LIMBURG: in de ban van auto’s en metallo’s

Geen mijnen meer, geen Philips meer en 3000 man minder bij Ford Genk. Maar zowel de Philips- als de Fordmedewerkers komen er weer bovenop.

Het ene jaar is duidelijk het andere niet en dat geldt zelfs voor Limburg. In 2003 ontdeed Ford Genk zich van zowat 3000 werknemers en dit jaar werft het er alweer 900 aan om zijn productie op te trekken van 180.000 naar 235.000 voertuigen. Met 12,5 % van de tewerkstelling in de provincie is Ford Genk uiteraard een vaste waarde, en van de prestatie van die fabriek hangen ook ten dele de resultaten af van een heleboel toeleveranciers die zich in Limburg Automotive Valley gevestigd hebben.

Lear Corporation produceert zetels voor de Mondeo en ontsnapt gelukkig aan de golf van afdankingen – 8000 werknemers – die de groep op wereldvlak treft. Ook Belpas, een filiaal van de Amerikaanse groep Magna International, heeft het moeilijk. In Genk zijn er maar enkele afdankingen gepland, maar het filiaal Decotrim in Waals-Brabant wordt gewoon met sluiting bedreigd. Beide ondernemingen produceren kunststofonderdelen voor auto’s. Vanuit Lummen verzorgt Mobis de Europese distributie van onderdelen voor Hyundai en Kia. De belangrijkste producent van auto-onderdelen in de provincie is echter Tenneco Automotive, allicht beter bekend onder de merknaam van de schokdempers die hij produceert: Monroe. LAG, ten slotte, dat precies tien jaar geleden over de kop ging, heeft een nieuw leven gekregen onder de paraplu van de Nederlandse Burg Groep. Het bedrijf, dat ooit werd opgericht door de gebroeders Lambert en Arnold Geusens, fabriceert aanhangwagens en behoort tegenwoordig tot de belangrijkste constructeurs van bedrijfsvoertuigen in Europa.

Geen mijnen maar metallo’s

De steenkoolmijnen zijn al lang gesloten. Mijnwerkers zijn er niet meer, hun plaats werd ingenomen door metaalarbeiders. Zelfs buiten de automobiel is Limburg een zeer metaalgerichte provincie, met als een van zijn specialiteiten de fabricage van radiatoren. Het in Zonhoven gevestigde Radson is een dochter van het Finse Rettig. Het kende de voorbije zomer wat managementproblemen, toen twee topkaderleden, waaronder de gedelegeerd bestuurder, aan de deur werden gezet. Intussen stapelt het familiaal gebleven Jaga in Diepenbeek de ene designaward na de andere op. The Heating Company is sinds december hoofdkwartier geworden van de Amerikaanse groep Masco, die eveneens designradiatoren produceert onder het merk Vasco.

Een andere specialiteit van de provincie is de oppervlaktebehandeling, met onder meer Alro, een groep die een kwarteeuw geleden uit de grond werd gestampt door Luc Theys. Galva Power is een restant van het imperium dat destijds uitgebouwd werd door de flamboyante gebroeders Bleyen, en Sikel is een filiaal van Sidmar (Arcelor) dat gespecialiseerd is in de antiroestbehandeling van staalplaten voor auto’s.

De liefde van de provincie voor het metaal houdt daar echter niet op. FAL Achel, opgericht door de broers Frans en Albert Lauwers in de gelijknamige gemeente, assembleert ‘ijzersterke’ chassis in aluminium, hout en pvc. Profelco en Protec maken deel uit van dezelfde groep. Emax, dat eigendom is van de voorzitter van voetbalclub Genk, begon in 1997 met de aanmaak van aluminiumprofielen. Timmers is gespecialiseerd in industriële constructies en Geerkens in landbouwconstructies.

Brouwers van de achtste generatie

De voedingssector wordt aangevoerd door Scana Noliko, dat een kwarteeuw geleden ontstond uit de fusie van het Zwitserse Scana en het Belgische Noliko. De onderneming produceert onder eigen merk bereide gerechten (Scana) en groenten, maar doet ook heel wat werk voor de zogenaamde private labels. Farm Frites is een filiaal van de Nederlandse groep met dezelfde naam, net als Farmo trouwens. De brouwerij Martens, die tegenwoordig geleid wordt door leden van de achtste generatie, is de oudste brouwerij van Limburg. Ze werd opgericht in 1758 en zet 90 % van haar productie af in Duitsland. Tropicana Europe is een telg van Pepsi, net als Looz, dat sinds februari 2005 ook Pepsi en Gatorade verdeelt. Konings, vermaard voor zijn jenever Het Jagerke, nam in de jaren tachtig de fruitsappen Trudo en in de jaren negentig de melkerij Lilac over. In 2001 palmde het ook nog de distilleerderij Smeets uit Hasselt in, waarvan de productie twee jaar later werd overgebracht naar Zonhoven. Met tranen in de ogen zagen de Hasselaars de meer dan 200 eerbiedwaardige vaten, vol rijpende jenever, voorbijtrekken richting Zonhoven. Sindsdien blijft er in de ‘Europese jeneverhoofdstad’ alleen maar een museum over.

Limelco, dat gespecialiseerd is in verse kaas en zuiveldesserts, produceert net als zijn filiaal Limburgse Melkcentrale zowel onder eigen merk als onder distributeursmerk of het merk van multinationals uit de sector zoals Danone of Nestlé. Limelco is eigenlijk de erfgenaam van het oude Lilac. Die onderneming viel ten prooi aan ernstige financiële moeilijkheden en werd verkocht aan distilleerderij Konings. De merknaam Lilac werd verkocht aan Inza. Er moest een nieuwe naam gevonden worden en dat werd Limelco.

Elektronica na Philips

Eventjes stond Limburg aan de grond genageld toen Philips eind 2002 uit Hasselt vertrok, maar het duurde niet lang vooraleer het zich herpakte. Achttien maanden na het vertrek van de elektronicareus hadden negen van de tien ex-Philipswerknemers al een andere job gevonden. Het Amerikaanse Jabil Circuit zorgde als eerste voor de aflossing. Leoni Cable Assemblies is een gewezen afdeling van Philips Hasselt die al in 1998 een zelfstandige koers ging varen. Leoni produceert zo’n zes miljoen verbindingskabels per jaar, maar begint nu stilaan zijn activiteiten te verschuiven naar China. Emgo, een lampenfabrikant uit Lommel, is een joint venture van Philips en Siemens, via Osram.

Onder de andere opmerkelijke bedrijven uit de provincie is er nog Euro Shoe Unie van de familie Vanaudenhove, die in 2000 besloot om zich te houden aan het nose in, fingers out-principe en het dagelijkse management over te laten aan niet-leden van de familie. Euro Shoe baat zowat 330 verkooppunten uit en brengt ook sportartikelen op de markt via de keten Primo Stadion. Het baat tevens 23 Brico’s uit in franchise. Omdat hij in zijn dorp Eksel krap kwam te zitten, heeft transporteur Essers met de dood in het hart zijn installaties overgebracht naar Genk, maar hij blijft gedomicilieerd in zijn ‘geboortedorp’. In 2001 werd de onderneming verkozen tot Transporteur van het Jaar. De groep met de roodwitte vrachtwagens beschikt over een vloot van meer dan duizend voertuigen, die jaar in jaar uit meer dan 400.000 opdrachten uitvoeren.

En dan is er nog JBC, naar de initialen van Jean-Baptiste Claes, een beroepsrenner die uit het peloton stapte en een restaurant opende, en vervolgens een disco. Het nachtleven begon echter door te wegen en uiteindelijk opende hij een kledingzaak in Hasselt. Een geslaagde ontsnapping! Dertig jaar later telt de onderneming tachtig vestigingen in België en een tiental in de rest van de Benelux. De onderneming wordt nu geleid door de tweede generatie, terwijl de oprichter een nieuwe passie ontdekt heeft: het fokken van drafpaarden.

Alles bij elkaar realiseerden de 200 grootste ondernemingen van de provincie een omzet van 19 miljard euro en een nettowinst van 440 miljoen. Samen geven ze werk aan 44.317 mensen. Onder de twintig grootste zijn er amper vijf Belgische.

Tony Coenjaerts