Nee, kernfusie zal geen stroom leveren binnen de vijftien jaar.
De Amerikaanse minister van Energie Chris Wright vindt dat mensen zich niet te druk moeten maken over de opwarming van de aarde. Hij staat bekend als iemand die niet gelooft in de gangbare klimaatwetenschap. “Met artificiële intelligentie (AI) en wat er gebeurt in nationale laboratoria en particuliere bedrijven in de Verenigde Staten, hebben we binnen de vijf jaar een aanpak om kernfusie op meerdere manieren te benutten”, zei Wright onlangs in een interview met de BBC. Wright verwacht dat een kernfusiereactor dankzij AI binnen acht tot vijftien jaar wereldwijd elektriciteit aan het net kan leveren.
Kernfusie is de natuurkundige reactie die de zon al miljarden jaren brandend houdt. Op papier is kernfusie een aantrekkelijke methode om energie op te wekken. Er komt geen koolstofdioxide bij vrij, een nucleaire meltdown is uitgesloten en er is veel minder kernafval dan bij kernsplitsing. Daarnaast is de energieopbrengst groter: volgens Energievergelijk.nl kan 1 kilo kernfusiemateriaal in theorie net zoveel energie genereren als 10 miljoen kilo fossiele brandstoffen. Tot slot is de brandstof – waterstof – ruim beschikbaar. Al in de jaren vijftig werd een kernfusiecentrale gezien als dé manier om alle energieproblemen op te lossen.
1 kilo kernfusiemateriaal kan net zoveel energie genereren als 10 miljoen kilo fossiele brandstoffen.
Maar de zon nabootsen in een kernfusiereactor is geen sinecure. In de zon doen kernfusiereacties zich voor bij enorm hoge temperaturen, onder enorme druk. Die temperaturen kunnen wetenschappers nog wel bereiken in een fusiereactor, maar de hoge druk kan op aarde niet worden nagebootst. Om dat te compenseren, moet een fusiereactor nóg heter worden gemaakt dan het hart van de zon: tot maar liefst 150 miljoen graden.
Grote bedreiging
“Er zijn zeker excellente partijen met de ambitie om kernfusie snel te ontwikkelen”, zegt Marco de Baar, de directeur van het instituut Differ, dat fundamenteel onderzoek doet naar fusie-energie. “Die werken heel serieus, maar zij worstelen met grote technologische uitdagingen. AI wordt veel toegepast om complexe fysische berekeningen te versnellen. Dat leidt zeker tot een beter fysisch inzicht. Maar ik heb nog nooit een nieuw reactorconcept gezien dat is gemaakt en versneld door AI. De suggestie dat dankzij AI een kernfusiereactor binnen acht tot vijftien jaar elektriciteit aan het grid zou leveren, is dus vrijwel zeker onjuist.”
Ook de kernfusie-expert Niek Lopes Cardozo, emeritus hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven, is kritisch. “Dit is een totaal onrealistische verwachting, daar hoef je geen kernfusiespecialist voor te zijn. Hiermee wordt een argument geconstrueerd om niets te hoeven doen aan de verduurzaming van het energiesysteem. Dat is gevaarlijk, omdat de klimaatverandering reëel is en een grote bedreiging vormt voor de samenleving.”
Duizenden reactoren
De experimentele kernfusiereactor ITER in Frankrijk, waar 33 landen aan samenwerken, moet de haalbaarheid van kernfusie aantonen. Er zijn ontzettend veel grote, complexe onderdelen nodig om de experimentele kernfusiereactor te bouwen. Het plan was dat de eerste experimenten met de reactor in 2016 zouden beginnen, maar dat wordt op zijn vroegst 2034. En als de reactor eenmaal operationeel is, is zo’n machine nog lang geen energiecentrale die stroom levert aan het net. Daarvoor zijn weer allerlei extra onderdelen nodig.
Mocht er – in het meest ideale scenario – over vijftien jaar wél een fusiereactor elektriciteit leveren aan het net, dan lost dat het CO2-probleem nog altijd niet op. Daar zijn duizenden reactoren voor nodig. Er is simpelweg geen industrie die zo veel reactoren kan bouwen, laat staan op korte termijn. Het zal nog vele decennia duren voor er zoveel zijn gebouwd dat ze echt impact maken op de energievoorziening.
Lees ook: Nieuwe kernfusiereactor: brengt JT-60SA ‘schone energie van de toekomst’ dichterbij?
