De grens van 30.000 euro: betaalbare elektrische auto’s moeten de markt redden

De markt voor elektrische wagens krimpt. De klanten vinden ze te duur en mijden ze. Het aantal registraties daalt. Het zet de autobouwers aan tot haast om meer betaalbare modellen op de markt te brengen.

In de eerste acht maanden van het jaar daalde het aantal inschrijvingen van elektrische voertuigen in de Europese Unie met meer dan 8 procent. Dat is een klap voor een sector die meer dan 100 miljard euro heeft geïnvesteerd in de overgang naar elektrificatie. België is de uitzondering, met een groei van meer dan 40 procent tussen januari en augustus 2024 (zie kader Een krimpende markt). Dat is te danken aan de bedrijfswagens. In België is een op de vier nieuwe auto’s elektrisch, tegenover minder dan twee op de tien in Europa.

China

Een en ander is te verklaren door de prijs. De Europese fabrikanten hebben gekozen voor auto’s die 45.000 euro of meer kosten. Die zijn voor de meerderheid van de automobilisten onbetaalbaar. “VW en Renault hebben allemaal gekozen voor vrij dure modellen”, zegt Patrick Pélata, voormalig adjunct-CEO van de Renault-groep en voorzitter van de Académie des Technologies in Frankrijk. “In 2022 en 2023 raakten die nog verkocht, omdat het aanbod door een gebrek aan elektronische componenten lager was dan de vraag op de automarkt. Er waren geen kortingen meer. Sindsdien is de markt omgeslagen. Er is geen tekort meer, er zijn weer kortingen, de prijzen dalen en daarmee ook de winsten. De ecologisch bewuste rijke huishoudens hebben dure auto’s gekocht. En aangezien er voor alle anderen geen aanbod van betaalbare elektrische auto’s was, koelde de vraag af.”

“Boven een bepaalde prijs, die waarschijnlijk rond 30.000 euro ligt, stort de vraag in”, vervolgt Pélata. Ook de stijging van de rentetarieven heeft een impact gehad. Dat geldt voor de hele automarkt, maar voor elektrische wagens zijn de gevolgen zwaarder, omdat ze ongeveer 30 procent duurder zijn dan andere auto’s.

Verschillende landen hebben bovendien de aankoopstimulansen voor particulieren herzien of zelfs ingetrokken. Frankrijk legt strenge milieunormen op, vooral om auto’s die gemaakt zijn in China te bannen. Daardoor is de verkoop van de best verkopende elektrische auto van de Renault-groep, de Dacia Spring, gekelderd. De wagen, die minder dan 18.000 euro kost, wordt in China is gebouwd. In België heeft alleen Vlaanderen een bonus van 5.000 euro ingevoerd, beperkt tot 2024. Duitsland heeft de aankoopbonus afgeschaft in 2023, wat de daling van de Europese markt heeft versneld.

VW-groep in de problemen

De Europese autofabrikanten werken hard aan een betaalbaarder aanbod en snijden in de kosten. Tesla gaf begin 2023 het voorbeeld, gevolgd door Volkswagen en Renault. Europa’s grootste autobouwer, de Volkswagen-groep, lijdt het hardst. Ze had zwaar geïnvesteerd in de elektrificatie, maar de verkoop blijft achter. De omzet- en winstverwachtingen voor 2024 zijn verlaagd en er is een herstructureringsproces aan de gang, waarvan België de dupe is. Audi Brussels heeft de procedure opgestart die kan leiden tot de sluiting van de fabriek en het verlies van 3.000 banen. De VW-groep overweegt ook twee fabrieken in Duitsland te sluiten.

“De problemen van de VW-groep zijn het gevolg van een algemeen krimpende Europese automarkt. Alle Europese fabrikanten lijden eronder”, zegt Matthias Schmidt, een onafhankelijke expert in elektrische auto’s. “De VW-groep rekende op een jaarlijkse Europese markt van 14 tot 15 miljoen auto’s, maar daar zijn we nog ver van af. Ze is ook een van de grote groepen die hun productiebasis het minst hebben geherstructureerd.”

China, waar de groep in 2019 meer dan 4 miljoen wagens leverde, zal geen soelaas bieden. De verkoop is er met 25 procent gedaald. “Bovendien ondervindt Volkswagen zware concurrentie van Chinese merken als BYD, dat het nummer één in elektrische auto’s ter wereld is geworden”, stelt Schmidt.

Langer hybrides

Staat de Europese doelstelling om vanaf 2035 enkel nog emissievrije auto’s toe te laten (zie kader Strenge emissienormen), op de helling? De nieuwe Europese Commissie, die nog moet aantreden, zal wellicht dat debat openen. Er is een evaluatie gepland in 2026, om te zien of de deadline houdbaar is.

Tot nu heeft geen enkele fabrikant in Europa de elektrificatie opgegeven. Er is een groot aantal nieuwe modellen op batterijen aangekondigd. De plannen worden wel bijgestuurd. Autobouwers die van plan waren vanaf 2030 te stoppen met de productie van modellen met een verbrandingsmotor, zoals Volvo en Renault, zullen hybrides blijven aanbieden, omdat ze geloven dat de overgang langer zal duren dan gehoopt. Verschillende projecten voor batterijfabrieken in Europa zijn bevroren.

Goedkopere modellen

Is beterschap in zicht? “De verkoop zou tussen nu en het einde van het jaar en in 2025 weer moeten aantrekken”, hoopt Matthias Schmidt. De daling is te wijten aan de ineenstorting van Europa’s grootste markt, Duitsland. Daar zijn in 2023 de subsidies voor de aanschaf van elektrische auto’s door bedrijven en stimuleringsmaatregelen voor particulieren afgeschaft.

“De markt zal vooral herstellen dankzij de strengere CO2-emissiedoelen in 2025. Die zullen een drijvende kracht zijn voor de verkoop van elektrische auto’s”, meent Schmidt. De autobouwers zullen moeten aantonen dat hun auto’s gemiddeld 15 procent minder CO2 uitstoten, anders riskeren ze een boete. De verkoop van meer elektrische auto’s zal helpen dat doel te bereiken.

Tegen 2025 wordt een hele reeks goedkopere modellen verwacht, waaronder de Renault 5 en de Skoda Epiq, met een prijs vanaf 25.000 euro. De Citroën ë-C3 zou onder die prijs zakken. Ook goedkope Chinese modellen komen eraan, onder meer van Leapmotor. Die wagen wordt in Europa geassembleerd door een joint venture tussen Stellantis en de Chinese fabrikant, in een fabriek van de Europese groep in Polen.

Lees verder onder de tijdslijn

Lobbywerk door fabrikanten

De ngo Transport&Environment is optimistisch. De golf van goedkopere modellen zou de elektrische auto moeten stimuleren en zijn marktaandeel verhogen van 14,4 procent van de registraties in augustus naar 20 tot 24 procent in 2025 (zie grafiek Tussen twee groeiperiodes). De organisatie verzet zich tegen het verzoek van Luca de Meo, de voorzitter van de Europese vereniging van autofabrikanten ACEA en de CEO van Renault, om de deadline van 2025 voor de uitstoot van CO2 uit te stellen.

Verschillende fabrikanten zullen mogelijk niet in staat zijn de gemiddelde CO2-uitstoot van hun auto’s met 15 procent te verminderen. “Volgens onze berekeningen kan dat de Europese industrie 15 miljard euro aan boetes kosten, of ze moet de productie van meer dan 2,5 miljoen auto’s opgeven”, vertelde De Meo aan France Inter, waarbij hij opriep tot “een beetje flexibiliteit”.

De meningen over het verzoek tot uitstel zijn verdeeld. “Hetzelfde is al eens geprobeerd in 2019, tegen de deadline van 2020. Dat is politiek lobbywerk”, zegt Schmidt.

“De fabrikanten weten al sinds 2019 wat hun te wachten staat. Ze hebben tijd gehad om zich voor te bereiden”, oordeelt Patrick Pélata. De CEO van de Stellantis-groep, Carlos Tavares, is ook tegen uitstel. “Vanuit het oogpunt van concurrentie, die de Europese Unie zo dierbaar is, zou het surrealistisch zijn de regels nu te veranderen”, vertelde hij aan AFP.

Stellantis verwacht de deadline in 2025 te halen, net als Volvo, dat voorligt op schema. Transport&Environnement stelt voor dat fabrikanten die niet op de goede weg zijn, moeten onderhandelen over een pool met fabrikanten die efficiënter zijn op het gebied van CO2-uitstoot, zoals Tesla.

Binnenkort goedkoper dan benzineauto’s

Dalende prijzen voor elektrische auto’s zouden de markt een blijvende impuls kunnen geven. Zullen ze op een dag goedkoper zijn dan wagens die op brandstof rijden? “Zonder twijfel. De prijs ervan zal dalen naarmate het volume toeneemt en omdat de productie van brandstofauto’s duurder zal worden door de Euro7-norm. Pariteit zou rond 2028 bereikt moeten worden”, denkt Matthias Schmidt.

Patrick Pélata gelooft dat het mogelijk is, vooral als we de accucapaciteit afremmen. “We hebben geen batterijen van 80 kWh of meer nodig (die nodig zijn om een bereik van meer dan 600 kilometer te halen, nvdr), want dat zou de koolstofvoetafdruk van de productie vergroten. Een batterij van 40 kWh zou genoeg moeten zijn. Ik rijd in een Renault Zoe en maak soms ritten van 150 tot 180 km, zonder problemen.”

Die aanpak zou de prijs van auto’s verlagen, maar vergt wel een verdichting van de oplaadnetwerken, om de bezorgdheid over de actieradius weg te nemen, de belangrijkste zorg van automobilisten die geïnteresseerd zijn in een elektrische auto.