De balans: Brussels deficit is niet meer onder controle

Het begrotingstekort van het Brusselse Gewest stijgt dit jaar naar een recordbedrag van 1,6 miljard euro. Bij ongewijzigd beleid blijft de schuld oplopen tot 322 procent van de inkomsten in 2029. Ondanks die dramatische cijfers is er tien maanden na de verkiezingen nog altijd geen Brusselse regering. Het is blijkbaar wachten tot de banken de kredietkraan verder dichtdraaien.

All quiet on the Brussels front. Zo kun je de politieke toestand in Brussel momenteel omschrijven. Dat de formatie van een gewestregering daar tien maanden na de verkiezingen nog altijd nergens staat, is stilaan uit het nieuws verdwenen. Het kabinet van uittredend minister-president Rudi Vervoort (PS) aan het Warandepark laat een verlaten indruk. Enkel de irisvlag van het Gewest, die aan de voorgevel wappert, herinnert de passanten eraan dat daar een regering zetelt.

De Brusselse stilte is verontrustend, aangezien de financiële toestand van het gewest versneld slechter wordt. Ondanks het feit dat de regering in lopende zaken is en minister van Financiën Sven Gatz (Open Vld) met voorlopige twaalfden regeert, diept het begrotingstekort volgens de recentste cijfers verder uit.

In 2024 bedroeg het deficit van het Brussels Gewest 1,4 miljard euro, voor dit jaar wordt dat 1,6 miljard euro. Op de totale ontvangsten van 7,6 miljard euro is dat gigantisch. Eén van de redenen voor de stijging van het tekort zonder dat er echt beleid wordt gevoerd, zou te maken hebben met het uitgebreide Brusselse ambtenarenapparaat. In de eerste helft van 2025 zouden de personeelskosten met 33 procent of 300 miljoen euro stijgen. Een gevolg van loonindexeringen en de uitbetaling van vakantiegeld. Het Brussels deficit is daardoor totaal niet meer onder controle.

Gebrek aan transparantie is een constante

In het Brusselse Parlement hebben de oppositiepartijen MR en N-VA vragen bij die evolutie. In een democratie is de eerste taak van een parlement het begrotingsbeleid van de regering te controleren. Alleen is die er niet en de ontslagnemende ploeg geeft niet thuis. Trouwens: zelfs als die iets zou willen doen aan de verslechterende begrotingstoestand, dan is dat bijna onmogelijk. De regeringspartijen PS, Ecolo, Défi, Groen, Vooruit en Open Vld hebben geen meerderheid meer in het Brusselse Parlement. De Brusselse formatie zit al maanden vast en zeker bij PS blijkt er geen urgentie te bestaan om een regering te vormen en financieel orde op zaken te zetten.

Even verontrustend is het gebrek aan transparantie rond de Brusselse financiën. Al drie jaar op rij weigert het Rekenhof een oordeel te vellen over de Brusselse begroting. De vertegenwoordiger van het Brusselse schuldagentschap weigert steevast met de pers te praten.

De lamentabele toestand van de begroting doet ook de schuld schrikbarend oplopen. Die bedraagt nu 14,5 miljard euro en zou bij ongewijzigd beleid verder stijgen naar 22,2 miljard euro in 2029. Daarmee zou de schuld 322 procent van de inkomsten bedragen. Daar waar de Brusselse regering ervan uitgaat dat een ratio schuld/inkomsten niet meer dan 205 procent mag zijn. De schuld zit dus duidelijk in de gevarenzone. Het Brusselse Gewest moet al 372 miljoen euro intrestlasten per jaar op die schuld betalen. Het Planbureau berekende dat dit tegen het einde van de legislatuur 670 miljoen euro op jaarbasis is.

Naar een ratingverlaging in juni?

Die rentelast zal nog oplopen. In juni publiceert het ratingbureau Standard & Poor’s een nieuw rapport over Brussel. Wellicht komt er een nieuwe ratingverlaging aan. Daardoor zal de rente die het Brusselse Gewest op nieuwe leningen moet betalen, verder oplopen. Vorig jaar werd de rating al eens verlaagd van AA- naar A+. Misschien wordt dat de trigger om toch werk te maken van een Brusselse regering. Zo niet, dan is het wachten tot de banken de kredietkraan verder dichtdraaien. Begin dit jaar heeft Belfius al beslist de kaskredietlijn voor het Brusselse Gewest te verlagen van 500 miljoen naar 200 miljoen euro.

De vraag is of het Brusselse Gewest in zo’n situatie nog de financiële en fiscale capaciteit heeft om eigenhandig orde op zaken te stellen. Het lijkt onvermijdelijk dat de federale regering en desnoods ook de andere regionale regeringen bij die sanering betrokken worden. Vlaanderen investeert immers jaarlijks meer dan 1,2 miljard euro in Brussel (onder andere via onderwijs). Ook al zal het niet die naam krijgen, voor het gewest dreigt een soort van curatele.