LOONMATIGING IS NIET Dé OPLOSSING (MAAR VOORLOPIG WEL)

De sociale onderhandelingen over een nieuw interprofessioneel akkoord hebben met Volkswagen Vorst een serieuze stok in het wiel gekregen. De tegenstelling tussen vakbonden en werkgevers wordt extra in de schijnwerpers gezet. De werkgevers hebben bij monde van Rudi Thomaes van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) beklemtoond dat loonmatiging meer dan ooit een noodzaak is.

De vakbonden zijn het daar niet mee eens. Zij hebben al langer de buik vol van loonmatiging, loonmatiging en nog eens loonmatiging. Voor hen zijn innovatie, vorming en opleiding minstens even belangrijk. Onze economie moet vernieuwen en kan dat alleen door te innoveren. Loonmatiging is volgens de vakbonden een neerwaartse spiraal zonder einde, omdat ieder land de lonen nog verder matigt als tegenreactie.

De vakbonden krijgen voor die redenering steun van steeds meer economen. Loonmatiging belemmert de vernieuwing van de economie, stellen mensen als de Nederlander Alfred Kleinkecht en de Vlamingen Freddy Heylen en Jules Theeuwes (zie blz. 51). Zelfs een werkgeversvertegenwoordiger als Urbain Vandeurzen, voorzitter van Voka, beaamt dat (zie blz. 46). De huidige loonmatiging wordt aan alle bedrijven uniform opgelegd. Daardoor blijven de slechter presterende bedrijven te lang in leven en de beter presterende krijgen te weinig middelen om de beste krachten aan te trekken en te behouden. Daardoor vertraagt de vernieuwing van onze economie.

Hebben de vakbonden dan toch gelijk? Dat is een te snelle conclusie. Hun discours is al te doorzichtig: de nadruk op innovatie moet de loonmatiging aan de kant schuiven. “We leven in een economische oorlogssituatie,” zegt Vandeurzen. Op een slagveld trek je niet ongewapend ten aanval. Loonmatiging blijft nuttig, maar het mag geen uniek speerpunt zijn.

In de maatschappij waarvoor de vakbonden pleiten – minder loonmatiging en meer innovatie – zullen er nog meer en nog sneller een aantal Volkswagens komen. Geen erg, als er tegelijk een aantal nieuwe Janssen Pharmaceutica’s, Virco’s, Thrombogenics’en klaarstaan. Dat vergt van de vakbonden een heel andere houding. Want een dynamische economie heeft een andere omkadering nodig dan de huidige. Bijvoorbeeld, de radicale afbouw van red tape in onze bureaucratische ambtenarij. Bijvoorbeeld, het soepeler maken van aanwervingen en ontslagen om zo snelle transities mogelijk te maken. Of het vechten voor jobs vervangen door het vechten voor werk, zij het in een andere job, met een ander loon en met andere arbeidsvoorwaarden. Of de permanente vorming van werknemers, die niet zoals vandaag gemiddeld drie jobs tijdens hun loopbaan uitoefenen, maar wel zes zoals de gemiddelde Scandinavische werknemer dat doet.

Als onze maatschappij en onze vakbonden klaar zijn voor zo’n sociaaleconomische transformatie, kan loonmatiging afgezwakt worden. Dat vergt een groot visionair pact onder de sociale partners. Het mag gevreesd worden dat we nog niet zo ver zijn en dat we zonder loonmatiging ons in een regelrechte afgrond storten.

Guido Muelenaer