Laatste dagen

Over enkele weken wordt de soevereiniteit van de Britse kroonkolonie Hongkong overgedragen aan het communistische China. De Amerikaan Paul Theroux schreef er een oer-Engelse roman over.

“Er waren dagen dat Hongkong eigenlijk niet anders was dan de voorstad van Londen waar ze voor de oorlog had gewoond. Vandaag bijvoorbeeld voerde de kille vroege ochtend met mistflarden voor de ramen haar terug naar Balham. De grijze lucht viel in grote zachte vlokken warrig vulsel omlaag, als een kussen dat was opengescheurd, maar dan niet zo’n stinkend Chinees strokussen.” In de openingszinnen propt Paul Theroux vakkundig toon, sfeer en hoofdthema van De laatste dagen van Hongkong samen. Ook de isolatie en dreiging worden al voelbaar.

Een bazige Engelse dame en haar in Hongkong geboren zoon leiden een gezapig, luxueus, Engels leventje in de kroonkolonie. De zoon, bijna midveertig en vrijgezel, baat er een naaiatelier uit. De goedkope lokale arbeidsters stillen ook zijn seksuele appetijt. De overdracht van de kapitalistische enclave verontrust moeder en zoon niet. Ze denken dat ze de touwtjes stevig in handen hebben. Tot een nieuwe maffia van Chinese militairen en hun gewetenloze zakenlakeien (en vice versa) ook hun bedrijf inlijven.

Zonder de couleur locale te verwaarlozen, richt Theroux zich op de onafwendbare ondergang van de koloniale familie. Die staat uiteraard symbool voor het verschrompelde empire, maar gelukkig maakt de auteur er geen eendimensionale figuren van. Zo slaagt hij er ook in zijn twee hoedanigheden van reisauteur en romancier in een vlotte degelijke roman te laten samensmelten, met geraffineerde sneers en kwinkslagen, en toch niet zonder pudeur voor een kwijnende cultuur.

Onlangs verschenen van Theroux nog een semi-autobiografische roman en drie forse reisboeken. Mijn andere ik gunt de lezer een blik achter het masker van de in Boston opgegroeide schrijver, die haast de hele wereld doorkruiste, Azië voorop. In De zuilen van Hercules doet hij zijn reputatie van (heerlijk) eigenzinnige reiziger eer aan bij de boorden van de Middellandse Zee. In De gelukkige eilanden moppert hij op het massatoerisme in Tahiti en peddelt hij jongensachtig avontuurlijk naar onbewoonde eilanden in de Stille Oceaan. In De grote spoorwegcarrousel, een herdruk van zijn doorbraak uit 1975, kriskrast hij per trein door Azië. Absolute aanraders.

LUC DE DECKER

Paul Theroux, De laatste dagen van Hongkong. Atlas, 238 blz., 740 fr. Ook de andere boeken verschenen bij Atlas.