LAAT HET ZWARTEPIETENSPEL BEGINNEN

120 miljoen euro. Dat kost één uur stroompanne in België volgens het Federaal Planbureau. Die kostprijs, en de mogelijke schadeclaims, maakt veel betrokkenen zenuwachtig.

Met een ‘monsterboete’ van 4500 euro per Megawattuur gaf Elia een krachtig signaal dat de energiebevoorrading voor de komende winters als prioriteit nummer één moet worden beschouwd.

In feite gaat het niet om een boete, maar om een onevenwichtstarief. Dat bestaat al en bedraagt ongeveer 300 euro per MWh. Maar als de strategische reserve (systeem waarmee centrales die anders zouden sluiten, op vraag van netwerkbeheerder Elia tegen een vergoeding worden opengehouden) wordt aangesproken, en er een structureel tekort aan energie is, wordt het tarief stevig opgetrokken.

De forse som wordt aangerekend aan producenten en leveranciers die te weinig energie injecteren of aanleveren om hun eigen klanten te bevoorraden. De maatregel geldt voor alle ARP’s (access responsible party): iedereen die rechtstreeks op het hoogspanningsnet is aangesloten, inclusief grootverbruikers als ArcelorMittal, BASF en Tessenderlo Chemie.

De praktische realisatie van de maatregel belooft een ander paar mouwen te worden. Tim Vermeir van het advocatenkantoor Blixt suggereert in een bloganalyse dat de juiste procedure om het speciale tarief goed te keuren, niet is gevolgd. Lees: indien het tot een rechtszaak komt, hoeven de geviseerde bedrijven wellicht de boete niet te betalen.

“Natuurlijk lost zo’n systeem niets op”, vindt André Jurres, CEO van het hernieuwbare-energiebedrijf NPG Energy. “Ik zie het vooral als een signaal. Het is niet verkeerd om de markt in de richting van investeringen in productie te duwen. Want de kosten die sommige leveranciers nu maken om zich tegen dit nieuwe risico te verzekeren, komen uiteindelijk in de factuur terecht.”

Lampiris bijvoorbeeld won begin dit jaar de concessie voor de centrale van La Platte Taille, een mini-Coo. “Zie het gerust als een soort verzekering, waardoor we op moeilijke momenten mee het evenwicht kunnen helpen te verzorgen”, stelt mede-CEO Bruno Vanderschueren.

Verzekering

Volgens critici is de nieuwe maatregel vooral paniekvoetbal van Elia, dat schadeclaims wil vermijden. “Wij zijn niet verantwoordelijk voor de bevoorradingszekerheid”, repliceert Elia-woordvoerster Barbara Verhaegen. “Wij voeren uit wat de overheid beslist. Indien er schade is, moeten de mensen in eerste instantie hun netbeheerder aanspreken, die dan eventueel zal proberen te verhalen op ons.”

Dat klopt niet, meent David Haverbeke van het advocatenkantoor Fieldfisher. “De netbeheerders zijn verantwoordelijk voor het evenwicht, en dus ook voor black-outs. Elke leverancier heeft in zijn klantencontracten een clausule staan die bepaalt dat de netbeheerder instaat voor de continuïteit van de energieleveringen.”

Al wil dat niet zeggen dat de netbeheerders ook moeten opdraaien voor schade, legt Wouter Vandorpe van Fieldfisher uit. “Zij kunnen aanvoeren dat het om overmacht gaat. Maar daarvoor gelden twee voorwaarden: het moet onvoorspelbaar zijn, en onweerstaanbaar, wat wil zeggen dat je er niets aan kunt doen. Dat tweede kan misschien zo zijn, maar hoe meer discussie er nu wordt gevoerd, hoe moeilijker het zal zijn om te zeggen dat een black-out onvoorspelbaar was. Want in noodsituaties kunnen sommige verplichtingen vervallen, maar niet als die noodsituaties het gevolg zijn van een eventueel gebrek aan investeringen.”

De netbeheerders kunnen overigens ook verwijzen naar de technische reglementen om buiten schot te blijven. Indien noch leverancier, noch netbeheerder aansprakelijk blijkt, lijkt het zeker voor bedrijven geen kwaad te kunnen zich hiervoor te verzekeren. Volgens studies dekt amper een tiende van de klassieke contracten zo’n schade.

“Hoe meer discussie er nu wordt gevoerd, hoe moeilijker het zal zijn om te zeggen dat een black-out onvoorspelbaar was”