De balans: trucs met de begroting wreken zich altijd

De regering-De Wever hoopt de defensie-uitgaven op te trekken zonder de begroting te veel te bezwaren. Onder andere via debudgetteringen en uitgaven die niet echt militair zijn toch mee te tellen voor de NAVO-norm van 2 procent van bbp. Het is echter opletten geblazen met zo’n creatieve begroting. Zeker in economisch onzekere tijden.

38 miljoen euro bedraagt het Belgische budget voor het Europese ruimtevaartagentschap ESA. 65 miljoen euro zijn de middelen die jaarlijks worden vrijgemaakt voor de Staatsveiligheid. Dat is samen 103 miljoen euro. Dat geld wil de federale regering meetellen om het defensiebudget nog dit jaar op te trekken naar 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp), de NAVO-norm, is in de Wetstraat te horen. Door bepaalde uitgaven maximaal als defensie-uitgaven te kwalificeren en als dusdanig te boeken, kan het gemakkelijker worden om de NAVO-norm te halen zonder de al armlastige begroting te veel te bezwaren. Er zit zelfs een redenering achter: cyberveiligheid is één van de prioriteiten voor defensie, en wie anders dan de Staatsveiligheid kan daar een belangrijke rol in spelen? Zelfs infrastructuurwerken die militaire transporten kunnen vergemakkelijken, zouden het etiket ‘defensie-uitgaven’ kunnen krijgen.

Tel daar nog de opbrengsten uit bevroren Russische middelen bij die bij Euroclear geparkeerd zijn (meer dan een miljard euro) en het uitzonderlijke dividend dat de staatsbank Belfius dit jaar uitkeert (500 miljoen euro), en de extra 3,8 miljard euro voor defensie zijn haalbaar zonder grote besparingen en belastingverhogingen. Daarnaast kunnen defensie-investeringen nog jarenlang voor een deel buiten de begroting worden gehouden. Het zou gaan om meer dan 5 miljard euro.

Coalitie komt niet onder druk

Daarmee zou premier Bart De Wever een pak gedoe in zijn regering vermijden. Want na amper een paar maanden de begroting zo sterk bijsturen om de extra defensie-uitgaven mogelijk te maken, komt bijna overeen met het onderhandelen van een nieuw regeerakkoord. Tenminste als men het traject richting de NAVO-norm via nieuwe belastingen en besparingen wil halen. Of door de hervormingen in de pensioenen met de pensioenmalus versneld door te voeren. Dat zou voor grote spanningen zorgen en de coalitie nu al onder druk zetten. Dat wil De Wever vermijden en dus trekt men de budgettaire trukendoos open.

Het creatief omgaan met wat al of niet onder defensie-uitgaven valt, is niet nieuw. In het verleden werd het bedrag voor de pensioenen van rijkswachters daarbij geteld, want tenslotte was de rijkswacht tot 1992 een militair korps. Dat eenmalige inkomsten worden gebruikt om putten te vullen en zo politieke discussies te vermijden is evenmin nieuw.

Geen Verhofstadt bis

Toch is het opletten geblazen met een creatieve begroting. Eerder vroeg dan laat ligt de factuur op tafel. En zachte heelmeesters maken stinkende wonden. In het verleden hebben de begrotingstrucs zich vaak gewroken. Waardoor de rekening voor de burgers hoger uitviel dan aanvankelijk gedacht. De regeringen-Verhofstadt (1999-2007) waren kampioen in die creatieve boekhouding. Denken we maar aan de omstreden sale-and-lease-backoperatie van overheidsgebouwen. De federale regering verkocht onder andere de Financietoren, het Rijksadministratief Centrum aan de Kruidtuinlaan, het Egmontgebouw, een van de WTC-torens en de Koninklijke Munt. Dat bracht 1,3 miljard euro op en zorgde ervoor dat de België een begroting in evenwicht kon voorleggen. Alleen: de huur die daarna betaald werd voor het gebruik van die gebouwen bedroeg in de periode 2001-2006 1,8 miljard euro. Bijna 500 miljoen euro meer dan de verkoopprijs. Onverantwoordelijk budgettair beleid.

Handelsoorlog is slecht nieuws voor de begroting

Zo bont maakt deze regering het nog lang niet. Maar het is een no-brainer dat de komende jaren structurele maatregelen moeten worden genomen om de defensie-uitgaven te verhogen én de begroting met een tekort van 4,6 procent van het bbp te saneren. Dat zal nog moeilijker worden dan gedacht. De handelsoorlog die de Amerikaanse president Donald Trump heeft ontketend, zal wegen op de groei en de belastinginkomsten. Een studie van de Nationale Bank raamde de negatieve impact van een wederkerige invoerheffing van 10 procent tussen België en de Verenigde Staten voor de Belgische economie op 1 procent van het bbp of 6 miljard euro. Met  een invoertarief van 20 procent is de negatieve impact op de groei 12 miljard euro. Met een Belgisch overheidsbeslag van nog altijd 50 procent betekent dit dat de schatkist 6 miljard euro extra misloopt de komende jaren. Geen prettig vooruitzicht.