Alle remmen los in de wapenwedloop

Donald Trump moet beslissen hoe te reageren op het derde nucleaire tijdperk. Dat wordt gekenmerkt door meer kernwapens, meer nucleair bewapende staten, geen grenzen aan hun arsenaal en weinig scrupules om te dreigen ze te gebruiken.

Het eerste nucleaire tijdperk was angstaanjagend genoeg. Amerika en de Sovjet-Unie bedreigden elkaar met elk tienduizenden kernkoppen. Het tweede tijdperk, na het einde van de Koude Oorlog, was rustiger. De voorraden kernwapens slonken drastisch, hoewel India, Pakistan en Noord-Korea in die periode ook kernmogendheden werden. Het derde tijdperk kan lijken op een nieuwe koude oorlog, maar chaotischer en met meer potentiële vijanden.De invasie van Rusland in Oekraïne in 2022 en de dreigementen van president Vladimir Poetin om kernwapens te gebruiken, waren een mijlpaal op de weg naar dit nieuwe tijdperk. Net als het besluit van president Xi Jinping om het kernwapenarsenaal van China uit te breiden.

Een nieuwe mijlpaal komt er waarschijnlijk in 2025, wanneer Donald Trump moet beslissen hoe te reageren. In februari 2026 loopt New Start af, het wapenbeheersingsverdrag dat de nucleaire bewapening beperkt. Moet Amerika streven naar een vervolgverdrag met Rusland? Er is weinig kans dat zo’n nieuwe wapenbeheersingsovereenkomst er komt. Rusland heeft essentiële bepalingen om de naleving van New Start te controleren, al opgeschort. China is niet gebonden aan zulke eisen en heeft de beperkte dialoog die het met de Verenigde Staten over de kwestie had, stopgezet. Voor het eerst in decennia zullen de nucleaire voorraden waarschijnlijk niet langer onderworpen zijn aan formele beperkingen.

Rivalen

Het oude spel van wederzijdse afschrikking door twee machten zal veranderen in een complexere driezijdige rivaliteit waarin Rusland en China steeds nauwer samenwerken. Nog meer verontrustend is dat Noord-Korea, dat kernwapens heeft, en Iran, dat op de drempel staat ze te kunnen verwerven, toenadering zoeken tot Rusland en China. Andere landen zullen misschien hun eigen kernwapens willen, als de VS onder Trump worden gezien als een onbetrouwbare beschermheer. Saudi-Arabië zegt dat het een kernmogendheid wordt, zodra Iran dat is. Zuid-Korea heeft onlangs gedebatteerd over de ontwikkeling van een afschrikmiddel.

De VS en Rusland hebben elk meer dan 5.000 kernkoppen. Beide zeggen dat ze zich houden aan de beperkingen van New Start op ‘strategische kernwapens’. Dat zijn kernwapens voor de lange afstand. Ze mogen elk 1.550 strategische kernkoppen en 700 lanceerinrichtingen opstellen, zoals intercontinentale ballistische raketten, onderzees gelanceerde ballistische raketten en langeafstandsbommenwerpers. Voor de rest van de voorraad, inclusief kleinere ‘tactische’ kernwapens en wapens in opslag, gelden geen beperkingen. Het Pentagon voorspelt dat China’s voorraad van ongeveer 500 kernkoppen tegen 2030 zal zijn aangegroeid tot meer dan 1.000, en tegen 2035 misschien zelfs tot 1.500 stuks. Groot-Brittannië, Frankrijk, India, Pakistan, Israël en Noord-Korea hebben veel kleinere arsenalen.

Wapens en kernproeven

Trump zou kunnen streven naar een uitbreiding van het Amerikaanse arsenaal. De eerste stap zou zijn kernwapens te ‘uploaden’, ofwel kernkoppen over te brengen van reserves naar systemen. Ambtenaren stellen plannen op om dat te doen. De nieuwe president zal het Pentagon wellicht toestaan oefeningen te houden, om te laten zien dat het in staat is snel te uploaden, zoals een commissierapport in 2023 heeft aanbevolen. Plannen voor een onderzees gelanceerde kruisraket met kernwapens – goedgekeurd door Trump, opgeschort door zijn opvolger Joe Biden en opnieuw opgepikt door het Congres – zullen een boost krijgen.

Een slecht idee dat de ronde doet in Trumps entourage is het hervatten van kernproeven die de grote mogendheden in de jaren negentig hebben stopgezet. Zelfs de haviken onder de Amerikaanse nucleair experts, die voorstander zijn van het uitbreiden van het kernwapenarsenaal, vinden die testen zinloos spierballengerol. Maar Amerika zal op grote problemen stuiten als het zijn voorraad wil uitbreiden. De defensie-industrie heeft weinig reservecapaciteit. Pogingen om wapens te land, ter zee en in de lucht te moderniseren, kampen met vertragingen en kostenoverschrijdingen. Als de nieuwe president besluit mee te doen aan de nieuwe nucleaire wapenwedloop, zal het tijd kosten om op snelheid te komen.

Anton La Guardia, redacteur Diplomatieke betrekkingen