‘AUKUS-akkoord kan niet los gezien worden van westers NAVO-debacle in Afghanistan’

Professor Herman Matthijs (VUB, UGent) staat stil bij het veiligheidspact AUKUS dat de Verenigde Staten, Australië en het Verenigd Koninkrijk vorige week aankondigden.

De laatste dagen is er een diplomatieke ruzie van formaat ontstaan over het veiligheidspact AUKUS. Dat is het nieuwste akkoord tussen Australië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Deze overeenkomst tussen de drie landen behelst een militaire samenwerking in het kader van de Chinese opkomst in de gebied van de Stille en Indische Oceaan. Het feit dat Australië acht nucleaire duikboten mag bestellen bij de Amerikanen, springt hierbij het meest in het oog. Maar ook een doorgedreven samenwerking op het vlak van de inlichtingsdiensten alsook de uitwisseling van hoogstaande technologische kennis, staan in de tekst.

Deze drie landen kennen elkaar al langer in het kader van internationale samenwerking. Een belangrijk voorbeeld is het zogenaamde ‘Five eyes intelligence‘-netwerk tussen deze drie landen, samen met Canada en Nieuw Zeeland. Bovendien is dit AUKUS ook iets waar de drie genoemde landen al maanden mee bezig zijn. Het zegt ook veel over het inlichtingsnetwerk van de rest dat ze deze onderhandelingen niet op het spoor zijn gekomen. Daardoor mag Frankrijk alleen zijn ‘Pacific‘-politiek gaan voeren voor zijn overzeese gebieden aldaar: Nieuw-Caledonië en Polynesië. De Fransen verwijten de Australiërs dat ze geplande aankoop van 12 diesel-duikboten hebben geannuleerd voor 8 nucleaire duikboten bij de Amerikanen. Maar Parijs vergeet dan wel te vertellen dat Canberra al maanden niet te spreken was over de vertragingen in de productie alsook de oplopende factuur.

Afghanistan

Wat Afghanistan betreft, wordt de Amerikanen verweten dat ze de West-Europese partners niet zouden hebben ingelicht over het snelle vertrek uit het land. Op zijn minst kan men zich de vraag stellen of dan iemand van die West-Europeanen dan niets gemerkt heeft op de luchthaven te Kaboel? Maar ook Frankrijk was al maanden bezig met de terugtrekking en heeft Parijs daarover iets gemeld aan zijn partners? Het antwoord is neen. Zoals Charles De Gaulle ooit zei: staten hebben geen vrienden, alleen belangen. (De Chinezen zullen wellicht goed gelachen hebben met het Westers vertrek uit Afghanistan.) Daarom moet het AUKUS-akkoord ook gezien worden als een reactie op het westers NAVO-debacle in Afghanistan.

Geld

Het Amerikaans militair budget bedraagt volgens de NAVO-cijfers van 2020 zo’n 784 miljard dollar, de Britten besteden 61 miljard, Duitsland 58 miljard, Frankrijk 52 miljard en Australië volgt een stuk verder met 27 miljard US dollar. Behalve Duitsland zijn deze bedragen telkens meer dan 2% van het nationale BBP. Frankrijk moet het al een paar jaar aanzien dat de historische vijand Duitsland een groter defensiebudget heeft dan Parijs. En door dit AUKUS-akkoord wordt Australië het zevende land ter wereld dat de beschikking gaat hebben over nucleair aangedreven duikboten.

Alles draait dus om de Chinezen, die geraamd een defensiebudget zouden hebben van 252 miljard dollar. Maar deze cijfers zeggen genoeg over een Europese militaire strategie. Daarover zijn de landen van de EU hopeloos verdeeld. Frankrijk wil bijvoorbeeld een Europese defensie waarin zij de leidende macht mogen zijn. Maar is Frankrijk bereid om zijn ‘Force de Frappe‘ af te staan aan de EU? Het antwoord is neen. Dan kan je de vraag stellen: wat is dan het nut van een EU-defensiesysteem, als de kernmacht Frans moet blijven? Bovendien zien vele landen een leidende militaire rol van Duitsland ook niet zitten, en dat heeft te maken met de tweede wereldoorlog. De meeste EU-landen hebben meer vertrouwen in de NAVO voor hun verdediging, dan in een bureaucratisch bestuurd EU-defensiesysteem.

Frankrijk is daarnaast ook het grotere Europese land dat deze eeuw het hardst naar beneden is getuimeld. Kijk maar naar de troostelijke aanblik van het noorden van het land, de slecht onderhouden autowegen, de vervallen steden, het wegzakken alsook de sterk verminderde slagkracht van het industrieel patrimonium. Ook de links-liberale president Emmanuel Macron slaagt er niet in om zijn land terug op de goede rails te krijgen.

Het is verder ook een verkeerde inschatting van Parijs en de EU dat de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden een andere buitenlandse politiek zou gaan voeren dan Donald Trump. Ten aanzien van China was Parijs nog bereid om straffer op te treden, maar Duitsland wil geen herrie met Peking. En dat eigengereid buitenlands beleid van Duitsland was ook al merkbaar met het Russisch gascontract.

Conclusie

Het is duidelijk dat de mondiale macht al lang verschoven is van de Atlantische naar de Stille Oceaan. De EU heeft met zijn reactie op het AUKUS-pact ook nog eens laten blijken dat de Unie er niets van begrepen heeft en, om het in termen van het Italiaanse voetbal te zeggen, in het beste geval nog meespeelt in de ‘serie B’. Gezien de nauwe banden van diverse Franstalige regeringspartijen met de politieke machtshebbers in de lichtstad is het vraag of dit dossier ook niet de Belgische regering in de problemen gaat brengen?