De balans van de verkiezingen: en plots lijkt centrumrechts opnieuw mogelijk

Met het Vlaamse marktleiderschap voor N-VA en een centrumrechtse meerderheid in Wallonië is het resultaat van de federale verkiezingen minder verdeeld dan gedacht. Terwijl veel waarnemers een beweging richting de extremen hadden verwacht, lijkt onverwachts een zo goed als centrumrechtse meerderheid te ontstaan. Al is dat geen garantie op een snelle regeringsvorming.

Op een verkiezingsavond is perceptie alles. Rond 20u.30 zondagavond blijkt dat de N-VA van Bart De Wever de grootste Vlaamse politieke formatie blijft, met een stuk boven de verwachte 20 procent. Het Vlaams Belang komt in de buurt van de N-VA, maar moet aan het einde van de rit wellicht de duimen leggen. Een succes voor Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken, maar dat zal gezien worden als een pyrrusoverwinning omdat de radicaal-rechtse partij onder de peilingen bleef.

Op basis van de resultaten ziet het ernaar uit dat een Vlaamse regering van N-VA, cd&v en Vooruit de meest voor de hand liggende coalitie is. Open Vld is uitgespeeld. Zo’n combinatie kan leiden tot een centrumbeleid. Bart De Wever zal als voorzitter van de grootste partij het initiatiefrecht krijgen. Een mathematische meerderheid met het Vlaams Belang blijft mogelijk, maar de N-VA zal dit misschien niet meer als breekijzer moeten gebruiken om in een federale regering in te breken, zoals De Wever tijdens de campagne meer dan eens opperde.

De PS in de touwen

Die meerderheid van independentisten in Vlaanderen moest de PS als gedoodverfde grootste Franstalige partij ervan overtuigen om met de N-VA in zee te gaan. Alleen: op basis van de eerste uitslagen in Wallonië steven de Franstalige socialisten af op een zware nederlaag. Op basis van gedeeltelijke resultaten bezuiden de taalgrens zou de PS geen 20 procent halen. De Franstalige liberalen van de MR zouden groter worden en zelfs de centristen van Les Engagés bedreigen de partij van Paul Magnette. Het verlies van de PS werd opvallend genoeg niet gecompenseerd door een sterke winst van de neocommunisten van PTB/PVDA.

De PS hangt in die mate in de touwen dat ze zelfs uit de Waalse regering dreigt te vallen. Dat betekent dat een Waalse centrumrechtse meerderheid van MR en Les Engagés mogelijk wordt. Het linkse Wallonië zou dan een rechtsere regering krijgen dan Vlaanderen. Een nieuw voorbeeld van Belgisch politiek surrealisme lijkt het wel.

Lees verder onder de foto

Federale regering is nog niet voor direct

Dat betekent meteen dat een centrumrechtse federale meerderheid of bijna-meerderheid plots tot de mogelijkheden behoort. Al zal dat niet de Zweedse coalitie van N-VA, christendemocraten en liberalen zijn. Die heeft geen meerderheid en voor de fel geteisterde Open Vld lijkt een oppositiekuur onvermijdelijk.

Een coalitie van N-VA, cd&v, Les Engagés, de MR en Vooruit is mogelijk (zie de coalitiebouwer onder dit artikel). De Vlaamse socialisten behoren tot de winnaars van deze verkiezingen. De goede relatie tussen Bart De Wever en de kopstukken van Vooruit is bekend. En tijdens de campagne heeft voorzitter Melissa Depraetere al duidelijk gemaakt dat ze niet getrouwd is met de zusterpartij PS. De tijd van de politieke families over de taalgrens heen is na de verkiezingen van 9 juni definitief voorbij.

Maar de coalitievorming wordt niet eenvoudig. Wil Vooruit als enige linkse partij in zo’n regering stappen? Ook al is ze volgens waarnemers meer en meer een centrumpartij geworden. Daarnaast is er de vraag hoelang het duurt vooraleer de plooien zijn gladgestreken tussen Bart De Wever en Georges-Louis Bouchez. Het wantrouwen ten opzichte van de MR-voorzitter is bij de Vlaams-nationalisten zeer groot.

De volgende regering staat voor een gigantische saneringsoperatie. De begroting moet op orde, de werkzaamheidsgraad moet omhoog en de investeringen in defensie en klimaat moeten een versnelling hoger. Het wordt niet simpel om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Een fiscale hervorming met lagere lasten op arbeid lijkt aan het begin van een regeerperiode wel haalbaar. Maar over de compensatie van die lagere belastingen via vermogenstaksen of consumptiebelastingen bestaat er tussen de partijen amper eensgezindheid.

Ten slotte is er de N-VA-eis voor een staatshervorming. Een tweederde meerderheid daarvoor is veraf. En zelfs een light versie met minimale bevoegdheidsoverdrachten via een gewone meerderheid ligt niet voor de hand. Wie denkt dat er ergens na de zomer een federale regering de eed zal kunnen afleggen, is zeer optimistisch.