‘Blijf Poetin niet financieren’

‘Vladimir Poetin moet zich de ogen uitkijken hoe westerse overheden de vraag naar energie subsidiëren en op die manier de Russische oorlogskas financieren’, zegt Trends-hoofdeconoom Daan Killemaes.

De Belgische overheid geeft in 2022 ruim 100 keer meer uit aan het subsidiëren van fossiele brandstoffen, dan aan inspanningen om het energieverbruik te verminderen. De regeringen hebben dit jaar voor 3,8 miljard euro aan maatregelen genomen om uw energiefactuur te verlichten, zoals de verlaging van de btw op elektriciteit en aardgas, de verlaging van de accijnzen op diesel of een verwarmingspremie van 100 euro per huishouden. Voor energiebesparingen blijft de teller steken op 38 miljoen euro, waaronder een verlaging van de btw op warmtepompen en zonnepanelen. Vladimir Poetin moet zich de ogen uitkijken hoe westerse overheden de vraag naar energie subsidiëren en op die manier de Russische oorlogskas financieren.

Het energieroer moet om. In tijden van acute energiecrisis en dreigende energieschaarste zou de focus moeten liggen op het verminderen van het energieverbruik en versnelde investeringen in hernieuwbare energie, niet op het subsidiëren van fossiele brandstoffen. Laat het prijssignaal luid en duidelijk klinken, zodat we ons gedrag aanpassen aan de nieuwe realiteit van structurele energieschaarste. De meest kwetsbare sociale groepen moeten beschermd worden tegen energie-armoede, maar dat kan op een veel efficiëntere manier, bijvoorbeeld via een directe inkomenssteun. Met een algemene btw-verlaging gooien we belastinggeld recht in de schatkist van Poetin.

Als een gek het energieverbruik verminderen is geen paniekvoetbal. Bij een strenge winter is de kans op een tekort aan aardgas groot, zeker als Poetin de aardgaskraan helemaal dichtdraait, zo waarschuwen ook de energie-experts Thijs Van de Graaf en Joannes Laveyne van de UGent. Geen enkele beleidsmaker durft die boodschap te brengen, laat staan in maatregelen te gieten. België en het hele Westen slaapwandelen richting een diepe winterse crisis, getekend door energieschaarste en een stevige recessie. Het is daarom geen overbodige luxe de mogelijk schok nu al voor te bereiden.

De bevolking krijgt subsidies en de boodschap dat onze aardgasbevoorrading niet in het gedrang zal komen dankzij de vele aanvoerlijnen die in Zeebrugge aankomen. Dat klopt, maar bij een aardgastekort in Europa zullen ook wij niet ontsnappen aan nog hogere aardgasprijzen. België maakt deel uit van een felgeplaagde Europese markt, en is geen eiland van aardgasovervloed. In Frankrijk dreigt deze winter een tekort aan elektriciteit, waardoor ook de Belgische markt leeg dreigt te lopen, of lange tijd geconfronteerd te worden met elektriciteitsprijzen die 10 keer hoger zijn dan normaal.

Tekenend voor het huidige contraproductieve, sussende sfeertje is de reactie op het begin juli gepubliceerde expertenrapport met voorstellen om onze koopkracht te beschermen. Een van de pijlers van een verstandige strategie om de koopkracht te beschermen is het verminderen van het energieverbruik. Hoe meer energie we verbruiken, hoe meer koopkracht weglekt naar het buitenland, hoe hoger de inflatie oploopt, en hoe groter de kans op een recessie. Verderop in het rijtje domino’s staan de verkiezingen in 2024, met een verdere polarisatie en onbestuurbaarheid als risico. Het voorstel om de maximumsnelheid op de snelwegen tot 100 km/u te beperken, werd weggelachen. De kans op een wezenlijke besparing wordt gemist.

Een ander dossier van strategisch belang voor onze energiebevoorrading blijft in lokale politieke manoeuvres steken. De Vlaamse regering treuzelt en drentelt om het licht op groen te zetten voor Ventilus, het ontbrekende stukje hoogspanningslijn in West-Vlaanderen om de offshore windenergie op land te kunnen brengen. Onbegrijpelijk. De lijn is van cruciaal belang om onze capaciteit van hernieuwbare energie op te voeren, wat onze bevoorradingszekerheid verbetert, onze economie versterkt en onze klimaatambities een kans geeft. Een enge electorale kerktorenpolitiek haalt het ook in dit dossier van de strategische belangen. Het energiebeleid blinkt stilaan uit in grove nalatigheid.