‘Als Macron faalt, staat meer dan de toekomst van Frankrijk op het spel.’

“De verkiezing van Emmanuel Macron is een gigantische gok. Zijn presidentschap zal de toekomst van Frankrijk en van Europa bepalen”, zegt Marc De Vos, de directeur van de denktank Itinera.

Oef! In het hartland van de Europese Unie, in de symboolnatie Frankrijk, wordt de machtige president dus niet de incarnatie van een donker, extreemrechts, half-xenofobisch, anti-Europees en antiliberaal ressentiment. We halen opgelucht adem. Maar daarmee is echt wel het beste gezegd.

Marine Le Pen haalt bijna dubbel zo veel stemmen als haar vader Jean-Marie in 2002. De Franse jongeren kiezen overwegend extreemrechts of extreemlinks. De klassieke politieke partijen zijn gedecimeerd of verscheurd. De politieke klasse verkeert in een collectieve staat van verdenking. Wat gaat dat geven bij de parlementsverkiezingen in juni? Wat gaat dat geven binnen vijf jaar, wanneer zowel jongeren als immigranten nog zwaarder zullen wegen in de Franse politieke weegschaal?

De Franse politieke evolutie loopt een paar generaties achter. Dertig jaar na zijn implosie is het communisme er nog levend en wel, nauwelijks te onderscheiden van het extreemlinkse populisme van Jean-Luc Mélenchon. Thatcher of Reagan heeft Frankrijk gekend noch omarmd. Zijn gecentraliseerd en bureaucratisch samenlevingsmodel, terend op een institutionele vermenging van politieke en bedrijfselites, is al lang versleten. Clinton of Blair, die socialisme met markteconomie hebben verzoend, zijn aan Frankrijk voorbijgegaan. Dirigisme, nationalisme en protectionisme blijven het DNA van het Franse economische beleid.

Met Macron kiezen de Fransen hun versie van Barack Obama: een jonge politieke nieuweling zonder trackrecord, zonder heldere sociaaleconomische visie, verkozen op basis van een politiek Esperanto van ‘hoop en verandering’. Een echte outsider ook, zonder politieke partij, zonder stabiele achterban en zonder duidelijk mandaat van een kiezer die evenzeer tegen Le Pen als voor Macron heeft gestemd. Het is echt een gigantische gok.

Frankrijk zal zwaar wegen. Op België, omdat Wallonië de politieke echokamer van Frankrijk is. Wat de nieuwbakken president in het Élysée doet of laat, zal nazinderen in het Elysette in Namen en dus ook in de Wetstraat. Of Wallonië aan de extreemlinkse verlokking kan weerstaan, zal mee worden bepaald door de komende evoluties in Parijs.

Frankrijk zal ook zwaar wegen op Europa, omdat het land broodnodig is voor het herstellen van een stevige Europese as. Zijn economische malaise heeft Frankrijk gedegradeerd tot een meeloper. Het Verenigd Koninkrijk gaat weg. Italië is hopeloos. Centraal- en Oost-Europa zijn rusteloos. Duitsland alleen kan het Europese schip niet krachtig sturen. Zonder een Franse renaissance blijft de Europese Unie vierkant draaien.

Op ons samenlevingsmodel ook, omdat Frankrijk via zijn ‘citoyenneté’ natuurlijk leiderschap heeft in het herbevestigen van burgerschap als het noodzakelijke bindmiddel in onze superdiverse samenlevingen. Tijdens de kiescampagne ging Macron voor een positief patriottisme als alternatief voor nationalisme, extremisme en multiculturalisme. Ik ben benieuwd.

Zal Macron slagen in een hervormingsdrift waarin alle Franse presidenten sedert François Mitterrand hebben gefaald? Als hij het echt meent, worden het heetgebakerde tijden in een land dat regionaal en electoraal compleet verdeeld is. Als hij faalt, staat meer dan de toekomst van Frankrijk op het spel.