Balans van de week: Vlaanderen lijkt op Nederland, maar is geen kopie

Politieke analisten voorspellen dat de electorale zege van Geert Wilders in Nederland straks bij ons een vervolg krijgt. Het Vlaams Belang zal inderdaad sterk scoren in de verkiezingen van 2024. Maar je kunt niet zomaar een gelijkheidsteken plaatsen tussen het succes van radicaal-rechts bij de noorderburen en in Vlaanderen.

Net zoals de Franstalige politici in dit land de Franse verkiezingen met grote aandacht volgen, doen de Vlamingen dat met de stembusslag in Nederland. Het was dan ook logisch dat er een grote lach verscheen op het gezicht van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken, toen duidelijk werd dat de rechts-radicale PVV van Geert Wilders de Tweede Kamerverkiezingen met overmacht won. Politieke analisten waren er als de kippen bij om te voorspellen dat het Vlaams Belang in juni 2024 op een vergelijkbare ‘landslide victory‘ afstevent. De peilingen zijn gunstig en de partij weet elk ongenoegen gemakkelijk te capteren.

Vanuit de linkerzijde werd een parallel getrokken tussen de rechts-liberale VVD en de N-VA bij ons. Beide partijen zetten af en toe de deur open voor een samenwerking met radicaal-rechts, en dat zou het succes van de PVV en het Vlaams Belang verklaren. De deur dichtslaan voor een samenwerking met de extreme rechterflank zou een betere keuze zijn, klinkt het, want dan zou de burger weten dat het écht een nutteloze stem is. De Nederlandse opiniepeiler Maurice de Hond sabelde die analyse woensdagavond neer op tv. Volgens hem haalde de VVD van kandidaat-minister-president Dilan Yesilgöz een slechter resultaat dan verwacht, omdat ze te veel flirtte met GroenLinks-PvdA van ex-Europees Commissaris Frans Timmermans. “Terwijl 70 procent van de VVD’ers voor een coalitie met de PVV waren en slechts 20 procent met GroenLinks-PvdA. Daarom besloten velen gewoon maar op Wilders te stemmen.”

De factor-Timmermans

Daarmee zitten we meteen bij een eerste verschil tussen Nederland en Vlaanderen: de figuur van Frans Timmermans, die veel weerstand opriep. Een deel van de bevolking schildert hem af als ‘de klimaatpaus’, die vaak op een drammerige manier wijst op de noodzaak van de energietransitie. Maar vooral doet hij dat op een elitaire manier. Zijn boodschap is: de klimaattransitie kost geld, en desnoods moeten we daarvoor een deel van onze welvaart prijsgeven. Een partij als de PVV heeft daar handig op ingespeeld. In Vlaanderen en België is dat vooralsnog minder een thema.

Ten tweede is het succes van Wilders ook te danken aan het feit dat de laatste regering-Rutte gevallen is over onenigheid in het migratiebeleid. Daardoor draaide de campagne voor een belangrijk deel om een thema waarvan de PVV eigenaar is. Daar is een parallel te trekken met ons land. In 2019 behaalde het Vlaams Belang onder andere een verkiezingsoverwinning omdat de regering-Michel eind 2018 gevallen was over het Marrakesh-pact. De N-VA vertrok uit de federale regering en maakte zo van migratie een belangrijk verkiezingsthema. Tom Van Grieken en co plukten daar de vruchten van.

Vivaldi II als verkiezingsthema

N-VA-voorzitter Bart De Wever wil een herhaling daarvan te allen prijze vermijden. Vandaar dat de N-VA-campagne niet draait rond migratie en woke, wel rond de Vlaamse welvaart. De Vlaams-nationalisten kiezen de Vivaldi-regering als doelwit. Zonder een Vlaamse meerderheid zou die vooral de Franstalige belangen gediend hebben en op sociaal-economisch vlak een nefast beleid hebben gevoerd: geen pensioenhervorming die naam waardig, het verwaarlozen van de concurrentiekracht van de ondernemingen en vooral een ontspoorde begroting door te hoge overheidsuitgaven. De boodschap van de N-VA: een Vivaldi II moet worden vermeden, en dat kan volgens De Wever door op zijn partij te stemmen. “Een keuze voor het Vlaams Belang is een keuze voor Vivaldi II”, is zijn boodschap. Het valt af te wachten of de kiezer zich in juni daardoor voelt aangesproken. Het is in elk geval een fundamenteel verschil met de politieke situatie in Nederland.

PVV is bijna een beleidspartij, Vlaams Belang niet

Een andere reden waarom we niet zomaar een gelijkheidsteken kunnen zetten tussen het succes van de PVV en het Vlaams Belang, heeft te maken met de periode 2010-2012. Toen vormde Mark Rutte een VVD-CDA-minderheidskabinet met gedoogsteun van de PVV. Die structuur hield amper twee jaar stand, maar betekende wel dat de partij van Geert Wilders sindsdien als een quasi-beleidspartij werd beschouwd. Dat heeft bij veel Nederlanders de drempel verlaagd om op de PVV te stemmen.

Het Vlaams Belang staat (nog) niet zover. Geen enkele partij wil er mee samenwerken, laat staan gedoogsteun aanvaarden. De N-VA is tegen het cordon sanitaire, maar ziet geen heil in een regeerakkoord met die partij, omdat ze nog te veel radicale figuren bevat. Geert Wilders had dan weer het voordeel te kunnen zeggen dat er op zijn rechterflank nog radicalere politici zijn, zoals Thierry Baudet.

Een laatste verschil met Nederland: Franstalig België. Dat is zowat de enige regio in Europa waar radicaal-rechts zelfs geen ruimte krijgt in de media. Voor Vlaamse partijen is het ook zeer duidelijk dat ze de Rubicon oversteken, wanneer ze een coalitie zouden aangaan met het Vlaams Belang. Dan vinden ze voor jaren geen gesprekspartners meer bezuiden de taalgrens.