Door de coronacrisis zal het begrotingstekort wellicht erg fors oplopen, maar dat is geen reden tot paniek. Volgens studies van de KU Leuven en de UGent kan de overheid met het juiste beleid vermijden dat de coronafactuur tot belastingverhogingen of saneringen leidt.
Belangrijk in de scenario’s die de economen van de twee universiteiten onderzochten, is het uitgangspunt dat de crisis tijdelijk is. De verschillende scenario’s in de studie van de KU Leuven gaan bijvoorbeeld allemaal uit van een stevig economisch herstel volgend jaar.
‘Hoe groot het tekort in de begroting ingevolge de coronacrisis ook is, als dit tekort tijdelijk is, zal niemand daarvoor hoeven te betalen’, zegt UGent-professor Freddy Heylen.
Zijn collega André Decoster van de KU Leuven komt tot dezelfde conclusie: ‘Een coronafactuur van 10 miljard euro of meer speelt geen rol op de lange termijn, zolang de economie snel genoeg weer op toerental komt en er een goed beleid gevoerd wordt op de langere termijn.’
De economen geven een aantal aanbevelingen mee aan de beleidsmakers in België om die economie er snel weer bovenop te helpen. Een belangrijk deel gaat over de arbeidsmarkt. Als de overheid werken voldoende aantrekkelijk houdt, kan ze volgens de wetenschappers de economische schade serieus beperken.
Steunmaatregelen optimaliseren
Nu de eerste storm is geluwd, adviseren de UGent-onderzoekers bijvoorbeeld om de financiële steunmaatregelen te optimaliseren. ‘Door de urgentie zijn ze immers niet allemaal goed op elkaar afgestemd en onvoldoende gericht, en moedigen ze onvoldoende aan om te werken, waar het veilig kan’, klinkt het in de studie.
Zo valt het op dat Belgische werkgevers veel meer gebruikmaken van het systeem van tijdelijke werkloosheid dan werkgevers in buurlanden Frankrijk en Duitsland. Dat doet de vraag rijzen of er geen sprake is van overmatig gebruik. ‘Het is wenselijk om de generositeit van de voordelen kritisch te onderzoeken en zo nodig te verlagen’, luidt het.
Er kan bijvoorbeeld geopteerd worden om een maximale netto-vervangingsratio in te voeren van alle opgestapelde voordelen voor tijdelijk werklozen. Nu zou het in bepaalde gevallen zo zijn dat het inkomen hoger ligt als tijdelijk werkloze dan als voltijds werkende. Terwijl de overheid bepaalde groepen mogelijk overbeschermt, komen andere niet in aanmerking.
Incentives verkeerd
Op dit ogenblik zijn de ‘incentives’ verkeerd, staat in de UGent-studie. ‘Zelfs als het veilig kan, hebben mensen soms financieel meer voordeel om, hoewel ze hier zelf niet voor kozen, thuis te blijven dan opnieuw te gaan werken of aan de slag te blijven.’ Om dat aan te pakken, mogen ofwel de uitkeringen niet te hoog liggen, of kan er in een financiële aanmoediging voorzien worden voor wie – al dan niet deeltijds – werkt.
De overheid kan ook de economische groei aanzwengelen – en zo de toegenomen schuldgraad terug laten afnemen – door een expansief vraagbeleid te voeren na het opheffen van de lockdownmaatregelen.
In principe betekenen bijkomende uitgaven om de vraag op peil te houden een verslechtering van de budgettaire positie, maar de Gentse professoren denken op basis van recent onderzoek dat die extra uitgaven volledig kunnen worden gecompenseerd door terugverdieneffecten wanneer de economie effectief wordt aangezwengeld.
