Loonnorm is kaas met gaten

De kans dat de federale regering met haar reële loonstop de loonkostenhandicap afbouwt is klein. En daar is ze zelf verantwoordelijk voor.

De kans dat de federale regering met haar reële loonstop de loonkostenhandicap afbouwt is klein. En daar is ze zelf verantwoordelijk voor.

De sectorale onderhandelingen in de chemiesector zijn vorige week opgeschort. De werkgeversfederatie essenscia wil het sociaal overleg volgens de spelregels laten verlopen. Dat wil zeggen dat er op basis van de loonnorm die de regering heeft opgelegd, geen marge is voor loonsverhogingen boven op barema’s en de index. De werkgevers verwijten de vakbonden dat ze de loonnorm niet willen respecteren. De bonden repliceren dat essencia een te strikte interpretatie van de loonnorm hanteert. Ze stellen dat essencia geen rekening houdt met een nota die vanuit de federale overheidsdienst Werk naar de voorzitters van de paritaire comités is gestuurd. Die nota, die ontstaan is in de schoot van de regering, omvat zestien aanbevelingen over de loonnorm.

Wie de nota grondig leest, merkt dat de vakbonden een punt hebben. Er zijn verschillende manieren om lonen te doen stijgen boven op de loonnorm. Zo stelt de nota dat een indexering van lonen en andere voordelen zoals maaltijd- en ecocheques of een syndicale premie mogelijk zijn, ook al zijn ze niet voorzien in het automatische mechanisme van de indexering in de cao. De verhoging van werkgeversbijdragen aan fondsen voor bestaanszekerheid zijn ook toegelaten. Nog een voorbeeld: een loonkostenstijging kan wanneer ze voortvloeit uit een harmonisering van loon- en arbeidsvoorwaarden bij een fusie of overname van bedrijven.

Ervaringsdeskundigen in sectorale onderhandelingen zijn duidelijk: deze nota zet de deur open voor een overschrijding van de loonnorm, die eigenlijk een reële loonstop oplegt. De loonnorm is een kaas met gaatjes. Dat leidt zowel tot een juridisch als tot een sociaaleconomisch probleem. Een waar de regering zelf verantwoordelijk voor is, aangezien ze aan de basis van de nota ligt. Juridisch is het vreemd dat een wettelijk opgelegde, reële loonstop door een nota vanuit de uitvoerende macht (de regering) ter discussie wordt gesteld. Sociaaleconomisch wordt al snel duidelijk dat er toch sprake is van loonontsporingen in sectoren en bedrijven.

Meteen moeten we grote vraagtekens plaatsen bij de stelling dat de regering met deze loonstop de loonkostenhandicap de komende twee jaar hoopt af te bouwen. Zoals Paul Soete elders in dit nummer stelt, zou de regering beter kiezen voor een versnelde lastenverlaging van 5 tot 10 procent.

Toch is de regering ervan overtuigd dat de loonkostenhandicap met de buurlanden tegen 2018 weggewerkt is. Ze zou naar verluidt zeer streng willen optreden tegen de cao’s die de wet niet respecteren en ook na 2014 een zeer stringente loonevolutie aan de sectoren willen opleggen. Maar zo’n aanpak heeft in het verleden amper resultaat opgeleverd. Wanneer een werkgever de loonnorm niet respecteert, kan hij volgens de wet op het concurrentievermogen uit 1996 een administratieve geldboete krijgen en zelfs strafrechtelijk vervolgd worden. Maar dat bleef in de praktijk dode letter.