Biostatisticus Niel Hens voorspelt de epidemie: ‘Gelukkig hoef ik niet te beslissen’

Er valt nauwelijks nog een beslissing over de versoepeling van de lockdown zonder het advies van de biostatisticus Niel Hens (42). Zijn wiskundige model moet de impact van genomen maatregelen op het verloop van de epidemie voorspellen.

In 2016 zag de biostatisticus Niel Hens, verbonden aan de UHasselt en de UAntwerpen, zijn onderzoekstraject bekroond met een beurs van de European Research Council (ERC). Zijn onderzoek draait om de ontwikkeling van wiskundige en statistische methoden die inzicht te geven in de verspreiding van infectieziekten. Het tekent Hens dat hij rustig blijft over die ERC-beurs: “Het is signaal van internationale erkenning, maar er is ook een portie geluk mee gemoeid.”

Medische statistiek

Het was al vroeg duidelijk dat Hens wiskunde zou studeren, maar pas aan het einde van zijn doctoraat, in 2005, vond hij zijn interesse in wiskundige epidemiologie, tijdens een project over infectieziekten bij runderen. Vijftien jaar later is hij een van de zwaargewichten in de interuniversitaire onderzoeksgroep SIMID. Dat staat voor Simulation Models of Infectuous Diseases. De onderzoeksgroep heeft bijvoorbeeld modellen om de verspreiding van hiv en griep te voorspellen. Niel Hens en de gezondheidseconoom Philippe Beutels (UA) richtten SIMID in 2006 op. “Het was misschien toeval dat ik in dit vakgebied rolde, maar het was zeker een bewuste strategie een interuniversitaire groep uit te bouwen die een internationale referentie kon zijn in wiskundige modellen voor infectieziekten.”

Sinds enkele weken maakt Hens deel uit van de zogenaamde GEES-werkgroep (Groep van Experts die belast is met de Exit-Strategie). Ook in het buitenland weten ze de voorspelmodellen te appreciëren. Hens is de coördinator van het internationale consortium EpiPose, dat begin deze maand 3 miljoen euro heeft gekregen van Europa om de coronamaatregelen en hun impact op te volgen.

Interdisciplinariteit

Samenwerking loopt als een rode draad door de loopbaan van Hens. Als zijn onderzoeksgroep expertise miste, verkoos hij vaak samenwerkingen boven de lange weg van zelf de expertise op te bouwen. “Ik overleg graag en toets graag ideeën af met anderen”, zegt Hens. “Dat internationale netwerk uitbouwen, vind ik wel fijn, maar de inhoud primeert. Een samenwerking moet ook goed verlopen, anders heeft ze geen zin.”

Hij stijgt ook graag boven het eigen vakdomein uit. Die instelling kenmerkt het DNA van SIMID, waarvan de kruisbestuiving met de gezondheidseconoom Philippe Beutels de ruggengraat is. Maar ook in de minder academische functies op het cv van Hens komt het terug. Zo was hij enkele jaren actief bij de Jonge Academie, de ontmoetingsplaats voor getalenteerde wetenschappers en kunstenaars. Van 2016 tot 2019 was hij er covoorzitter, samen met professor klassieke filologie Lieve Van Hoof (UGent). “Wij waren tegenpolen, maar juist onze complementariteit werkte heel goed”, blikt ze terug. “Niel weet waar hij goed in is en wat hij minder goed kan. En daar houdt hij rekening mee.”

Hens blikt met voldoening terug op dat mandaat bij de Jonge Academie. “Ik heb er gemerkt dat we in België veel expertise hebben”, zegt hij. “Voor een samenwerking hoeven we dus niet per se naar het buitenland te trekken.”

Luisteraar

Een van de sterke punten van de biostatisticus is zijn vermogen te luisteren. Dat wil niet zeggen dat hij geen mening heeft of niet zou weten waar hij naartoe wil. “Hij wil niet in de spotlights staan”, zegt Van Hoof. “Maar hij wil duidelijk wel de beste zijn in wat hij doet.”

Opvallend is ook zijn openheid tegenover zijn Belgische collega’s. Het getouwtrek tussen de universiteiten in Vlaanderen heeft Hens nooit kunnen boeien. Dat blijkt ook bij het onlangs opgezette corona-consortium met tientallen Vlaamse wetenschappers. Een van hen is de VUB-collega Kurt Barbé. “Niel is heel transparant en houdt er niet van dat iedereen in zijn eigen hokje blijft werken”, zegt hij. “Hij is in ons vakgebied het boegbeeld, maar blijft zoeken naar complementariteit tussen onze modellen.”

Hoewel politici nu naar hem luisteren, heeft Hens geen politieke ambitie. “Ik ben een wetenschapper”, zegt hij. “Een wetenschapper geeft advies. Ik ben blij dat ik niet hoef te beslissen. Ik denk dat België tot op heden een verstandig parcours heeft gereden, hoewel niet alles vlekkeloos is verlopen. Ons land was duidelijk niet klaar voor zo’n epidemie. Sommige beslissingsprocessen kunnen eenvoudiger.”