Groen heeft daarvoor met veel experts gesproken en onze voorstellen worden goed onthaald. Wij willen net minder regulitis. Wij zeggen niet ‘wij zijn de partij van de ondernemers.’ Wel: ‘wij zijn de partij van alle mensen’, en dat zijn alle ondernemers ook. De claim van de rechterzijde op het ondernemerschap maakt mij boos.”

Zijn economie en ecologie goede vrienden aan het worden?

CALVO. “Dat wordt elke dag een beetje duidelijker. De groene industriële revolutie is bezig. De milieuwetenschapper Peter Tom Jones heeft een interessant boek geschreven met tien redenen voor klimaatoptimisme. De CO2-emissies stabiliseren op wereldschaal, China gaat richting cleantech. Fossiele-energiebedrijven verliezen terrein. Er is de hernieuwbare energie en de elektrificering van het wagenpark. Ik zie de doorbraak van de disinvestment-beweging. Grote spelers zoals het Noorse pensioenfonds doen hun aandelen en obligaties in steenkool, olie en gas van de hand. Dat zijn gamechangers.”

ALMACI. “Ik zie zowaar de Golfstaten in hernieuwbare energie investeren. Als we nu het voortouw niet nemen, volgt een kater. Bijna alle innovaties gebeuren of in de gezondheidszorg, of in de vergroening van de economie. Maar de overheden hinken achterop. Dat is ook onze kritiek op de Vlaamse regering: groene investeringen zouden ons een voorsprong kunnen bezorgen.”

CALVO. “Ik mis veel bij de Vlaamse regering. Het enige wat we weten, is dat ze een mottige autostrade wil leggen naast Antwerpen. En het shoppingcentrum Uplace, waar over tien jaar geen kat meer naartoe gaat.”

De Vlaamse regering noemt zichzelf een investeringsregering. In welzijn en een aantal missing links in het wegennet.

CALVO. “Opgewarmde kost. Kijk, er is terecht veel aandacht voor de hoge loonkosten. Maar als we onze economie aantrekkelijk willen maken, moet er ook meer gedaan worden voor andere onderdelen van het concurrentievermogen, zoals de mobiliteit en de energiekosten.”

Over loonkosten gesproken: er komt een nieuwe wet op het concurrentievermogen aan. Die moet de Belgische concurrentiehandicap ten opzichte van buurlanden binnen de perken houden.

CALVO. “Die nieuwe wet is eigenlijk een loonblokkering. Opnieuw wordt de vraagzijde van de economie onder druk gezet. Wij willen een bredere wet, waarmee we niet alleen de verschillen in de loonkosten monitoren, maar ook de energie-efficiëntie, de energiekosten en de grondstoffenefficiëntie. Die veldslagen in de concurrentiestrijd moeten we ook winnen.”

Na de verkiezing van Donald Trump riepen 300 grote bedrijven op het klimaatakkoord van Parijs te respecteren. Moeten we vandaag meer verwachten van de ondernemerswereld dan van de politiek?

ALMACI. “Die bedrijfsleiders denken ook aan hun nageslacht. Nu niets doen, maakt de inspanningen in de toekomst alleen maar groter. Als Thomas Leysen zegt dat hij een internationale CO2-taks wil, sluit dat aan bij wat wij al jaren zeggen. Ik geef een ander voorbeeld: de Gentse ondernemer Benjamin Rieder, de broer van de oprichter van Bubble Post, maakt meubels waarvan de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk is.”

CALVO. “Ons programma heeft in economische kringen steeds meer draagvlak. Meer dan het energiebeleid van de ministers Joke Schauvlieghe (CD&V) en Marie-Christine Marghem (MR).”

Gelooft u dat ondernemers hun dure beloftes ook nakomen?

ALMACI. “Ik zie dingen concreet veranderen. Ik ben een halfjaar geleden op bezoek geweest bij Erwin Ollivier, de CEO van Athlon Car Lease. Dat bedrijf promoot zijn elektrische vloot, en maakt het mogelijk om tijdens het jaar met een kleinere auto te rijden en voor de vakantie een grotere wagen te gebruiken. Het maakt voor zijn klanten een plan op maat om een mobiliteitsbudget aan te bieden. Als het over groene economie gaat, lopen ondernemers voor op de politici.

“Een ander voorbeeld is brouwerij Huyghe, die de duurzaamste brouwerij van Vlaanderen wil worden. Ze doet constant aan ecologische monitoring en zuivert haar afvalwater. Zo zijn er almaar meer bedrijven in ons land. Wij willen dat een kader wordt gecreëerd dat zulke bedrijven beloont en de frontrunners stimuleert. Want vooral dàt zal voor een economische voorsprong zorgen.”