Omnibuspakket EU: aantal bedrijven dat moet rapporteren over duurzaamheid daalt van 50.000 naar 10.000

De Europese Commissie stelde woensdag niet alleen haar langverwachte industriebeleid voor, ze presenteerde ook een Omnibuspakket om de duurzaamheidswetten te vereenvoudigen. Die vereenvoudiging moet een evenwicht vinden tussen klimaatambitie en concurrentiekracht. Is dat gelukt? Charlotte Vandierendonck van Studio D en de Europarlementsleden Sara Matthieu en Liesbet Sommen reageren.

Omdat na het aantreden van de regering-Trump in de Verenigde Staten de geopolitieke turbulentie – die al groot was door de oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende energiecrisis – nog is toegenomen, kreeg de Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen steeds meer signalen vanuit de Europese industrie dat er een onevenwicht was tussen de nieuwe regels om de klimaatdoelen van de Green Deal te halen en de internationale concurrentiepositie van de bedrijven. De Commissie stelde daarom vandaag een nieuw industrieel beleid voor, de Clean Industrial Deal, en pakte uit met het eerste Omnibuspakket om de duurzaamheidsregels te vereenvoudingen.

Aanpassingen

Het Omnibuspakket bevat vijf aspecten. Het eerste is de duurzaamheidsrapportage die bekendstaat als de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). In de oorspronkelijke plannen zouden 50.000 Europese bedrijven moeten voldoen aan de duurzaamheidsrapportage, maar nu zijn er dat nog maar 10.000. Enkel voor grote bedrijven met meer dan duizend werknemers en een omzet van meer dan 450 miljoen euro blijft de rapportage gelden. Hun rapportering wordt meer gestroomlijnd, door er dubbel werk uit te halen en ervoor te zorgen dat er minder data nodig zijn. Kmo’s kunnen op vrijwillige basis rapporteren over duurzaamheid.

De rapportage is van cruciaal belang in de verduurzaming van de Europese economie, nodig om het hoofd te bieden aan de klimaatopwarming. In dit artikel leest u hoe de banksector bedrijven wil helpen bij die rapportage. De rapporteringsverplichting wordt uitgesteld tot 2028 om bedrijven wat meer ademruimte te geven. Kmo’s zijn dankzij het mechanisme ‘value chain cap’ niet meer verplicht om bepaalde data mee te delen als grote bedrijven hen daarom vragen. Er zijn nog meer technische regels die veranderen om de wetgeving te vereenvoudigen. Ook de EU-taxonomie, die bepaalt welke economische activiteiten duurzaam zijn, wordt eenvoudiger. Dat is de tweede bouwsteen van het Omnibuspakket.

Het derde ingrediënt is de zorgplichtwetgeving, die bekendstaat als de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). De zorgplichtwetgeving is belangrijk om mistoestanden uit de productieketens te weren, bijvoorbeeld om te vermijden dat de kleren die u in België koopt in Azië via een onderaannemer werden gemaakt door kinderarbeid. Het bereik van de CSDDD-wet wordt vernauwd, zodat enkel de grootste 6.000 EU-bedrijven en 900 niet-EU-bedrijven met belangrijke activiteiten in de Europese Unie onder de regels vallen. Bij de grote bedrijven wordt de due diligence beperkt tot de bedrijven waarmee een bedrijf direct handel drijft, er wordt niet dieper in de keten gekeken. Ook hier krijgen bedrijven tot 2028 om zich aan te passen.

Het vierde onderdeel van het pakket is de vereenvoudiging van de koolstofgrenstaks (CBAM). Die taks werd in het leven geroepen om voor een gelijk speelveld te zorgen tussen Europese bedrijven en buitenlandse concurrenten die minder scherpe duurzaamheidsdoelen moeten halen of worden gesubsidieerd door de overheid.  Kleine importeurs worden vrijgesteld van het mechanisme en voor grote bedrijven worden de regels simpeler. De vijfde pijler houdt in dat de Europese Commissie de investeringskansen wil vergroten door verschillende investeringsprogramma’s aan te passen. De bedoeling is dat die veranderingen een bijkomende 50 miljard euro investeringen aan publieke en private investeringen mogelijk maken.

‘Niet alleen een last’

De voorstellen van de Commissie gaan nu naar het Europees Parlement en de Europese Raad. Bereikt de Europese Commissie het beoogde evenwicht tussen de klimaatambitie aan de ene kant, en de concurrentiekracht van de ondernemingen aan de andere kant? Charlotte Vandierendonck, medeoprichter van Studio D, dat bedrijven strategisch begeleidt naar een meer duurzaam zakenmodel, heeft daar een goede kijk op.

“Er was de afgelopen tijd veel animo over het onderwerp. Iedereen erkent dat een zekere vereenvoudiging van de zware rapportagelast aan de orde was, zeker om dubbele rapportering te vermijden”, zegt ze. “Het eerste verslag van de beursgenoteerde bedrijven ligt ondertussen bij de auditeur. Bedrijven zijn blij met de vereenvoudigingen, maar ze zien de rapportage zeker niet alleen als een last. Het is voor hen ook een tool voor verandering, waarbij ze hun processen en waardeketen onder de loep nemen. Wij begeleiden bijvoorbeeld ook kmo’s die nog niet verplicht zijn te rapporteren, maar er toch mee aan de slag gaan om hun impactrisico’s in kaart te brengen, nieuwe kansen te ontdekken en het bedrijf daarop te sturen. Het is belangrijk dat de geest van de wet om met een brede bril en de dubbele materialiteit (de erkenning dat bedrijven bijdragen tot en onderhevig zijn aan de effecten van de klimaatopwarming, nvdr) naar klimaatrisico’s te kijken, wordt behouden.”

‘Commissie heeft evenwicht gevonden’

Sara Matthieu, Europees Parlementslid voor Groen en lid van de oppositie in het Europees Parlement, kijkt kritisch naar het Omnibuspakket. Ze stelt vast dat de klimaatambitie van de Europese Commissie, die in de vorige legislatuur sterk inzette op de Green Deal, een groeistrategie die Europa klimaatneutraal wil maken, overeind blijft. Maar Matthieu vindt dat de Commissie in haar transitie te weinig aandacht heeft voor de werknemers. Ze verwijst onder meer naar mistoestanden in de kledingsector: “Wantoestanden in de fastfashionindustrie, zoals de Rana Plaza-ramp waarbij 1.134 doden en 2.500 gewonden vielen, kunnen we met een sterke zorgplichtwet voorkomen. Hoe kunnen consumenten nu weten of hun T-shirts niet door kinderen zijn gemaakt of hun koffieboeren een eerlijk loon krijgen? We leggen de verantwoordelijkheid weer integraal bij de consument, dat is een schande.”

Matthieu wijst er ook op dat de zorgplichtwet nog niet van kracht is: “De moeilijkheden waar de Europese industrie mee kampt, komen door oneerlijke concurrentie vanuit de Verenigde Staten en China, door te weinig innovatie bij onze bedrijven, een gebrek aan investeringen en de torenhoge energieprijzen als gevolg van Poetins oorlog in Oekraïne. Dat die problemen worden veroorzaakt door de zorgplichtwet is klinkbare onzin.”

Liesbet Sommen is Europarlementslid voor cd&v en lid van de grote Europese EVP-fractie, waar ook Commissievoorzitter Von der Leyen toe behoort: “De Commissie heeft een evenwicht gevonden. Het doel van de Green Deal wordt niet aangepast, maar het was duidelijk dat er een Clean Industrial Deal ontbrak en de administratieve druk voor bedrijven te groot was.” Sommen ontkent dat het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump, die van vereenvoudiging een speerpunt maakt, veel impact had op de plannen van de Commissie: “Het gevoel van urgentie op economisch vlak was al heel groot. De Duitse economie, onze motor, heeft het moeilijk. Er staan duizenden jobs op de tocht in de automobielsector, er zijn moeilijkheden in de chemiesector. We moeten af van het adagium dat Europa reguleert, China subsidieert en de VS innoveren. Dat heeft de Commissie strategisch aangepast, zonder op de klimaatdoelen toe te geven.”