Waarom de energietransitie zal vertragen, maar niet instorten onder Trump

“Het allerbelangrijkste wat de Verenigde Staten kunnen doen om de wereldwijde klimaatcrisis te bestrijden, is Harris naar het Witte Huis sturen.” Dat verklaarde Manish Bapna, het hoofd van de invloedrijke lobbygroep NRDC Action Fund, voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Tijdens zijn eerste ambtstermijn omarmde Donald Trump fossiele brandstoffen en probeerde hij de milieuregelgeving terug te schroeven. Tijdens de campagne in 2024 was zijn energiemantra ‘Drill, baby, drill!’.

Dat stond in schril contrast met Kamala Harris, die zowel koolwaterstoffen als schone energie steunde en beloofde de klimaatafspraken van Joe Biden te verdedigen. De belangrijkste daarvan, de Inflation Reduction Act (IRA), zou een investeringsgolf van 3 miljard dollar teweegbrengen in een reeks koolstofarme technologieën. Trump noemde die wet tijdens zijn campagne de ‘green new scam’ en beloofde ze te zullen afschaffen. Zal dat gebeuren? Of zal de retoriek niet meer blijken te zijn dan een campagneboodschap?

Ideologen van de conservatieve denktank Heritage Foundation hebben met de hulp van adviseurs van Trump voorstellen voorbereid om het milieubeleid terug te draaien en de deregulering te versnellen. Trump heeft dat Project 2025 afgewezen, maar herhaalde wel de belangrijkste punten ervan over deregulering en fossiele brandstoffen.

Nu de Republikeinen de volledige controle over het Congres hebben veroverd, zal een deel van die agenda worden uitgevoerd. Er zullen weinig nieuwe beperkingen komen op olie- en gasboringen, en de pauze die Biden inlaste om nieuwe projecten voor de export van vloeibaar aardgas goed te keuren, zal worden opgeheven. Omdat in 2016 niemand verwachtte dat Donald Trump zou winnen, was hij slecht voorbereid om te regeren. Veel van de mensen die hij aanstelde, waren incompetente loyalisten, die slordige pogingen deden om de regelgeving te hervormen. Deze keer zullen Trumps adviseurs competenter en te duchten zijn.

Tot het uiterste

Maar Amerikaanse presidenten hebben minder controle over energie dan vaak wordt gedacht. De olieprijzen worden grotendeels bepaald door het OPEC-kartel. Donald Trump trok de Verenigde Staten wel terug uit het klimaatakkoord van Parijs, maar dat leidde niet tot een ineenstorting van de wereldwijde inspanningen en verhinderde evenmin de versnelling van de klimaatactie door staten, steden en bedrijven. Tot verdriet van progressieven werden de Verenigde Staten onder het presidentschap van Joe Biden de grootste olie- en gasproducent van de wereld (zie grafiek).

Trump zal zijn belofte de IRA om zeep te helpen wellicht niet nakomen. Bijna vier vijfde van de royale belastingvoordelen vloeit naar Republikeinse districten, wat verklaart waarom bijna twintig Republikeinse Congresleden zich in een brief verzetten tegen de intrekking. Zelfs een vooraanstaande olie- en gaslobbyist zegt dat zijn klanten, die profiteren van de subsidies van de IRA voor waterstofproductie en koolstofafvang, “tot het uiterste zullen gaan” om de intrekking te voorkomen.

Leider of achterblijver

De overwinning van Trump betekent niet dat de klimaatinspanningen zullen instorten. Investeringen in schone energie hebben een eigen dynamiek gekregen, nu de kosten van duurzame energie dalen. De fundamentele vraag, zegt Manish Bapna, is of de Verenigde Staten een leider of een achterblijver zullen zijn. Maar de onzekerheid die Trump meebrengt, zal Wall Street aan het denken zetten. Het adviesbureau Wood Mackenzie schat dat zijn presidentschap de investeringen in de Amerikaanse energietransitie tegen 2050 met een biljoen dollar zal doen dalen. De Amerikaanse economie zal almaar groener worden, maar bruine energie zal niet verdwijnen.