Machinaties rond de NMBS-machinist

Met Jannie Haek (SP.A) als gedelegeerd bestuurder en Jean-Claude Fontinoy (MR) als voorzitter van de raad van bestuur van de NMBS Holding koos de regering vorige week voor een scenario dat al van vóór het onverwachts vroege opstappen van Karel Vinck, eind oktober 2004, de ronde deed.

Waarom duurde het dan toch nog zo lang? Eén reden lijkt bijna banaal voor sommigen van de realpolitici die ‘s lands regering bevolken: met de invulling van deze vacatures is de belofte van premier Guy Verhofstadt (VLD) uit 1999, dat er een einde zou komen aan de politieke benoemingen, nu wel helemaal begraven.

Voor zover dat nog nodig was, natuurlijk, maar voor enkele betrokkenen was het op zijn minst een bezorgdheid. Al sloeg die meer op de figuur van Fontinoy dan op die van Haek. De Franstalige liberaal heeft wel de nodige diploma’s, maar wordt een “affairist” genoemd, “rancuneus”, een “ruziestoker”. Maar hij is wél de poulain en ex-campagneleider van minister van Financiën Didier Reynders (MR). Vinck weigerde resoluut met de man samen te werken, en “niet helemaal onterecht” is daarbij wellicht een eufemisme.

Volgens nabije waarnemers waren het dan ook vooral de Franstalige liberalen die een beslissing uitstelden. De MR keurde bijvoorbeeld wel de overdracht van de passiva van de oude NMBS naar de nieuwe werkmaatschappijen goed, maar niet van de activa. Zodat ook minister van Overheidsbedrijven Johan Vande Lanotte en de andere regeringspartners met een probleem zouden zitten als de federale regering zou vallen of worden herschikt wegens netelige kwesties à la Brussel-Halle-Vilvoorde.

Toch kleefde ook aan Haek een nadeel, meer bepaald zijn betrekkelijke onervarenheid als manager. Zeker in vergelijking met Vinck, maar ook met Luc Van den Bossche, de gedelegeerd bestuurder van de Zaventemse luchthavenuitbater Biac. Die verklaarde zelf overigens niet geïnteresseerd te zijn, maar werd door anderen wel naar voor geschoven als alternatief.

Maar Bruggeling Haek heeft ook zijn merites: hij staat bekend als een financieel expert, en een dossiervreter die zeer oplossingsgericht werkt, soms op het brutale af. “Als iemand Vande Lanotte tot redelijkheid kan bewegen in folietjes zoals gratis parkings, dan hij wel,” luidt de verwachting bij sommige NMBS-toplui. Bovendien werkte Haek in verschillende dossiers al samen met zijn mede-CEO’s Marc Descheemaecker (vervoersmaatschappij NMBS) en Luc Lallemand (netwerkbeheerder Infrabel), wat doet hopen op een vruchtbare samenwerking tussen de drie.

Die zal nodig zijn om tegen 2008 een financieel evenwicht te bereiken. Vinck heeft goed werk geleverd, erkent nu ook Vande Lanotte. De Aalstenaar hield de eerste grote schoonmaak, herstructureerde en gaf een indicatie van hoe de NMBS zou moeten worden. De schuldherschikking verminderde de jaarlijkse financiële cashdrain met 300 miljoen euro. Nogmaals 200 miljoen werd gevonden door personeelsafslankingen, bezuinigingen op investeringen en productiviteitsverbeteringen.

Maar er moet nog veel zwaar werk gebeuren. Want er blijft elk jaar nog een negatieve kasstroom over van meer dan 400 miljoen euro. Om die weg te werken, zullen harde onderhandelingen nodig zijn – met bonden die nu al laten weten dat een financieel evenwicht de minste van hun zorgen is.

Luc Huysmans