De uitbouw van een fiscaal paradijs aan de Maas. Een investeringsplan van 673 miljoen euro als lokaas voor bedrijven. En gouverneur Steve Stevaert die “zijn broek aftrekt” voor werkgevers. Dat zijn al drie goede redenen om u als ondernemer te informeren over het Limburgplan dat vorige maand van start ging.
Het Limburgplan komt uit de startblokken. Tot 2009 krijgt de provincie een injectie van 673 miljoen euro. Vlaamse kabinetten realiseren het in de luwte. De discrete kracht achter het plan is de Limburgse gouverneur Steve Stevaert. Half januari maakte de gewezen SP.A-voorzitter voor het eerst sinds het principeakkoord in juli 2005 een stand van zaken op met de Vlaamse regering. De eerste bijkomende schijf van 7 miljoen euro middelen kwam vrij. Exclusief voor Trends licht de gouverneur een tip van de sluier op.
TRENDS. Vlaanderen spendeert 452 miljoen euro aan het Limburgplan. Waarom is er bijvoorbeeld geen Brabantplan? Positieve discriminatie?
STEVE STEVAERT (GOUVERNEUR LIMBURG). “Het was de prijs die de Vlaamse regering moest betalen om van mij af te raken, zeker ( lacht). Limburg moet niet meer krijgen dan de rest, wel waar het recht op heeft. We hebben met 9,5 % de hoogste werkloosheidsgraad in Vlaanderen. De provincie telt bijna 30.000 uitkeringsgerechtigde volledige werklozen. Bij een plotse economische schok, zoals we die al eerder hebben gehad, kan het aantal toenemen tot 40.000. Dan is de democratie in gevaar. Die tikkende tijdbom houdt mij wakker. Het plan moet leiden tot 5000 directe jobs, plus evenveel indirecte. Zo niet, leidt het tot Waalse sociaal-economische toestanden.”
Wallonië kreeg ettelijke miljoenen voor zijn reconversie, zonder resultaat. Limburg idem. Is uw provincie een bodemloze put?
STEVAERT. Ik haat dat woord, ‘reconversie’. Limburg heeft – zoals bepaalde Waalse streken – geen wegkwijnende economie die teert op een ver verleden. Het heeft geen permanente, bijna structurele, overheidssteun nodig om uit de miserie te blijven. Het Limburgplan is dynamische overheidssteun, een platform voor privé-investeringen. Het biedt de Limburgse economie, die een tijdelijk probleem heeft, een financiële doorstart.”
Nog een overeenkomst met Wallonië: het plan gaat uit van nieuwe Europese subsidies. Komt dat in orde?
STEVAERT. “Men is ermee bezig. Ik doe er geen uitspraak over. Halen we het binnen, des te beter. Zo niet, het zij zo.”
Andere Limburgse gezagsdragers zouden met de vuist op tafel kloppen. Vanwaar uw discretie?
STEVAERT. “Ik wil af van de Limburgse Calimeroreflex, dat we toch zo klein zijn en gediscrimineerd worden. Wat doen we als we de Europese steun onterecht niet krijgen? Uit de EU stappen is geen optie. Dus zwijg ik er liever over.”
Het Limburgplan zoekt 180 miljoen euro ‘alternatieve financiering’. Hoe gaat u dat gat dichten?
STEVAERT. “Een deel van de infrastructuurkosten kan bijvoorbeeld via een systeem van schaduwtol worden gespekt. Ook voor de rustbedden en sociale woningen is publiek-private samenwerking een mogelijkheid. Banken kunnen in dit scenario een rol spelen. Het overgrote deel van deze alternatieve financieringsvormen ligt nog op de studeertafel. Toch maak ik me sterk dat de investeringen zullen gebeuren. Je kan geld uitgeven dat je niet hebt, om te zorgen dat je het krijgt. Anders gebeurt er gewoon niets. Ik doe dit niet voor het eerst. Ook de Oosterweelverbinding en de andere werken in Antwerpen – de grootste Vlaamse werf ooit – heb ik met mijn collega Dirk Van Mechelen (VLD) in gang gezet zonder duidelijkheid over de inkomsten. Soms moet je zaken forceren, en later creatief aan een oplossing werken.”
Wim Vanhaeverbeke, een professor Bedrijfskunde aan de Universiteit Hasselt, merkt op dat een miljoeneninjectie niet automatisch leidt tot een economische relance. Hoe zeker bent u dat de privésector met investeringen volgt?
STEVAERT. “Die zekerheid heb je nooit. De overheid voert een flankerend beleid met zware infrastructuurwerken. Limburg ligt met het Albertkanaal, zijn goudader, op een steenworp van een wereldhaven. Antwerpen maakt tonnage, en wij maken daar geld van. Door de infrastructuurwerken van het Limburgplan versterken we onze logistieke positie, de sterkste troef van onze provincie.”
De infrastructuurwerken creëren in de periode 2006-2009 zeker jobs in de bouwsector, maar hoe duurzaam zijn die? Wat verandert er fundamenteel?
STEVAERT. “Het Limburgplan is geen kortstondige, kunstmatige werkgelegenheidscreatie, maar is gericht op jobs in de toekomst. Ikzelf, paternalistische gouverneur, zorg ervoor dat Belgische en internationale ondernemers hier in Limburg vergunningen, grond of goedkope gebouwen krijgen. Voor de vorming van personeel schakel ik de VDAB in, de gratis machine voor bedrijven. Problemen met conjunctuurschokken? Daar hebben we technische werkloosheid voor uitgevonden. Internationale verbindingen? In Luik staat de enige TGV-halte waar je zonder file geraakt. Ook de luchthaven ligt sinds recente NMBS-investeringen vlakbij. En de kers op de taart is de notionele interest. Een pracht van een argument voor bedrijven om zich hier te vestigen.”
Blijkbaar wilt u Limburg promoten als belastingparadijs?
STEVAERT. “Klopt. Ik wil hierover als opperburgemeester met de gemeenten overleg plegen. Wat zien we vandaag? Eerst overtuigen we een buitenlandse investeerder dat onze provincie – wegens de ligging, de productiviteit, de aanwezigheid van geschoold personeel en een correct belastingregime – uniek is in West-Europa. We trekken hier onze broek af voor tewerkstelling, en als de onderneming na maanden onderhandelen met de provincie eindelijk over de brug komt, zeggen we: à propos, er is wel nog een belasting op machines en drijfkracht. En een belasting op het personeel. Een negatieve tewerkstellingsstimulans in de provincie met de meeste werklozen! Bedrijfsleiders voelen zich gepakt door dat soort pestbelastingen. We schaffen ze beter af.”
Mijnheer de gouverneur, was u ooit geen socialist?
STEVAERT. “Nog steeds. Als de eerste socialistische gouverneur had ik me kunnen beperken tot verontwaardiging over de slechte economische toestand die men mij in Limburg heeft nagelaten. Dat zou al te makkelijk zijn. Ik sta boven die partijen, én ik wil hier iets veranderen.
“Soms moet je van je hart een steen maken. Als minister van Openbare Werken heb ik de haven van Antwerpen mee uitverkocht aan de Singaporezen van PSA. De nieuwe eigenaar van Hesse-Noord Natie kon alleen garanderen dat de Scheldestad een aftakking kreeg op hun wereldwijde vaarroute als hij het Deurganckdok kreeg. PSA kocht een monopolie, en dat is schandalig. Het internationale kapitalisme is echter per definitie schandalig, maar als het uw regio niet uitkiest om te investeren, is dat een probleem. Er moet eerst een taart zijn, voor je ze kan verdelen. Dus koester ik de ondernemers, de producenten van de taart.”
De liefde is niet wederzijds. Volgens een enquête gelooft de meerderheid van de Limburgse ondernemers niet in dit Limburgplan.
STEVAERT. “Ze hebben gelijk. Misschien werden al zoveel beloftes niet vervuld. Ook ik geloof alleen in dingen die ik kan horen en kan zien. Ik beloof dus niets. Maar die 10.000 extra jobs moeten er komen. Daarop wil ik worden afgerekend.”
De Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM) investeert met een eigen vermogen van 340 miljoen euro amper 70 miljoen in ondernemingen. Kan zij die miljoenen onbenut geld niet beter besteden?
STEVAERT. “De LRM voert inderdaad een zuinig beleid, met alle gevolgen van dien. Positief is, dat er als gevolg daarvan geen lijken uit de kast vielen tijdens een recent onderzoek naar het reilen en zeilen van de LRM en haar bedrijfstop. Ik vind het schandalig dat sommigen rond topman Roland Aerden een hetze in de media (Trends uitgezonderd) creëerden. Ze brachten daarmee de reconversie zelf in gevaar. Gelukkig heeft de Vlaamse regering dit dossier snel afgehandeld.
“Het is inderdaad een schande dat de LRM op die berg geld zit. Ze heeft het perfecte evenwicht gevonden, want ligt plat. De LRM, die overigens best zou fuseren met haar dochter (Limburgse Strategische Ontwikkelingsmaatschappij), moet de kans krijgen, ook politiek, om risico’s te nemen. Projecten als de Ethias Arena – gebouwd zes maanden na de beslissing – bewijzen dat ze efficiënt kan optreden. Lukt dat niet, dan moet de raad van bestuur het geld maar aan de provincie geven.”
De LRM zocht jaren vruchteloos naar projecten. Waarom is het geld van het Limburgplan wel goed besteed?
STEVAERT. “Voor het eerst zijn in Limburg de politieke partijen, werkgevers en werknemers het eens. Elke gedeputeerde heeft zijn fiche, met het lijstje van de 46 concrete maatregelen die hij moet realiseren. De pas aangeworven Jean-Paul Coenen (Concentra) zal een en ander discreet begeleiden. En alsjeblieft, noem die man niet de reconversiemanager, want dan loopt het gegarandeerd verkeerd.
“Half januari hebben we met de Vlaamse regering een stand van zaken opgemaakt en enkele financiële dossiers bijgestuurd. Het loopt vlot. Als het moet, ga ik bij de drie Vlaamse regeringspartijen met mijn sacoche rond om problemen op te lossen.”
Bij minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke, bijvoorbeeld. De Universiteit van Hasselt zal een master en misschien zelfs een bachelor in de Rechten aanbieden. Hoe kon u dat in een woelig onderwijslandschap binnenhalen?
STEVAERT. “Omdat we dit volledig met Limburgse middelen betalen. Die richting Rechten zal worden ingevuld met moderne vakken, zoals intellectuele eigendomsrechten of mediarecht. Limburg moet het verschil maken, ook op de unief.”
De universiteit wil een wetenschappelijk mobiliteitscentrum, dat fundamenteel werk rond mobiliteit verricht. Het kabinet van economieminister Fientje Moerman (VLD) streeft naar logistieke projecten rond het bedrijfsleven. Wat denkt u?
STEVAERT. “De unief zou beter stoppen met de achterhoedegevechten. De optie-Moerman is de juiste, en kan meerwaarde leveren aan de universiteit. Ik heb er geen probleem mee dat bedrijven dit project trekken. En zelfs al had ik een probleem, dan zou ik de minister nog volgen. Want zij beslist in dit dossier, en als zij blokkeert, gebeurt er niets.”
Vorige maand klonk onderhuidse kritiek bij minister van Werk Peter Vanvelthoven (SP.A), omdat collega Moerman zou treuzelen. Gedeputeerde Sonja Claes (CD&V) zou dan weer vooral willen overleggen met partijgenoot Yves Leterme over haar dossiers. Is het interne gekrakeel weer begonnen?
STEVAERT. “Het gekissebis interesseert me niet en dient enkel de plaatselijke folklore. Daar doe ik niet aan mee. We hebben het geld, moeten zwijgen en ophouden met ruziemaken. Het probleem hier in Limburg is dat dit soort probleempjes onmiddellijk een persoonlijk karakter krijgt.”
Limburg: de krabbenmand van Vlaanderen?
STEVAERT. “Niet meer dan andere provincies. Ooit de krabbenmand van de havensector gezien? In Limburg kennen de krabben elkaar te goed, omdat ze elkaar in allerlei organisaties voortdurend ontmoeten. En op alle recepties. Dat is een uniek Limburgs ritueel. VKW en Voka kwamen al aan mijn deur kloppen met de opmerking dat politiek, werkgevers en werknemers in Limburg aan één zeel moeten trekken. Akkoord, zeg ik dan, en begin daar nu zelf eens mee.”
Hans Brockmans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier