De balans: nog een regering in crisis

Door het geruzie over de kernuitstap en het falende coronabeleid valt het amper op, maar naast de federale en de Vlaamse regering zit nog een derde beleidsploeg in zwaar weer. Spanningen in de liberale MR dreigen de Waalse regering-Di Rupo te doen kapseizen. En dat terwijl de Waalse schuld onbeheersbaar wordt en Moody’s de rating van Wallonië nog eens verlaagd heeft.

Georges-Louis Bouchez, de voorzitter van de MR, staat in Vlaanderen vooral bekend als de stokebrand van de federale coalitie. Van buiten de regering jaagt hij de linkerflank van de ploeg-De Croo constant in de gordijnen: de ene keer de socialisten door zich te verzetten tegen elke belastingverhoging en te eisen dat werklozen harder worden aangepakt wanneer ze een jobaanbod afwijzen, de andere keer de groenen door in zowat elk interview de kernuitstap ter discussie te stellen.

De Waalse regering, waarin de MR samen met de PS en Ecolo zit, bleef lang buiten schot. Maar enkele dagen geleden dropte Bouchez ook daar een bommetje. Hij verzet zich tegen een aantal fiscale maatregelen van de minister van Begroting, zijn partijgenoot Jean-Claude Crucke. Die laatste, als perfect tweetalige taalgrensbewoner ook bekend in Vlaanderen, staat bekend als een sociale liberaal, die goede banden onderhoudt met de PS. In zijn fiscale plan wil Crucke het Waalse systeem van de schenkingsrechten aanpassen. Bij een schenking om later successierechten te vermijden, zouden toch nog erfenisrechten verschuldigd zijn, als de schenker overlijdt binnen de vijf jaar na de schenking. Nu is dat drie jaar, net als in Vlaanderen. Daarnaast wordt het gunstige tarief voor bedrijfsvoertuigen aangepast. Wie met een pick-up of een 4×4 rijdt, zal die niet zomaar in het fiscaal gunstige regime van de beroepsvoertuigen kunnen inschrijven.

Een onaanvaardbare belastingverhoging voor de middenklasse, riep Bouchez, ook al zou dat fiscale pakket 15 miljoen euro extra opbrengen. Het verzet van de MR-voorzitter doet de wenkbrauwen fronsen, omdat de wet al door verschillende commissies was gegaan en de stemming erover gauw zou volgen.

De meningsverschillen tussen de minister en de partijvoorzitter werden de voorbije dagen voor iedereen duidelijk. Zo dreigt niet alleen een tweespalt in de MR. Verschillende Walloniëkenners voorspellen dat dit weleens het einde van de Waalse regering in haar huidige vorm kan worden. Bijvoorbeeld als Crucke ontslag neemt, omdat de MR-parlementsleden zijn plan afkeuren. Of als de Franstalige liberalen uit de Waalse regering vertrekken. Volgens de laatste berichten zou de MR-fractie in het Waals Parlement op het punt staan de bom te ontmijnen.

Bezorgdheid om de Waalse overheidsfinanciën

Wat er ook gebeurt, de Waalse regering onder leiding van Elio Di Rupo (PS) komt beschadigd uit deze crisis. En dat op een moment dat alle budgettaire alarmen afgaan. Het ratingbureau Moody’s verlaagde de Waalse kredietscore begin december van A2 tot A3. In Namen werd dat aanvankelijk weggerelativeerd: ook de rating van Vlaanderen daalde, van Aa2 naar Aa3. Dat klopt, maar Vlaanderen staat daarmee nog altijd drie trappen hoger dan Wallonië, en het mag zich nog een topdebiteur noemen.

Het Belgische Rekenhof waarschuwde in zijn rapport over Wallonië dat een lagere Waalse rating gevolgen kan hebben voor de intrestvoeten. Crucke zegt dat er geen reden is tot paniek, omdat een groot deel van de schuld tegen een lage vaste rente is geleend. Maar het feit blijft dat zowel Moody’s als het Rekenhof stelt dat de Waalse overheidsfinanciën onhoudbaar zijn. Het begrotingstekort van 3 miljard euro is veel te hoog. Er waren weliswaar verzachtende omstandigheden, zoals de 761 miljoen euro voor de slachtoffers van de overstromingen in de streek van Verviers. Maar zelfs zonder die middelen is een begrotingsevenwicht in 2024 – zoals voorzien in het regeerakkoord – een utopie.

Bovendien waarschuwt het Rekenhof dat de brutoschuld tegen eind 2026 zal oplopen tot 45,4 miljard euro. Eind vorig jaar was dat nog 27,8 miljard. Dat is een stijging met 64 procent in zes jaar. In 2026 zal de schuld 281 procent van de totale inkomsten bedragen. Een nieuwe bedeltocht bij de federale overheid en vooral Vlaanderen ligt in het verschiet.

Front van werkgevers en vakbonden

Het is dan ook hallucinant dat een Waalse regering met zo’n slecht budgettair trackrecord in een zware crisis terechtkomt. Bovendien zegden de Waalse werkgevers van Union Wallonne des Entreprises (UWE) en de Waalse socialistische vakbond FGTB in een zeldzaam moment van eendracht de regering-Di Rupo de wacht aan. Het Waalse relanceplan werd met de grond gelijkgemaakt wegens te veel versnippering van middelen en broddelwerk.

Philippe Destatte, directeur van de invloedrijke Waalse denktank Institut Jules Destrée, verklaarde deze zomer in Trends dat het tijd werd dat de Waalse regering een totaal nieuw akkoord zou schrijven, om de economie in de regio te stutten en de publieke financiën te saneren. Met de huidige politieke spanningen lijkt dat niet voor morgen te zijn.