Balans van de week: een les economische geschiedenis voor informateur Bouchez

Informateur George-Louis Bouchez (MR) kreeg de wind van voren na zijn uitspraak dat hij een voorstander is van een terugkeer naar een unitair België. Niet alleen uit Vlaanderen kwam kritiek, maar ook uit Wallonië. PS’ers wezen erop dat de Walen zeer snel voor het economisch federalisme waren, om de eigen regio uit het economische moeras te trekken. Al is dat laatste niet echt gelukt.

“Ik denk dat we alles op het federale niveau moeten terugzetten. Ik ben voor een eenheidsstaat.” Met die uitspraak in het Franstalige magazine Wilfried zette MR-voorzitter en informateur Georges-Louis Bouchez deze week de Wetstraat op stelten. Van iemand die het terrein verkent voor de vorming van een regering, zou men toch wat meer terughoudendheid mogen verwachten, was bij verschillende politici te horen.

Het is niet de eerste keer dat Bouchez cavalier seul speelt. Zo is tijdens zijn formatie-opdracht samen met Joachim Coens (CD&V) gebleken dat de MR-voorzitter eigengereid optrad. Al een paar keer probeerde Bouchez een doorbraak richting een regenboogcoalitie te forceren, voorlopig tevergeefs. Met zijn uitspraken in Wilfried maakt hij de regeringsformatie niet gemakkelijker.

Verschillende Vlaamse politici lieten weten dat ze niet gediend waren met het discours van Bouchez. N-VA-voorzitter Bart De Wever had het over een “terugkeer naar de 19de eeuw, toen de Vlamingen nog tweederangsburgers waren”. De enige enigszins positieve reactie aan Vlaamse kant kwam van Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten. Zij zag een herfederalisering van een aantal bevoegdheden wel zitten. Al blijft het onduidelijk welke.

Economisch federalisme

Minder opgepikt in Vlaanderen was de kritiek die Bouchez in Franstalig België mocht incasseren. Die kwam vooral uit PS-hoek, meer bepaald van Waals parlementslid Christophe Collignon en voormalig Brussels minister-president Charles Picqué. Zij gaven de informateur een les economische geschiedenis. De PS’ers wezen erop dat de eis tot federalisme niet alleen uit Vlaanderen kwam. Al kort na de Tweede Wereldoorlog waren Waalse regionalisten voor een overheveling van bevoegdheden naar een regionaal niveau. De Koningskwestie (1950) en de stakingen tegen de Eenheidswet (1960-1961) versterkten die vraag nog. In Wallonië ontstond een consensus dat federalisme een noodzaak was, om te vermijden dat de Franstaligen in België zouden worden geminoriseerd. Vlaanderen stond niet alleen demografisch sterker, het was ook Wallonië economisch aan het inhalen. Vooral in Waalse socialistische en syndicale kringen zag men het federalisme als een hefboom om het economische lot in eigen handen te nemen en de Waalse economie, die in crisis was, opnieuw op de sporen te krijgen.

Hetzelfde pleidooi hield de regionalistische partij Rassemblement Wallon (RW). Met de oprichting van de gewesten in 1980 had de partij haar doel bereikt en veel verkozenen stapten toen over naar traditionele Franstalige partijen. Vooral naar de liberale PRL, de voorloper van de huidige MR.

De economische regionalisering heeft Wallonië er evenwel niet echt bovenop geholpen. De PS installeerde een soort van Waals staatskapitalisme, waarin private en publieke belangen in elkaar overliepen. Dat leidde tot schandalen, zoals een paar jaar geleden met Publifin. Grote delen van Wallonië kampen nog altijd met een hoge werkloosheid. Het bbp van de Waalse provincies ligt – afgezien van Waals-Brabant – op 80-85 procent van het Europese gemiddelde.

Weg met grendels

Misschien heeft de nog altijd weinig fraaie Waalse economische situatie Bouchez aangezet tot zijn unitaire credo. Het Waalse economisch beleid heeft niet gewerkt en een unitaire regering moet dan maar voor een nieuwe dynamiek zorgen. Alleen zijn de Waalse en de Vlaamse economieën ondertussen zo sterk uit elkaar gegroeid, dat ze een verschillende aanpak vergen. Onder andere op het gebied van arbeidsmarktbeleid zijn de uitdagingen zeer uiteenlopend. Vlaanderen kampt met een krapte op de arbeidsmarkt en wil vooral focussen op de tewerkstelling van 50-plussers. In Wallonië ligt de werkloosheid, zoals gezegd, een stuk hoger en is vooral de jongerenwerkloosheid een probleem.

Bovendien wordt in het debat over een terugkeer naar het unitaire België of een herfederalisering één zaak uit het oog verloren: morrelen aan de institutionele fundamenten betekent dat de bestaande evenwichten niet meer van tel zijn. Concreet: bij een herfederalisering hebben de Vlamingen eigenlijk het volste recht allerlei grendels ter discussie te stellen, zoals de dubbele meerderheden, de belangenconflicten die deelstaten kunnen inroepen, de alarmbelprocedure, de pariteit in de ministerraad,… Kortom, bij een herfederalisering of in een unitair België speelt de Vlaamse meerderheid weer volop. De vraag is welke Franstalige politicus daarin wil meestappen.