Amerikaanse importheffingen: krijgt ‘tariefman’ Trump zijn zin?

Het explosieve handelsplan van Donald Trump kan wereldwijde schade aanrichten, maar hij zal moeite hebben om het helemaal uit te voeren.

Er is bijna een eeuw verstreken sinds het Amerikaanse Congres voor het laatst een wet aannam die tarieven heft op geïmporteerde goederen. De Smoot-Hawley Tariff Act van 1930, die de gemiddelde invoertarieven met ongeveer 20 procent verhoogde en een handelsoorlog ontketende, was verbazingwekkend effectief: de wereldhandel daalde met twee derde. Dat was zo rampzalig voor de groei in Amerika en de rest van de wereld dat wetgevers de kwestie sindsdien niet meer hebben aangeroerd.

Nu Donald Trump opnieuw president van Amerika wordt, dreigt de geschiedenis zich te herhalen. Tijdens zijn campagne beloofde hij tarieven van 10 tot 20 procent te heffen op alle goederen die over de Amerikaanse grenzen worden geïmporteerd – met heffingen van 60 procent op import uit China en 100 procent op import uit Mexico. Veel economen hebben geprobeerd de gevolgen in te schatten. Ze zijn allemaal tot de conclusie gekomen dat zulke ingrijpende tarieven de groei zouden schaden en de prijzen zouden opdrijven.

Het Peterson Institute for International Economics schat dat een universele tariefverhoging van 10 procent en vergeldingsmaatregelen van handelspartners de groei van Amerika in de twee jaar na de invoering met 1 procentpunt zouden drukken en de groei voor onbepaalde tijd zouden belemmeren. Handelspartners als China en Mexico zouden ook flinke klappen krijgen. De bank UBS heeft haar groeiprognose voor China voor 2025 al verlaagd van 4,5 naar 4 procent. De grote vragen waar Amerika en de rest van de wereld nu voor staan, zijn of Trump echt van plan is door te gaan met dat plan, en zo ja, of dat zal lukken.

Juridische uitdagingen

Beginnen we met de vraag of Trump het echt meent. Alleen hij weet het antwoord. Maar veel van zijn economische adviseurs hebben betoogd dat zijn dreigementen gewoon een onderhandelingstactiek zijn. Het probleem met die logica is dat ze maar al te bekend is. Hetzelfde argument werd aangevoerd tijdens de eerste campagne van Trump over zijn beloften om “de muur te bouwen” (zogenaamd slechts een metafoor) of een “moslimverbod” in te voeren (een overdrijving). In feite was hij serieus over beide. Het is dus goed mogelijk dat Trump net zo serieus is over zijn handelsagenda.

Trump heeft Robert Lighthizer, een hardliner op het gebied van handelskwesties en een voorstander van Amerikaanse importheffingen, gevraagd het Amerikaanse handelsbeleid te leiden.

Hoe zit het met de vraag of Trump in staat zal zijn zijn plan uit te voeren? Hij kan zeker een aantal importheffingen opleggen. Dat deed hij tijdens zijn eerste termijn, op zaken als staal en aluminium, op grond van de ruime bevoegdheden die het Congres aan de president heeft gegeven om actie te ondernemen in noodsituaties of om de nationale veiligheid te beschermen.

Maar de meest verregaande versie van de handelsplannen van Trump zou zeker de grenzen van die bevoegdheden overschrijden. De juridische uitdagingen die daaruit zouden voortvloeien, betekenen dat het plan waarschijnlijk bij het Hooggerechtshof terecht zou komen. Het is onduidelijk of de rechters zulke brede tarieven zouden toestaan. Het opleggen van universele Amerikaanse importheffingen zou waarschijnlijk vereisen dat het Congres nieuwe wetgeving aanneemt.

Lappendeken

Een op zichzelf staande tariefwet is waarschijnlijk uitgesloten. Trump zal ook moeten werken met een flinterdunne marge in het Huis van Afgevaardigden, waar veel Republikeinen (hoewel lang niet meer zoveel als vroeger) geen voorstander zijn van een anti-handelsagenda.

Het wetsvoorstel waarin de tarieven worden opgenomen zou waarschijnlijk een lappendeken van het economische beleid van Trump omvatten, waaronder een verlenging van de belastingverlagingen die hij in zijn eerste termijn heeft doorgevoerd en de intrekking van enkele milieusubsidies die Joe Biden heeft ingevoerd. Het voordeel van het opnemen van tarieven in zo’n wetsvoorstel is dat ze inkomsten kunnen genereren om het verlies van de belastingverlagingen te compenseren. Maar het is moeilijk een extreme handelsagenda te bundelen met zoveel andere prioriteiten. Sommige tarieven kunnen er ongetwijfeld in worden opgenomen, maar niet de ingrijpende maatregelen waarover tijdens de campagne werd gesproken.

Reactie beleggers

Dat Trump mogelijk te maken krijgt met politieke beperkingen op zijn handelsbeleid, verklaart misschien de reactie van de markten. Beleggers maken zich zeker zorgen over de gevolgen voor sommige landen: de Mexicaanse peso heeft een behoorlijk turbulent jaar achter de rug, met een daling van ongeveer een vijfde tegenover de dollar, zelfs nu de greenback op ongeveer hetzelfde niveau staat als een jaar geleden vergeleken met een mandje van wereldwijde valuta. Maar over het algemeen lijken beleggers hun schouders op te halen over de potentiële bedreiging voor de groei die de drastische tarieven zouden vormen. Amerikaanse aandelen stegen met 2,5 procent op de dag nadat Trump de herverkiezing won en ze zijn sindsdien blijven stijgen. Is dat te optimistisch? De wereld zal het in 2025 ontdekken.

De auteur is Wall Street-correspondent van The Economist