Alexander De Croo over het exit- en bankenplan: ‘We krijgen maar één kans, we moeten het goed doen’

Minister van Financiën Alexander De Croo beseft dat het land veel van zijn politici verwacht. “Dit is een nooit geziene economische schok. Sommige sectoren zullen een dubbele marathon moeten lopen.”

De coronacrisis dwingt vicepremier en minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) in de rol van crisismanager. En die ligt hem: “Een crisis brengt het beste in de mens naar boven. Bovendien sluit Financiën aan bij mijn expertise en mijn economische achtergrond. Toen de N-VA de regering verliet, kwam Financiën in lopende zaken bij mij. Nooit gedacht dat ik plots zo veel ingrijpende beslissingen zou moeten nemen.”

Hoe beleeft u de coronacrisis persoonlijk?

ALEXANDER DE CROO. “De crisis weegt op een mens. Ik kan geen vrienden ontmoeten, mijn ouders zie ik alleen op afstand, mijn kinderen kunnen hun grootouders niet bezoeken. Dat valt zwaar. Maar ik prijs me gelukkig dat ik veel werk en digitale contacten heb. Ik denk dat het voor veel mensen nog veel zwaarder is.”

Wat heeft de crisis voor u als minister veranderd?

DE CROO. “Heel veel. We zijn van het ene uiterste naar het andere gegaan. Twee maanden geleden zaten we met een ontslagnemende regering in lopende zaken, die nauwelijks beslissingen kon nemen. Nu moeten we plots heel veel beslissen, om te voorkomen dat een kwart van onze economie over de kop gaat. Er zijn dagen dat ik van de ene in de andere videoconferentie stap, van ‘s morgens acht uur tot ‘s avonds negen uur.”

Hoe bevalt die nieuwe manier van werken u?

DE CROO. “In bepaalde gevallen is het efficiënter dan een klassieke meeting. Er wordt meer doelgericht gewerkt. Het nadeel is dat de informele momenten wegvallen, waardoor het soms moeilijk is de vinger aan de pols te houden. Ik heb al een paar keer sessies met burgers georganiseerd, gewoon om vragen, opmerkingen en feedback te krijgen.”

In welke mate verschilt deze crisis van de financiële crisis van 2008?

DE CROO. “In 2008 faalden het beleid van de banken en het toezicht op de financiële sector. Dat heeft een economische crisis veroorzaakt. Nu is er een gezondheidscrisis die de economie rechtstreeks bij de keel grijpt. Als alle activiteit stilvalt, dreigt de economie doodgeknepen te worden. De impact is dus veel groter dan in 2008. De economische groei daalt met 8 procent in België en er is een kwart minder internationale handel. Hele sectoren liggen plat. Dat is een nooit geziene economische schok.”

Hoe reageer je daarop?

DE CROO. “Sommigen zeggen dat je je moet afzonderen van de rest van de wereld. Dat is volgens mij fout. Je hebt niets aan Belgische mondmaskerfabrieken, als ze toch stilliggen. Internationale handel is belangrijker dan ooit, zeker om uit deze crisis te raken. We zullen wel meer buffers en waarborgen moeten inbouwen, om een herhaling van bepaalde situaties te voorkomen.”

De exitstrategie kreeg veel kritiek, omdat de economie voorrang krijgt boven het sociale leven.

DE CROO. “Ik vind dat een verkeerde discussie. Er is geen tegenstelling tussen het economische en het sociale leven. Als mensen hun werk verliezen, is dat een menselijk drama. Economische drama’s zijn vaak sociale drama’s. Bovendien, als onze ziekenhuizen nu goed standhouden, is dat omdat we jaarlijks 30 miljard euro in gezondheidszorg investeren. En waar komt die 30 miljard vandaan? Van een gezonde economie.”

Was het niet mogelijk de winkels een week eerder te openen?

DE CROO. “De experts stelden een heropening in twee stappen voor, op 4 en 18 mei, maar de politici wilden duidelijkheid. Daarom wordt het 11 mei voor alle winkels, zonder onderscheid. Dat geeft de retail extra tijd om ervoor te zorgen dat ze alle veiligheidsregels kan respecteren. In de industrie zijn er duidelijke protocollen, maar de winkels moeten nog aantonen dat hun systemen 100 procent veilig zijn. We krijgen maar één kans om herop te starten, we moeten het goed doen. Ons gedrag in de komende drie weken wordt cruciaal, omdat het de volgende stappen zal bepalen.”

Ondernemers zijn ongeduldig. Ze willen aan de slag.

DE CROO. “Daar heb ik alle begrip voor. Ondernemers willen geen compensatiepremie, ze willen zakendoen. Omzet maken is de beste vorm van financiering. Ik wil er wel op wijzen dat dit een kantelmoment in de doorbraak van de e-commerce kan zijn. Veel Belgen hebben de voorbije weken noodgedwongen met onlinewinkels kennisgemaakt. Ik zeg niet dat de traditionele winkels zullen verdwijnen. Maar ik denk wel dat het consumentengedrag ingrijpend zal veranderen.”

U sloot begin april een akkoord met de banksector. Enerzijds geven de banken particulieren en bedrijven uitstel van betaling, anderzijds moeten ze overbruggingskredieten verstrekken aan ondernemingen met tijdelijke liquiditeitsproblemen. Hoe evalueert u de uitvoering van het plan?

DE CROO. “Het moratorium op de afbetaling van leningen werkt. Van meer dan 115.000 bedrijfskredieten en 90.000 hypothecaire leningen is de pauzeknop ingedrukt. Het gaat om een kredietvolume van 27 miljard euro. Dat is gigantisch. De banken beseffen dat ze hun klanten moeten ondersteunen, als we heelhuids door deze crisis willen komen.”

De onderhandelingen met de banken verliepen nochtans niet van een leien dakje.

DE CROO. “Er is geschreven dat ik de banken de arm omgewrongen zou hebben, maar dat klopt niet. De gesprekken waren heel constructief. We zijn relatief vlot tot een akkoord gekomen. De bankiers van nu zijn niet meer dezelfde als tien jaar geleden, toen de financiële wereld zich ongenaakbaar voelde. De CEO’s van vandaag zijn zich volop bewust van hun maatschappelijke rol en hebben meer respect voor de politieke wereld.”

Voor de overbruggingskredieten aan ondernemingen stelt de overheid zich deels garant. Maar de banken beslissen over de toekenning ervan. Bedrijven krijgen niet automatisch een lening.

DE CROO. “Nee. We willen dat de banken hun kredietanalyse blijven maken. Het uitgangspunt is dat bedrijven die gezond waren voor de coronacrisis, kredieten krijgen op basis van de kredietanalyse die de banken hebben gemaakt voor de crisis. Zo willen we gezonde bedrijven gezond houden en ze gezond door de crisis doen komen.”

Sommige kmo’s klagen nu al dat ze geen nieuwe lening krijgen.

DE CROO. “Ik heb de leden van het parlement gewaarschuwd dat ze in hun mailbox reacties zouden krijgen van ondernemingen die geen financiering krijgen. Maar we zullen het beleid niet baseren op individuele gevallen. Binnenkort krijgen we de data over het aantal kredietaanvragen en het aantal weigeringen en toekenningen van nieuwe leningen. We zullen ons daarop baseren om het systeem te evalueren. De eerste cijfers lijken aan te geven dat de banken kredieten blijven geven. In de periode maart-april is de kredietproductie met 5 procent gestegen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.”

Bestaat niet het risico dat de banken hele sectoren, zoals de horeca en de retail, uitsluiten?

DE CROO. “De banken hebben er geen belang bij hun bedrijfsklanten te laten wegkwijnen of ze naar een faillissement te duwen. Dat zou hen met veel grotere verliezen opzadelen. Net daarom is een waarborgregeling ontwikkeld, zodat de overheid de verliezen op zich neemt, als de bodem zou worden weggeslagen.”

Met de horeca kan het gedaan zijn als ze nog lang dicht moet blijven.

DE CROO. “Ik heb al gezegd dat dit een marathon wordt, maar sommige sectoren zullen een dubbele marathon moeten lopen. In de horeca en de evenementensector is weinig perspectief op een substantiële toename van de economische activiteit. We zullen de keuze moeten maken of we nog een horecasector willen in België. In de komende maanden zullen wellicht nieuwe maatregelen volgen. Nu ligt de klemtoon op het verschaffen van liquiditeit, maar we zullen ook maatregelen nemen om de solvabiliteit te ondersteunen. De horeca is hoe dan ook al een branche met weinig kapitaal en lage winsten. Het is goed mogelijk dat er specifieke, sectoriële maatregelen komen.”

Wat met de vele jonge technologiestart-ups in dit land? Hoe moeten die overleven?

DE CROO. “De Vlaamse regering heeft 250 miljoen euro voor hen uitgetrokken. De financiering van de economie is een rol die weggelegd is voor de gewesten. Het zou verkeerd zijn een hele generatie nieuwe bedrijven verloren te laten gaan. Maar start-ups worden vooral met kapitaal gefinancierd, dus moet eerst worden gekeken welke inspanning de aandeelhouders kunnen doen. De overheid is geen durfkapitaalverschaffer. Ieder zijn job. De overheid kan tijdelijk een brug slaan, maar alleen als niemand anders daartoe bereid is.”

Hoe ziet u het herstel van de Belgische economie op een termijn van twee tot drie jaar?

DE CROO. “Veel zal afhangen van het functioneren van de eengemaakte Europese markt. De coronacrisis heeft eens te meer de beperkingen van de Europese Unie blootgelegd. Als ik mondmaskers in Bulgarije bestelde, was de kans groot dat die ergens onderweg werden tegengehouden. Ook de homogeniteit van Europa blijft een vraagteken. Hangen we nu een molensteen om de nek van landen als Italië en Spanje, die enorm zwaar getroffen zijn door het coronavirus, waardoor ze nog minstens tien jaar financiële en economische problemen hebben? Dat zou iedereen veel schade berokkenen.”

Moet er een Europees herstelplan komen?

DE CROO. “We moeten in elk geval een manier vinden om het vertrouwen van de bevolking een boost te geven. Zo niet bestaat het risico dat we blijven strompelen van de ene crisis naar de andere. Een herstelplan zal geld kosten en Europa zal dat zelf moeten financieren. Maar liever dat dan in een Japans scenario van lage groei en weinig inflatie te sukkelen.”