Burgemeester Philippe Close over de trage transformatie van Brussel: ‘Politici nemen hun verantwoordelijkheid, maar hun beslissingen worden systematisch aangevallen’

In het centrum van de hoofdstad neemt het aantal vastgoedprojecten gestaag toe, maar de transformatie van Brussel wordt vertraagd door de vele beroepsprocedures bij de Raad van State. Burgemeester Philippe Close pleit voor een ingrijpende hervorming, om investeerders niet af te schrikken.

Stedenbouw, en dus ook vastgoed, is een van de favoriete gespreksonderwerpen van de Brusselse burgemeester Philippe Close. Een leefbare, evenwichtige stad voor iedereen is zijn streefdoel. Maar de weg tussen droom en werkelijkheid ligt bezaaid met valkuilen en wolfijzers. “Maar we zijn op de goede weg”, vindt Close.

Wat vindt u van de vastgoeddynamiek in het verkeersvrije centrum van de stad? Woonprojecten lijken er moeilijk vooruitgang te boeken.

PHILIPPE CLOSE. “De eerste die in het voetgangersgebied geloofden, waren de projectontwikkelaars. Grote spelers hebben al bijna een miljard euro geïnvesteerd in dat gebied. Dat is geen klein bier. De Multi Tower is een prachtig project geworden, waarin Bank of New York, Total en bpost zijn ondergebracht. In 2023 beginnen de werken aan het voormalige Muntcentrum. De diensten van de Stad en het OCMW verhuizen volgende maand naar Brucity, het nieuwe administratief centrum op parking 58. Volgende zomer wordt de volledig gerenoveerde beurs ingehuldigd. En als alles goed gaat, beginnen in 2023 de werkzaamheden aan The Dome, tegenover de Beurs. In de hele vijfhoek voelen we de renovatiedynamiek, die nieuwe inwoners lokt.”

Het idee is financieel welgestelde inwoners terug naar het stadscentrum te lokken.

CLOSE. “De nieuwe projecten zijn een commercieel succes. Maar mijn zorg is eerder een evenwicht te vinden met de ontwikkeling van goedkopere huisvesting. De uitdaging is vooral een goede sociale mix te krijgen in de stad. De toegang tot huisvesting wordt zeer problematisch, zelfs voor jonge werkende stellen. De vastgoedsector mag goed zijn boterham verdienen, maar als burgemeester moet ik zorgen voor een zeker evenwicht.

“Een van de oorzaken van de prijsstijging in de binnenstad is Airbnb. Rudi Vervoort (de minister-president van het Brussels Gewest, nvdr) heeft nieuwe regels ingevoerd, waardoor niet alle wooneenheden Airbnb’s kunnen worden, zoals we hebben gezien in Barcelona of Dublin. Dat is slecht voor de stad. Hetzelfde geldt voor coliving. Belgische bedrijven mogen veel verdienen, maar dan volgens onze regels, niet die van hen.”

Brussel krijgt een beter imago bij buitenlandse investeerders. Almaar meer grote vastgoedinvesteringsfondsen ontdekken de hoofdstad.

CLOSE. “Brussel speelt inderdaad meer en meer in eerste klasse, al zal het nooit concurreren met Parijs of Londen. Brussel is aantrekkelijk voor grote buitenlandse spelers, maar de grote Belgische vastgoedondernemingen laten zich niet uit het veld slaan. Ons grootste probleem bij het versnellen van de ontwikkeling van de stad zijn de vergunningen. Het probleem is niet zozeer dat het zo lang duurt eer de vergunning afgegeven is, maar wel de economische onzekerheid die ontstaat door de beroepen bij de Raad van State.”

Hoe wilt u dat oplossen?

CLOSE. “Ik ben advocaat en ik verdedig de rechtsstaat, maar de huidige situatie lijkt op machtsmisbruik. De politici nemen hun verantwoordelijkheid, maar hun beslissingen worden systematisch aangevallen. Dat is een probleem. Er gaan miljoenen euro’s naar advocatenhonoraria. Dat is een schandaal. Voor sommigen is het aantekenen van beroep zelfs een nationale sport geworden. Er is een ingrijpende hervorming nodig. Ik pleit voor de Franse methode, het opleggen van financiële sancties bij misbruik van beroep. Maar daarover beslist de federale regering.

“Voor projecten van openbaar nut, zoals socialewoningbouw of scholen, moeten snellere procedures worden bedacht. Het is niet aanvaardbaar dat die dezelfde procedure moeten volgen als voor een zuiver speculatief kantoorgebouw.”

Het ombouwen van leegstaande kantoren lost de woningcrisis niet op. Is nieuwbouw de enige oplossing om de prijsdruk te verminderen en de duurzaamheidsdoelstellingen te halen?

CLOSE. “Ja. We moeten het aanbod vergroten. Dan zullen de prijzen dalen. Maar Brussel kampt vooral met een ruimtelijk onrecht. Sommige wijken moeten worden ontlast en andere geïntensiveerd. We moeten niet bang zijn om braakliggende terreinen in te nemen. Het project Tour & Taxis bewijst dat we er wijken kunnen creëren, nieuwe inwoners kunnen verwelkomen, een park van 11 hectare kunnen aanleggen en een economische dynamiek kunnen hebben. En dan ligt er nog geen tramlijn. Wat mogelijk is voor dure huizen moet ook mogelijk zijn voor sociale woningen. En dat is niet onverenigbaar met de aanleg van groene ruimte. Het Brussels Gewest is groener dan dertig jaar geleden.”

De renovatie van oude gebouwen is een enorme uitdaging. Eén op de twee gezinnen kan het zich niet veroorloven zijn huis te renoveren. Wat wilt u daaraan doen?

CLOSE. “We moeten een grote openbare lening opzetten om gebouwen straat voor straat te isoleren. In ieder geval overstijgt dit het regionale niveau. Het niet-indexeren van de huurprijs voor woningen met een EPC-waarde boven D is een zeer goede zaak. Het zal de eigenaars ertoe aanzetten te investeren. En als ze het niet kunnen betalen, moeten we ze helpen met leningen. Er moet ook worden nagedacht over een massale renovatie via wijkcontracten.”

De sleutel om mensen terug te brengen naar het stadscentrum is de ontwikkeling van een rustige, duurzame en aantrekkelijke stad. Dat is in Brussel nog verre van het geval, als je sommige commentaren hoort.

CLOSE. “Een stad beheren is altijd ingewikkeld. Al twintig jaar hoor ik dat mensen de binnenstad ontvluchten. Maar er zijn wel meer mensen en bedrijven in de stad. Dat is een van mijn barometers. Een andere is de vastgoedwereld. Reageert die op mijn projecten? Ja.”

Wat vindt u van het Brusselse mobiliteitsplan?

CLOSE. “Ik begrijp niet waarom mobiliteitsprojecten zoveel mensen beroeren. Ze zijn slechts een middel om een doel te bereiken. Natuurlijk luisteren we naar klachten en kritiek. Maar je moet eraan beginnen en evalueren. Voor de voetgangerszone er was, meden vastgoedinvesteerders de binnenstad. Nu zijn ze er wel. Voor het mobiliteitsplan voelde ik geen bezorgdheid bij de investeerders. Je moet de ergernissen van sommige mensen relativeren.”