Twee jaar geleden publiceerde de Franse econoom Christian Saint-Etienne een boek met de titel La fin de l’euro. Daarin stelde hij dat de muntunie ten dode was opgeschreven om twee redenen: er is geen enkel historisch voorbeeld van een muntunie waarbij de monetaire soevereiniteit niet samenvalt met de politieke soevereiniteit. Ten tweede: de euro heeft geen toekomst omdat er geen gemeenschappelijke visie is over de toekomst van Europa.
Twee jaar na de eerste versie rolt een geactualiseerde versie van La fin de l’euro van de persen. Het is geen opbeurende lectuur. In de ogen van Saint-Etienne is de eurozone zwaar ziek en wordt die enkel met een aantal lapmiddelen in leven gehouden. Zoals het Europese noodfonds voor zwakke eurolanden dat vorig jaar werd opgericht en onlangs nog werd versterkt. Volgens de Franse econoom is er 80 procent kans dat de Europese leiders het fonds de komende jaren op de ene Europese top na de andere moeten bijsturen. Maar het gebruik van lapmiddelen kan niet eeuwig blijven duren. Uiteindelijk bestaan er maar twee mogelijkheden meer. Ofwel komt er een eurozone met één economische regering en één Europees begrotingsbeleid. De kans daarop is volgens Saint-Etienne vandaag de dag nog altijd gelijk aan nul. Maar dat kan vlug veranderen, het enige alternatief is het uiteenvallen van de eurozone.
Dat zou volgens de Franse econoom kunnen gebeuren wanneer de financiële markten Spanje aanvallen. Een aanval op Spanje zal ook een massale verkoop van Italiaans en Frans staatspapier met zich brengen. “Dan zal het voor de andere eurolanden gedaan zijn om nu eens 110 miljard aan Griekenland te lenen en dan weer een paar tientallen miljarden aan Ierland. In zo’n situatie spelen we in een andere categorie. Dan zal er 2000 miljard euro moeten worden vrijgemaakt. En de redding kan alleen van Duitsland komen.”
Christian Saint-Etienne mag dan wel in de slechte opbouw van de eurozone de bron van de huidige problemen zien, hij haalt in het boek ook zwaar uit naar Duitsland. Hij vertrekt in het boek – verkeerdelijk – van de stelling dat de eurozone een zero sum game is waarbij één land wint en een ander verliest. Zo is hij heel streng voor het Duitse beleid van loonmatiging dat “werd doorgevoerd ten nadele van de andere eurolanden. Met als gevolg dat er een Noord-Europa is ontstaan rond Duitsland, Nederland en Oostenrijk en een Zuid-Europa rond het trio Spanje-Italië-Frankrijk.” Noord-Europa heeft gekozen voor een economie gericht op export en de ontwikkeling van de industrie. Zuid-Europa moet het hebben van de consumptie als groeimotor. Die verschillen hebben de zwakke constructie die de eurozone was verder ondermijnd.
Christian Saint-Etienne, La fin de l’euro, François Bourin, 2011, 150 blz, 19 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier