Charles Adriaenssen: ‘De machtsstrijd voor de opvolging van Poetin is volop aan de gang’

De Vlaming Charles Adriaenssen was jarenlang diplomaat in Rusland, en was bestuurder bij ondernemingen in Oekraïne en Rusland. Hij duidt de huidige gebeurtenissen als een machtsstrijd in het Kremlin voor de opvolging van president Vladimir Poetin. “Ik denk niet dat het Russische regime plots ineen zal storten. En zelfs als Poetin valt, zal hij in het Kremlin niet worden opgevolgd door een duif, die liefde en vrede predikt.”

De Vlaming Charles Adriaenssen (66) is tegenwoordig vooral actief met zijn platenbedrijf Outhere. Outhere is één van de grootste onafhankelijke producenten van klassieke muziek ter wereld met zo’n 200 producties per jaar. Eén van de bekendste musici is Philippe Herreweghe.

Maar Charles Adriaenssen was in een vorig leven Belgisch diplomaat in Rusland, van 1990 tot 1995. Hij heeft nog een visitekaartje van een zekere Vladimir Poetin. De vertrouweling van de toenmalige burgemeester van Sint-Petersburg, Anatoli Sobtsjak, wou de banden met de Vlaamse havenstad Antwerpen aanzwengelen.

Na de millenniumkeer werd Charles Adriaenssen bestuurder bij onder meer Eurochem in Rusland. De petrochemische onderneming was in handen van de Russische oligarch Andrey Melnichenko en heeft ook een belangrijke fabriek in Antwerpen. Charles Adriaenssen was ook jarenlang de voorzitter van de raad van bestuur van MHP. Het grootste landbouwconglomeraat van Oekraïne doet onder meer aan grootschalige kippenproductie en beheert 400.000 hectare landbouwgrond. “Ik ben een geëngageerd toeschouwer van de oorlog in Oekraïne. Ik heb een grote liefde voor zowel Rusland als Oekraïne. Wat gebeurt, maakt me zeer droevig.”

Hoe beoordeelt u de afgeblazen rebellie van Jevgeni Prigozjin het voorbije weekend, de leider van de privémilitie Wagner?

CHARLES ADRIAENSSEN. “Je kunt dit zien binnen de machtsstrijd voor de opvolging van Vladimir Poetin. Die is volop aan de gang. Het is een strijd tussen drie fracties. Je hebt de siloviki. Dat zijn de vertegenwoordigers van de veiligheidsdiensten en het militaire apparaat, de gouverneurs van de deelstaten, mensen zoals de Russische minister van Defensie, generaal Sergej Sjojgoe. Die willen vooral stabiliteit. Ze hebben heimwee naar de voormalige Sovjet-Unie. Een tweede fractie vormen de nationalisten. Dat zijn vaak gekken, neonazi’s, figuren zoals Prigozjin. Ze voelen zich gekrenkt in hun eer. Ze zijn gefrustreerd omdat Rusland internationaal als zwak wordt aanzien. Ten derde heb je de bedrijfsleiders van de grote Russische industriële conglomeraten, zoals Rosneft en Gazprom. Die zijn niet te verwarren met de voormalige oligarchen. Die heeft Poetin gekortwiekt of ze houden zich gedeisd. De leiders van de grote staatsbedrijven zijn de vrienden van Poetin. Ze komen vaak uit Sint-Petersburg, waar Poetin zijn carrière naar de macht startte. Opvallend is dat die derde fractie tot nu nauwelijks een rol heeft gespeeld op het publieke forum. Terwijl net zij voorlopig de grootste verliezers zijn. Gazprom heeft zijn belangrijkste afzetmarkten in Europa verloren, de kredietlijnen uit het Westen zijn afgesneden. De topmensen van die grote staatsbedrijven kunnen niet langer internationaal reizen. De westerse sancties bijten hen.”

Welke van de drie fracties zal de machtsstrijd winnen?

ADRIAENSSEN. “Ze zetten elkaar schaakmat via het fameuze systeem van kompromat. Ze weten van elkaar wie waar gefoefeld heeft. Iedereen heeft wel ergens compromitterend materiaal over de anderen in een diepe kluis bewaard. De Russische machthebbers hebben veel overeenkomsten met de Antwerpse drugsmaffia. Prigozjin, bijvoorbeeld, weet heel goed wat Poetin op zijn kerfstok heeft. Ook al is hij een echte bandiet, hij is wél een verstandige bandiet. Dat verklaart ook waarom Prigozjin het voorbije weekend zijn rebellie plots stopzette. Hij wist dat hij het niet zou halen. Een aantal mensen heeft hem laten vallen.”

Werd Poetin daarmee de grote winnaar van het weekend?

ADRIAENSSEN. “Nee, door de rebellie heeft de president verschrikkelijk gezichtsverlies geleden. Waarom heeft hij Prigozjin niet gewoon laten doodschieten? De Russische bevolking is niet dom. Poetin heeft zich te sterk geïsoleerd. De vraag is nu of hij de volgende weken nog grote schoonmaak zal kunnen houden. Welke koppen zullen er rollen? Gaat hij nog verder afglijden in orthodox obscurantisme? Heeft hij nog voldoende troepen voor een offensief?”

Welke gevolgen heeft de machtsstrijd voor de oorlog aan het front in Oekraïne?

ADRIAENSSEN. “Ondanks alle interne strubbelingen blijft de Russische oorlogsindustrie in ijltempo kanonnen en tanks produceren. Ook al is het leger enorm corrupt en het moreel zeer laag bij de slecht betaalde soldaten. Je kunt Rusland niet wegtoveren. Daarvoor is het land te groot. Rusland heeft in het verleden al getoond dat het heel lang conventionele oorlogen kan voeren. Tenzij het regime zou ineenstorten. Maar daar reken ik niet op. En zelfs als Poetin valt, zal hij in het Kremlin niet worden opgevolgd door een duif, die plots liefde en vrede predikt. Ruim de helft van de Russen is er absoluut van overtuigd dat het Westen Rusland kapot wil maken. De westerse sancties hebben ook te weinig gebeten. China, India en Turkije profiteren er zelfs van.”

Het zijn toch vooral de oudere generaties die de Russische inval steunen?

ADRIAENSSEN. “De generaties na de val van de Sovjet-Unie hebben geen enkele nostalgie naar het communistische tijdperk. Die generaties zijn zeer egoïstisch, ze denken uitsluitend aan zichzelf. Ze willen absoluut niet vechten en zijn niet nationalistisch. Een groot deel van hen is Rusland overigens ontvlucht. Maar de effecten van die braindrain zul je pas op langere termijn voelen. Door de generaties in Rusland loopt een enorme breuklijn. Westers gerichte jongeren staan tegenover reactionaire ouderen. Ik werk nog steeds veel met Russische musici. Dat zijn vooral jongeren. Dat generatieconflict speelt er ongelooflijk. Hun ouders beschouwen hen als verraders. Ze begrijpen niet waarom hun kinderen, zoals bij ons tijdens de Tweede Wereldoorlog, niet naar het oostfront trekken. Onder meer de Russische auteur Michaïl Sjisjkin beschrijft dat generatieconflict uitstekend.”

Lees ook: