De balans: de groenen staan alleen

Het ontslag van Groen-voorzitster Meyrem Almaci is symbolisch voor de onmacht van de groene partijen. Vivaldi leek hun droomcoalitie, maar externe factoren hebben gemaakt dat ze nu in de hoek zitten waar de klappen vallen en geïsoleerd zijn. De oorlog in Oekraïne zorgt voor minstens een uitstel van de kernuitstap en een verhoging van de militaire uitgaven. Een gruwel voor de groene achterban.

In België geldt het adagium: je moet niet alleen de verkiezingen winnen, maar ook de coalitievorming achteraf. Dat hadden de groene partijen in dit land na de verkiezingen van 2019 goed begrepen. Ecolo behaalde aan Franstalige kant een riante overwinning, de Vlaamse zusterpartij Groen bleef ter plaatse trappelen. Maar op de hoofdkwartieren had men geduld. Een coalitie tussen de PS en de N-VA zou zeer moeilijk tot stand te brengen zijn. In de zomer van 2020 zag het er even naar uit dat Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) elkaar zouden vinden. Maar door een slim spelletje stratego klikten de liberalen en de groenen zich aan elkaar vast en werd het vooralsnog een Vivaldi-coalitie zonder de N-VA.

De regering-De Croo leek voor de groenen een droomcoalitie. Er zou eindelijk werk gemaakt worden van een kernuitstap en de vergroening van de energiebevoorrading stond bovenaan op de agenda. Maar dat was buiten MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez gerekend. Uitgerekend de man die de groenen bij Vivaldi aan boord haalde, begon onmiddellijk aan een nieuwe verkiezingscampagne en schoot met scherp op alles wat niet rechts was. De ecologisten waren het eerste doelwit. Bouchez bleef erop hameren dat de kernuitstap niet verworven was. Een paar maanden geleden werd zelfs geopperd dat dit tot het einde van de coalitie kon leiden.

Uiteindelijk werden de kaarten door de inval van Rusland in Oekraïne grondig door elkaar geschud. In West-Europa kwam het tot een consensus: men moet de afhankelijkheid van fossiele energie van Rusland afbouwen. In de overgang naar een koolstofarme energiebevoorrading zijn kerncentrales geen taboe meer. En dus wordt de kernuitstap uitgesteld. Een drama voor de groene partijen die hun enige echte trofee kwijt zijn. Men probeerde de bocht nog goed te praten door te stellen dat het niet verboden is om naar aanleiding van andere feiten tot nieuwe inzichten te komen. Maar dat argument overtuigde niet.

Niet langer een rem op sterkere defensie

De groenen moeten in Vivaldi de kelk tot op de bodem ledigen. Want de oorlog aan de grenzen van de Europese Unie leidt ertoe dat de lidstaten hun defensie-uitgaven optrekken. En de groenen, doordrongen van pacifisme, moeten daarmee akkoord gaan. Voor het conflict losbarstte, hadden de groene partijen in de regering-De Croo nog bedongen dat de toename van de defensie-uitgaven beperkt bleef tot de grens van 1,54 procent van het bruto binnenlands product (bbp) was bereikt, terwijl het doel 1,6 procent was en academici voor 1,7 procent pleitten. Ook kregen ze gedaan dat de drones die zouden worden aangekocht niet bewapend zullen zijn. Al die bezwaren moeten nu overboord worden gegooid. De regering-De Croo gaat vol voor een sterkere defensie en meer uitgaven. De toch linkse PS gaat daar volledig in mee. Net als bij de kernuitstap staan de groenen hier alleen in de regering.

Op de koop toe hebben de groene partijen al een tijd hun imago tegen. Ze komen vaak over als dogmatisch, drammerig en betuttelend. Een op het eerste gezicht onschuldig bericht van het Gentse stadsbestuur dat bij de Gentse Feesten de helft van de eetkraampjes enkel vegetarische gerechten zouden mogen verkopen, leidde op sociale media tot een aanval op alle groene mandatarissen. Hetzelfde gebeurde een paar weken geleden toen het voorstel werd gelanceerd om opnieuw autoloze zondagen in te voeren. Neem daar nog de slechte peilingen bij plus de interne ontevredenheid en voor voorzitter Meyrem Almaci zat er weinig anders op dan de handdoek in de ring te gooien. Voor de groenen blijft voorlopig de enige optie over om hun aanwezigheid in een regering nog twee jaar uit te zweten en te hopen dat het tij op een miraculeuze manier keert. Een exit is geen optie. Want een partij die een regering verlaat krijgt altijd de zwartepiet doorgestuurd.