Belgische black-outs: de volgende federale regering krijgt dadelijk het mes op de keel gezet

Hopen op een zachte winter. Dat is het resultaat van ruim vijftien jaar energiebeleid sinds de vrijmaking van de elektriciteits- en gasmarkt in 2002. Er dreigen stroomtekorten en er ligt veel werk op de plank voor de volgende regering.

Guur winterweer in januari en februari maakt de activatie van het afschakelingsplan bijna onvermijdelijk. Als de temperatuur op een winterdag een graad lager ligt dan normaal, verbruikt België 110 MW extra stroom. In Frankrijk, waar veel meer met elektriciteit verwarmd wordt, is dat 2300 MW. Dat is meer dan de productie van twee grote kernreactoren.

De toekomst oogt evenmin stralend. De hoogspanningsnetbeheerder Elia neemt de twee volgende jaren rechtstreekse lijnen naar het Verenigd Koninkrijk en Duitsland in dienst. Dat maakt meer import mogelijk, en wellicht komen we zo zonder al te veel kleerscheuren de winter 2019-2020 door. Maar de hoeveelheid stuurbare capaciteit (klassieke centrales, biomassa enzovoort, die in tegenstelling tot wind en zon niet van het weer afhankelijk zijn) blijft in heel Europa schrikbarend afnemen. Niet minder dan 23 gigawatt aan productie uit kolencentrales of kernreactoren zou tegen 2025 van het Europese net kunnen verdwijnen.

Entso-E, de Europese vereniging van hoogspanningsnetbeheerders, voorspelt in zijn recentste mid-term adequacy-forecast dat het in de periode 2020-2025 nog spannender wordt om altijd voldoende stroom te genereren om aan de vraag te voldoen. Niet alleen in België overigens. Ook Frankrijk, Polen, Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Italië lopen een groter risico dan andere landen dat ze afschakelplannen moeten inschakelen.

Indien België aan zijn kernuitstap vasthoudt, heeft het alternatieve productiecapaciteit nodig. Daarvoor broedt de federale regering op een mechanisme van capaciteitsvergoeding, waarmee gascentrales worden betaald om beschikbaar te zijn. Bij het ter perse gaan was nog onduidelijk of de ministerraad het zou goedkeuren. Hoe dan ook moet dat plan nog het Europese fiat krijgen, moeten nog milieu- en bouwvergunningen worden afgeleverd, en moeten de investeerders erop kunnen vertrouwen dat het deze keer wél menens is met de kernuitstap.

Stof vergaren

De volgende federale regering krijgt het komende jaar in elk geval dadelijk het mes op de keel gezet. De kans blijft levensgroot dat ze, wanneer de reactor Doel 3 in oktober 2022 als eerste moet worden gesloten, opnieuw wordt geconfronteerd met dreigende stroomtekorten. Waarna de kernuitstap, die in 2003 werd goedgekeurd, opnieuw minstens gedeeltelijk wordt uitgesteld door twee of vier reactoren langer open te houden.

De meest zekere voorspelling is dat energie ook in de volgende federale regeringsonderhandelingen een bevoegdheid wordt die elke partij vooral zal willen vermijden. Nochtans heeft het land net een sterke figuur nodig die samen met de regionale ministers een robuust energiebeleid kan uittekenen. Want tenzij dezelfde coalitie ook na mei aanblijft, zal het Energiepact van de regering-Michel, net als eerder het Uitrustingsplan van haar voorganger, weldra in een lade stof beginnen te vergaren.