“Kmo’s worden uitgeperst als citroenen”

Als de zon schijnt, geven kredietverzekeraars je een paraplu. Als het begint te regenen, nemen ze die weer af. Waarvoor dienen kredietverzekeringen eigenlijk, foeteren ondernemers. Om nog maar te zwijgen over het dreigende sneeuwbaleffect.

In crisistijd is de kans groter dat ondernemingen door hun klanten niet betaald worden voor hun goederen of diensten. Ze doen dus meer dan ooit een beroep op de verzekeringsmaatschappijen die dat risico op wanbetaling dekken. Maar ook de kredietverzekeraars zitten op hun tandvlees en schroeven in veel gevallen de bestaande dekkingen terug. Meer en meer bedrijven dreigden daardoor in ademnood te raken en daarom nam de federale overheid het initiatief om een aanvullende waarborg te bieden op de dekkingen die ondernemingen vragen bij hun kredietverzekeraar. Dat Belgacap-systeem had normaal gezien van kracht moeten zijn sinds 1 juli, maar eind vorige week was er nog geen definitief akkoord tussen de regering en de kredietverzekeraars. Bovendien ziet het er niet naar uit dat met Belgacap alle problemen van de baan zijn.

“Onze leden sturen nog wekelijks klachten over hun kredietverzekeraars”, zegt Karel Van Eetvelt, gedelegeerd bestuurder van de ondernemersorganisatie Unizo. “De toestand is er dus zeker niet op verbeterd sinds begin dit jaar. Toen was er vooral ongenoegen over Atradius, een van de grote wereldwijde kredietverzekeraars. Nu worden ook de namen van Euler Hermes en Coface geregeld genoemd. Dat het wel degelijk een probleem is, merk ik heel duidelijk op recepties. Ik word er steevast aangesproken over kredietverzekeraars die almaar strenger optreden, met alle gevolgen van dien.”

De gevolgen voor de kmo’s zijn dubbel. Eerst en vooral is het risico op mogelijke insolventie bij hun klanten niet langer verzekerd of niet langer volledig verzekerd. Als een klant niet meer in staat is om zijn facturen te betalen aan zijn leverancier, moet die laatste daar zelf voor opdraaien. Het zijn overigens niet alleen de kmo’s die zelf een kredietverzekering hebben die in de problemen komen, benadrukt Van Eetvelt. “Ook de kmo’s zonder kredietverzekering – nog altijd het leeuwendeel van de Unizo-leden – zijn het kind van de rekening. Hoe dat kan? Zij krijgen op hun beurt de boodschap van hun leveranciers dat ze cash moeten betalen bij de levering van broodnodige goederen of diensten. Die leveranciers hebben wel een kredietverzekering en ze krijgen van hun kredietverzekeraar te horen dat bepaalde van hun klanten een verhoogd risico op insolventie lopen. Die moeten voortaan dus cash betalen. In volle crisis! Het argument van de kredietverzekeraars luidt steevast: de cijfers van uw klant zijn niet meer zo goed als vorig jaar. Maar vaak zijn die uitspraken zeer voorbarig. Kortom, de betrokken kmo’s worden voor het blok gezet.”

Geen varkens naar Oost-Europa

Wat zijn nu de gevolgen? Vooral buitenlandse – in het bijzonder Russische – bedrijven werden door de kredietverzekeraars plots als erg risicovolle klanten beschouwd toen de crisis daar enkele maanden geleden losbarstte. Belgische bedrijven die in Rusland leverden, werden daar in veel gevallen niet langer voor verzekerd. Als ze niet in staat waren om het risico zelf te dragen, kwamen hun exportactiviteiten in het gedrang. Dat had niet alleen zware gevolgen voor de betrokken kmo’s in België, maar het veroorzaakte ook een bijkomende vertraging van de economie.

Dirk Decoster, voorzitter van Fevia, de federatie van de voedingsindustrie in België, beaamt dat. “Belgische voedingsbedrijven hebben in veel gevallen de beslissing genomen om niet langer te leveren in het vroegere Oostblok omdat ze voor die transacties niet langer verzekerd werden. Of slechts voor een deel. En geen export, dat betekent omzetverlies. Hoe erg de situatie is? Ik hoor dat onze leden eronder lijden, maar velen zwijgen.” Decoster vreest dat zijn sector de komende maanden voor nog veel hetere vuren komt te staan. Ook hij vindt dat een allesomvattende oplossing zich opdringt.

Georges Van Keerbergen van de Boerenbond bevestigt: “Varkens worden niet langer uitgevoerd naar Oost-Europa. Het gevolg is dat varkenshouders hun waren alleen nog kwijt kunnen op de lokale markt, met een neerwaartse druk op de prijzen. En een daling van de afzetprijzen, dat betekent minder inkomsten. Een moeilijkheid die vooral speelt in de varkensteelt, bij de melkveehouders en bij sommige tuinbouwers. Als de export weer op gang komt, zijn we gered. Structurele problemen zijn er niet in onze sector. De lokale vraag naar onze producten is niet gedaald.”

Terug naar de Middeleeuwen

Nog een ander dramatisch gevolg van het strengere optreden van de kredietverzekeraars is het dreigende faillissement bij veel kmo’s die er direct of indirect mee te maken krijgen. “Vooral de bedrijven die plots te horen krijgen dat ze cash moeten betalen aan hun leveranciers komen stilaan in zwaar weer terecht”, weet Van Eetvelt.

“Bijkomend probleem: multinationals willen hun winstmarges op hetzelfde niveau houden als de voorgaande jaren. Ze doen dat onder meer door almaar langer te wachten om hun facturen te betalen aan de kleinere bedrijven die hun goederen of diensten leveren. Op hetzelfde moment dat die te horen krijgen dat ze cash moeten betalen aan hun leveranciers. De solidariteit in de economische keten raakt hoe langer hoe meer zoek. Er speelt zich momenteel een brutaal machtsspel af. De grote bedrijven aan de top van de piramide proberen de crisis te overleven op de rug van hun kleinere afnemers. Zelf zeggen die multinationals dat ze tot dat soort gedrag verplicht worden door hun concurrenten die dezelfde strategie toepassen. Als je de economische keten overschouwt, zie je dat heel wat kmo’s worden uitgeperst als citroenen. We zitten precies weer in de Middeleeuwen. Eén feodale leenheer verdient schatten van mensen, op de rug van talloze vazallen die voor hem werken tot ze erbij neervallen.”

Van Eetvelt is van oordeel dat er dringend paal en perk moet worden gesteld aan zulke praktijken. Volgens hem reikt de draagwijdte van het probleem tot bij de beursgenoteerde kleppers in België, die net zo goed als de kmo’s last ondervinden van de strenge wetten die de kredietverzekeraars dicteren sinds de crisis. En veel meer nog hebben ze last van de multinationals die – dixit Van Eetvelt – alles uit de kast halen om de wettelijk vastgelegde betalingstermijnen te omzeilen.

De Unizo-topman beseft dat er voor die laatste moeilijkheid geen oplossing denkbaar is op Belgisch niveau, al was het maar omdat we hier te maken krijgen met grote bedrijven die over de grenzen heen opereren. Van Eetvelt pleit voor een oplossing op Europees vlak en sprak daarover al met federaal minister van Economie Vincent Van Quickenborne (Open Vld). “Unizo is voorstander van een vrije markt, maar een aantal zaken moet toch beter gereglementeerd worden. De betalingstermijnen voor bedrijven bijvoorbeeld. Die moeten veel stringenter worden.”

Unizo stipt aan dat er vanuit het veld een zekere druk bestaat om daarover afspraken te maken en het voelt zich geruggensteund door Europese zusterorganisaties. Van Quickenborne bevestigt dat hij de problematiek ‘in een groter geheel’ wil bespreken om een sneeuwbaleffect te vermijden. De besprekingen zijn aardig opgeschoten, is alles wat Van Quickenborne erover kwijt wil. “Binnenkort liggen er oplossingen op tafel.”

Door Celine De Coster

Kmo’s draaien op voor klanten die niet meer kunnen betalen en zelf moeten ze contant betalen.

“De grote bedrijven proberen de crisis te overleven op de rug van hun kleinere afnemers”

Karel Van Eetvelt, Unizo