De balans: een pijnlijke waarschuwing aan Wallonië

Belfius maakt zich zorgen over de budgettaire toestand van Wallonië. De huisbankier van de Waalse regering zal straks de geldkraan uiteraard niet dicht draaien, maar stuurt wel een pijnlijke waarschuwing richting Namen. Dat zal gevolgen hebben voor de rest van het land, met een Waalse regering die straks weer federaal gaat bedelen en Vlaams-nationalistische partijen die 2024 electoraal garen kunnen spinnen bij het Waalse schuldenprobleem.

Belfius onderhandelt momenteel met de Waalse regering over onder andere een verlenging van de kredietfaciliteiten. De staatsbank wil blijkbaar enkel contracten afsluiten tot de verkiezingen van 2024 en waarschuwt op die manier de Waalse regering voor haar precaire financiële toestand. Het is niet verwonderlijk dat Belfius zich zorgen maakt, want als de Waalse regering geen geld meer kan lenen op de financiële markten, is Belfius volgens bestaande contracten de ultieme geldschieter. Wallonië heeft nu geen acute kredietproblemen. Begin deze maand werd nog 1 miljard euro opgehaald tegen een rentevoet van 2,92 procent over een looptijd van vijftien jaar. De spread met de federale overheid bedraagt amper 39 basispunten. Ver van de gevarenzone dus.

Maar dat kan, gezien de verontrustende financiële vooruitzichten, keren. De situatie is nu al ernstig met een stijging van de regionale Waalse schuld tussen 2010 en 2020 van 15 naar 28 miljard euro. De rentelasten bedragen jaarlijks 600 miljoen euro. Dat is 4 procent van de inkomsten. De kosten van de coronapandemie en de uitgaven van de overstromingen van 2021 maken dat de verhouding tussen de schuld en de inkomsten gestegen is naar 200 procent. Volgens het Planbureau zal de Waalse schuld tegen 2030 oplopen tot 48 miljard euro.

Om de schuldgroei onder controle te houden heeft een expertencommissie de Waalse regering aangeraden de komende tien jaar elk jaar 150 miljoen euro of 1 procent van de inkomsten te besparen. Ondanks het risico op een recessie eind 2022, begin 2023 moet dat haalbaar zijn. Alleen is de vraag of de Waalse regering zo’n inspanning na 2024 kan volhouden. Want bij Belfius maakt men zich blijkbaar ook zorgen over de verkiezingsuitslag en een eventuele Waalse regeringsdeelname van de communisten van de PTB. Een Waalse coalitie van de PS, Ecolo en de PTB is de droom van de machtige Waalse socialistische vakbond FGTB, maar zou vooral betekenen dat Wallonië verder wegzakt in een budgettair moeras. Voor radicaal-links is besparen taboe.

Een nieuwe federale bedeltocht

De Waalse situatie lijkt in het verregaand gefederaliseerde België voor de Vlamingen een ver-van-ons-bedshow. Maar dat is het niet. Dat de Waalse overheidsfinanciën door de ratingbureaus nog geen sterke downgrade gekregen hebben, is het gevolg van het feit dat beleggers naar België als geheel kijken, en weten dat er altijd een derde betaler is voor slecht presterende regio’s. De federale overheid – en dus vooral Vlaanderen – kan met geld over de brug komen. Het staat in de sterren geschreven dat de Waalse politici na 2024 opnieuw aan een federale bedeltocht beginnen. De staatshervorming van 2001 was een bail-out voor de Franse Gemeenschap met haar quasi failliet onderwijs. In 2011 stutte de zesde staatshervorming Brussel en de federale overheid. Na 2024 is Wallonië aan de beurt.

Vlaams-nationalisten wrijven zich in de handen

In Vlaanderen zien partijen als de N-VA en het Vlaams Belang dat graag gebeuren. N-VA-voorzitter Bart De Wever hoopt dat de financiële problemen van Wallonië een breekijzer zijn om een nieuwe staatshervorming af te dwingen. Al dienen daar wel twee bemerkingen bij te worden gemaakt. Ten eerste waren vorige staatshervormingen een afruil waarbij geld aan de Franstaligen betaald werd met extra bevoegdheden voor de regio’s. Maar in de praktijk heeft dat ook geleid tot een zeer ingewikkelde bevoegdheidsverdeling en weinig efficiënte overheden, ook op deelstaatniveau.

Ten tweede is het nog de vraag of de N-VA voldoende partners vindt om zo’n staatshervorming door te voeren. Afgezien van de PS en cd&v zwaaien de andere partijen steeds meer met de Belgische vlag.

Een politieke formatie die zich daarvan weinig aantrekt, is het Vlaams Belang, want die komt federaal toch nooit aan de macht. Het Vlaams Belang zette zich deze week opnieuw zeer zichtbaar in de markt als partij die de noord-zuidtransfers en de Waalse stilstand aanklaagt. Kamerlid Barbara Pas en Lode Vereeck (in een vorig leven vooral in liberale kringen en bij Lijst Dedecker actief) maken in het boek Bodemloos een analyse van decennialange geldstromen tussen Vlaanderen en Wallonië. In 2021 bedroeg de klassieke transfer 7,6 miljard euro en de bijkomende rentetransfer 5,3 miljard euro. “De totale transfer liep vorig jaar dus op tot 12,9 miljard euro, dat is bijna 2.000 euro per Vlaming van jong tot oud, ruim 4.300 euro per werkende Vlaming, oftewel 409 euro per seconde, 35 miljoen euro per dag, 1 miljard euro per maand, 64,5 miljard euro in deze legislatuur”, staat te lezen in het boek. Zowat elk cijfer in dit citaat is straks als verkiezingsslogan te gebruiken.