De Big Four-consultants staan zelf voor uitdagingen
De grote audit- en consultancybedrijven, de zogenoemde Big Four, halen dit jaar geen ‘double digit’-groeicijfers. Dat komt omdat de adviesafdeling stabiliseert en soms zelfs krimpt. Reden tot paniek is dat niet. Straks neemt de vraag naar dienstverlening opnieuw toe, vooral dankzij de opkomst van artificiële intelligentie en het belang van ESG.
De Big Four – Deloitte, EY, KPMG en PwC – zijn van essentieel belang in de Belgische economie. Ze leveren audit- en consultancydiensten aan zowat elk belangrijk bedrijf. Audit is het verplichte onderzoek van de jaarrekeningen en de boekhoudingen van bedrijven, in het jargon de ‘gereglementeerde diensten’. Consultancy is de afdeling die bedrijven bijstaat in transitieprojecten. Die laatste tak heeft het voorlopig moeilijker. Het maakt dat de Big Four nu zélf aan een transitie werken.
PwC België haalde in het voorbije boekjaar, dat op 30 juni afliep, een omzet van 427,4 miljoen euro, 2,2 procent meer dan vorig jaar. Deloitte kon een omzetgroei van 4,4 procent voorleggen tot 819,4 miljoen euro. EY groeide eveneens met 4 procent richting 486 miljoen euro.
Bij KPMG is het nog wachten op de definitieve cijfers – daar loopt het boekjaar tot 30 september – maar CEO Harry Van Donink is positief gestemd: “We gaan richting een groei van 5 procent. KPMG is in België de kleinste van de Big Four-spelers en wil sneller groeien dan de rest. Ik denk dat het zal lukken.”
Het zijn groeicijfers waar veel bedrijven direct voor zouden tekenen. Toch is enige nuance op haar plaats, want de groei is een stuk lager dan een jaar voordien. In 2023 haalde PwC België een stevige groei van 11,7 procent. Idem voor Deloitte (+11,3%), EY (+12%) en KPMG (+12,7%). De oorzaak van de tragere groei wordt duidelijk als we de omzetcijfers van de verschillende divisies onder de loep nemen. De gereguleerde activiteiten, met in eerste instantie rapportering en compliance (de afdelingen die Audit & Assurance, Accountancy en Tax & Legal heten) groeiden sterker dan de adviesverlening (Consulting, Financial Advisory en Risk Advisory). Bij Deloitte was Audit & Assurance de sterkste stijger (+9%), gevolgd door Tax & Legal (+8%) terwijl de consultancypoot licht groeide (+1,9%) en de poot Financial Advisory (met onder andere fusies en overnames) stabiel bleef. Bij PwC België tekende de tak Assurance voor een groei van 5,92 procent naar 144,9 miljoen euro, de afdeling Tax & Legal Services kende een vergelijkbare groei met 4,93 procent naar 138,3 miljoen euro. Een ander beeld bij Advisory, waar de omzet met 3,55 procent terugviel naar 144,1 miljoen euro.
‘In onzekere tijden zetten bedrijven hun investeringen typisch on hold, waardoor er ook minder nood is aan extern advies’
Meer consolidatie dan dip
EY zag de tak Assurance groeien met 10 procent, Tax bleef stabiel maar Consulting kende toch een groei van 4 procent. “Vorig jaar was uitzonderlijk. We gaan meestal voor een gemiddelde groei van 7 tot 10 procent”, legt Patrick Rottiers, de CEO van EY uit. “2023 was bijzonder omdat we zeer goed uit de auditrotaties zijn gekomen. We hebben mandaten kunnen overnemen van de collega’s.” Na een aantal jaren zijn grote bedrijven verplicht een tender uit te schrijven, waarna sommige van auditor veranderen.
Bij KPMG België ziet CEO Harry Van Donink dezelfde evolutie, zij het dus nog zonder definitieve cijfers: “Een zeer sterke groei in Audit en in Tax Legal en Accountancy. Een vlakke groeicurve of een stabilisatie in Advisory. Maar vergeet niet dat de omzet van onze Advisory-tak in de jongste vier jaar verdubbeld is. Dan is het normaal dat de groei wat vertraagt. Het heeft ook te maken met het specifieke soort projecten in Advisory. Het gaat meer om langetermijnopdrachten, projecten ook waarmee een bedrijf gemakkelijker kan schuiven, zoals een IT-implementatie. Door de geopolitieke onzekerheid worden niet zo dringende projecten weleens uitgesteld. Ik zie het dus niet als een structureel probleem, eerder een conjuncturele correctie.”
“Het is altijd gevaarlijk om de evoluties alleen op jaarbasis te bekijken. De advies- en de consultingtak zijn over jongste vijf à zes jaar meer dan verdubbeld”, nuanceert Patrick Boone, de voorzitter van PwC België. “De activiteiten rond Technology & Risk Consulting bleven groeien, maar Management Consulting en Deals stonden onder druk. Er waren minder grote fusies en overnames, er geen beursnoteringen. Terwijl die opdrachten in dat segment materiële groei genereren. Consultancy is wat complexer, omdat je daar ziet dat de vraag rond alles wat met technologie, verduurzaming te maken heeft geen vertraging heeft opgetekend. De grote transformatieprojecten die over meerdere jaren worden uitgerold, zijn dan weer wel opgestart maar niet met de snelheid die we gedacht hebben. Zulke projecten worden meer in de tijd gespreid. Na deze zomer, aan het begin van ons nieuw boekjaar, zag ik daarin toch heel wat activiteit. We kunnen nu niet spreken van een dip in consultancy, eerder van een consolidatiejaar.”
Lees verder onder de tabel
Onzekere tijden
“De gereguleerde activiteiten, zoals Audit & Assurance en Tax & Legal, tonen altijd een vrij stabiele omzet en groei. Een bedrijf kan geen jaar overslaan met zijn belastingaangifte of geen jaarverslag opstellen. De adviesdiensten volgen meer de economische trends”, zegt Rolf Driesen, de CEO van Deloitte België. “In de periode 2010-2020, met een stabiele inflatie, een lage rente en geopolitieke stabiliteit, hebben bedrijven massaal geïnvesteerd in nieuwe technologie, vooral ook cloudtoepassingen. Met die digitale platformen kunnen ze nieuwe business- en servicemodellen ontwikkelen. De lage rentevoeten hebben ook de overnamemarkt aangezwengeld. Daarvoor werd dikwijls een beroep gedaan op consultants en dat heeft de adviesbusiness sterk laten floreren. Tijdens de coronapandemie 2020-2022 zijn productie- en logistieke stromen onder druk gezet. Daarvoor zochten bedrijven onmiddellijk advies. Deloitte België, met zijn expertisecentra in onder andere global trade en warehousemanagement, heeft daar extra groei kunnen realiseren. Daarna zijn we terechtgekomen in een nieuwe omgeving met geopolitieke instabiliteit, hogere energieprijzen, hogere inflatie en hogere rentevoeten. In onzekere tijden zetten bedrijven hun investeringen typisch on hold, waardoor er ook minder nood is aan extern advies. Voor de gereguleerde diensten zien we de stabiele groei zich voortzetten, want bedrijven blijven diensten voor Audit & Assurance en Tax & Legal inkopen.”
Patrick Rottiers geeft toelichting bij de specifieke situatie van EY: “EY groeit nog stevig in consultancy omdat onze collega’s in goede tijden veel omzet halen uit ERP-implementaties (enterprise resources planning). In wat minder goede tijden worden die projecten uitgesteld. Wij leggen ons meer toe op nichegebeurtenissen rond rapportering die buiten ERP draaien.”
‘PwC werft nog altijd mensen aan. We profileren ons bewust als een soort van businessschool’
Niet schuiven met medewerkers
Dat de consultancytak wat onder druk staat, is geen louter Belgisch verschijnsel. Internationaal kwamen dezelfde signalen, in sommige landen zelfs hevig. In december 2023 schrapte Ernst & Young 150 banen in Groot-Brittannië, na een eerste besparingsoperatie in de zomer.
Vorige maand meldde het Financieele Dagblad dat bij Deloitte Nederland 120 banen op de tocht staan, ook door de dalende vraag in de consultancypoot. Afslanken via het natuurlijke verloop van 15 procent zou niet meer lukken. Het aantal divisies gaat van vijf naar vier: Audit & Assurance; Strategie, Riks & Transacties; Technologie & Transformation; en Tax & Legal. In de praktijk worden de consultancydiensten in elkaar geschoven. Rolf Driesen nuanceert: “Het gaat om een strategische herconfiguratie van ons model om nog beter te beantwoorden aan de behoeften van onze klanten. We voeren dat globaal door omdat het dan voor hen ook eenvoudiger is om met Deloitte te werken over de landen heen. Er zijn inderdaad verschuivingen gebeurd, maar de oorzaak is niet de verminderde activiteit in consultancy, wel dat we bepaalde expertise onder een nieuwe business hebben gehangen. De IT-auditsupport zat bijvoorbeeld vroeger onder risicobeheer, en is nu onder Audit & Assurance geschoven. Los daarvan bieden we onze mensen altijd al de kans om intern van job te veranderen als ze dat willen.”
Er deden ook verhalen de ronde dat de Big Four-bedrijven medewerkers weghalen uit de krimpende consultancypoot om ze bijvoorbeeld in de audit- en assurance-afdelingen te plaatsen. Daar is in België geen sprake van. “We hebben vorig jaar 600 mensen aangeworven en we willen dat blijven doen”, zegt Harry Van Donink. “KPMG zet in op het aan boord houden van onze mensen. We zien een daling van het aantal vertrekkers. We blijven investeren in onze mensen, want alles draait om kwaliteit. Kijk, een audit kun je niet doen zonder specialisten in belastingen, actuariaat en IT. Maar we verplaatsen geen mensen.”
“Het verzetten van medewerkers van de ene divisie naar de andere is evenmin onze strategie. We willen wel interne mobiliteit ondersteunen, zowel nationaal als internationaal”, legt Patrick Boone van PwC uit. “We zitten nu in een normale arbeidsmarktsituatie. PwC werft nog altijd mensen aan. Er komen ook meer en meer mensen op een bepaald moment terug. We profileren ons bewust als een soort van businessschool. Er zijn hier altijd medewerkers die bij PwC een verlengde zoeken van de universiteit. Voor ons is dat geen belemmering. Maar we moeten wel attractief genoeg blijven op de markt.”
“Het blijft een grote uitdaging om de juiste mensen te vinden”, vult Van Donink aan, “Het verschilt wel van unit tot unit. Voor Audit zoek je schoolverlaters, voor Advisory een deel schoolverlaters maar ook specialisten. Iedereen zoekt nu specialisten voor environmental, social & governance (ESG).”
‘De bedrijven komen met steeds meer vragen omdat ze worden overspoeld met regelgeving rond ESG’
Duurzaamheid
Het woord is gevallen: ESG-normen of de verantwoordelijkheden van een bedrijf voor milieu, maatschappij en goed bestuur. Er zijn meer en meer regels rond niet-financiële rapportering, vooral rond duurzaamheid. Het gaat bijvoorbeeld om de Corporate Sustainability Reporting Directive-richtlijn (CSRD) die bedrijven vanaf 2024 verplicht te rapporteren over hun impact op de mens en op het klimaat. De richtlijn moet voor meer transparantie en betere duurzaamheidsinformatie zorgen.
Patrick Boone: “De rapportering rond duurzaamheid organiseren we in onze Assurance-poot. Daarvoor heb je ook de juiste specialisten nodig, mensen die een bepaalde industriële kennis hebben. Iemand met een ingenieursachtergrond kan beoordelen wat het precies inhoudt als er een bepaalde reductie van de CO2-uitstoot moet worden gehaald. Dat is ver van mijn initieel domein als fiscaal expert.”
“Dat Audit & Assurance bij ons vorig jaar de sterkste groei kende met 9 procent naar 76,5 miljoen euro, is dankzij de ESG-agenda. Daarin lopen we voorop”, zegt Rolf Driesen van Deloitte.
Van Donink: “De beursgenoteerde bedrijven moeten in 2025 een eerste ESG-attestatie hebben over 2024. De andere bedrijven komen een jaar later. Dat betekent dus extra opdrachten, en een nieuwe schwung. Duurzaamheid speelt ook sterk bij de jongere medewerkers.” Het betekent niet dat financiële rapportering minder belangrijk wordt; ESG is een opdracht die er bovenop komt.
EY werft 560 medewerkers aan. Patrick Rottiers: “Ondanks automatisering zijn er nog altijd mensen nodig om te interpreteren wat die automatisering genereert. We hebben meer ingenieurs nodig. Dat heeft ook te maken met de rapportering rond duurzaamheid. Een econoom is inderdaad niet zo gespecialiseerd om de financiële impact van CO2-uitstoot te berekenen. Dat soort talent aantrekken is niet eenvoudig en is een rem op onze groei. Ondertussen komen de bedrijven met steeds meer vragen omdat ze worden overspoeld met regelgeving.”
‘De grenzen van de AI-revolutie zijn nog niet bekend. Mensen vinden die hier over de nodige expertise beschikken, is cruciaal’
Artificiële intelligentie
Een ander hot topic is artificiële intelligentie (AI). Van Donink: “De grenzen van de AI-revolutie zijn nog niet bekend. Mensen vinden die hier over de nodige expertise beschikken, is cruciaal. Net als opleidingen rond alles wat met AI-technologie te maken heeft. De klanten komen met steeds meer vragen over de rol van AI in rapportering, maar ook over de impact op veiligheid en privacy.”
“De financiële rapporteringen gaat onverminderd voort, terwijl AI een groeiende rol speelt. Daar is de scope verbreed. De manier waarop je een audit uitvoert met alle data, is anders dan een traditionele audit met spotcheck”, legt Patrick Boone uit.
Bij Deloitte is eenzelfde verhaal te horen. CEO Rolf Driesen: “Met AI kunnen we beter op anomalieën screenen en met big data kunnen we volledige populaties analyseren in plaats van een beperkt aantal steekproeven te doen. We garanderen ook een interactie met de klanten door gedeelde informatieplatformen en dashboards.”
1,5 miljard euro investeren
Dat alles impliceert dat de Big Four veel aandacht hebben voor de opleiding van de medewerkers. Gemiddeld spendeert elke PwC-medewerker zo’n 109 uren of bijna drie volledige werkweken aan opleidingen, waarvan een groot deel verplicht. Boone: “Een van de opleidingsthema’s waar PwC België op inzet, is de kennis en ervaring van generatieve AI-toepassingen. Op netwerkniveau investeerde PwC het voorbije boekjaar bijna 1,5 miljard dollar in AI. We lanceerden ChatPwC, een beveiligde en afgesloten interne versie van OpenAI-toepassingen. We zien onsvoor AI als een Client Zero. Heel wat toepassingen worden intern of samen met de klant uitgeprobeerd, om nadien als ervaringsdeskundigen andere bedrijven te ondersteunen. We krijgen bijvoorbeeld veel vragen over zeer concrete toepassingen, zoals de verhoging van de productiviteit met Microsoft Copilot, een persoonlijke AI-assistent. We hebben dat intern uitgerold. Alle 2.200 medewerkers zitten op Copilot. Wij brengen die ervaring naar onze klanten en helpen hen digitale assistenten te integreren.”
“Meer algemeen zien we nog niet dat onze klanten nieuwe markten aanboren omdat ze AI gebruiken, maar dat komt wel. Wel stellen ze vast dat de efficiëntievoordelen ervan groeien, zoals bij data-analyses”, besluit Boone.
EY lanceert dan weer het platform EY.ai waarmee zowel klanten als medewerkers toegang krijgen tot AI-technologie. CEO Patrick Rottiers: “Klanten kunnen hun AI-inzichten vergroten en medewerkers worden getraind om AI-vaardigheden op te bouwen. 70 procent van alle EY-medewerkers is al getraind in het verantwoord gebruik van AI. Digitalisering versnelt de manier waarop adviesdiensten worden verleend. Door AI en data-analyse in te zetten, kunnen we cliënten sneller inzicht geven in complexe bedrijfsprocessen en toekomstige risico’s.”
‘Big Four? Ik hoor dat niet zo graag’
In de wereld van audit en consultancy worden de Big Four (Deloitte, EY, KPMG en PwC) vaak afgeschilderd als één monolitisch blok. “Dat klopt niet”, zegt Patrick Boone van PwC. “Daarom hoor ik de term Big Four ook niet graag. Dat beeld dateert uit de tijd dat de activiteiten zeer sterk gericht waren op belastingadvies en audit. Toen kon je van de grote spelers nog beweren dat ze allemaal dezelfde waren. Dat klopt niet meer. Net als de stelling dat we alles alleen en zelf doen.”
De audit- en consultancygiganten gaan steeds meer allianties aan om ervoor te zorgen dat de dienstverlening flexibel en snel genoeg verloopt. Boone: “Dan gaat het niet alleen over samenwerking met softwarebedrijven als SAP en Salesforce. Wij werken ook samen met start-ups en scale-ups. Stel dat het juridische departement van een bedrijf zijn portfolio van contracten moet automatiseren, beheren en de algemene voorwaarden onder de loep nemen. Voor een Big Four-bedrijf alleen is het steeds moeilijker behapbaar om mensen fulltime door al die contracten te laten gaan. Er is een legaltech-markt, waar je samenwerkt met andere spelers. Dat betekent geen overnames van die spelers, maar wel projecten samen aan projecten werken. Vroeger zouden we dat nooit hebben gedaan. Ik geef het voorbeeld vanuit mijn eigen tax-achtergrond. Als je een SAP-implementatie doorvoert, dan moet je maken dat de facturen die daaruit komen correct zijn. Dat is het dada van PwC-mensen, niet van SAP.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier