KLOKKENLUIDERS

OPLICHTING.

De Kredietbank wentelt vragen over de fiscale fraudezaak rond KB Lux af op de directie van haar Luxemburgse dochter. We peilden naar de reactie van een topadviseur van de KB in Brussel. Die spreekt van “een bizar dossier”.

“De Belgische bankwereld trilt op zijn grondvesten omdat enkele oplichters hun slag niet konden thuishalen,” getuigt hij. ” De bende van vijf (ex-werknemers van KB Lux nvdr), die betrokken was bij een diefstal, trachtten eerst de bank te chanteren met de dreiging om de lijst van de Luxemburgse rekeninghouders publiek te maken. De Bijzondere Belastinginspectie oordeelde in de beginfase dat het dossier niet kon worden hardgemaakt, maar nadien komt het toch in de pers terecht op een moment dat het bepaalde politici goed uitkomt.”

De personeelsleden in kwestie zijn ondertussen ontslagen en er loopt een strafzaak tegen hen. Sommigen werden een tijdje aangehouden.

Een jurist die de zaak bestudeert : “Het Belgische gerecht hanteert meestal de ongeschreven regel dat gestolen informatie geen rechtsgrond vormt voor een strafdossier. Voor alle duidelijkheid : de rekeninghouders van een KB Lux-rekening lopen geen gevaar dat het gerecht op basis van de gestolen informatie een fiscaal strafdossier zal openen. Wellicht nodigt de BBI sommigen uit voor een gesprek, zoals dat al gebeurd is, maar niemand is verplicht om informatie te leveren over eventuele inbreuken. De klantenlijsten zijn vervalst, stelt de Bank, en het Luxemburgse bankgeheim laat Belgische instanties niet toe om het tegendeel te bewijzen.”

Het is trouwens niet de eerste keer dat Belgische ondernemingen op juridische moeilijkheden stoten door afpersing. In het midden van de jaren tachtig trachtte een topkaderlid van Assubel van de verzekeringsonderneming een riante opzegpremie te bekomen. Volgens het (inmiddels ontslagen) personeelslid zou de verzekeraar met de winsten van de levensverzekeringsportefeuille onrechtstreeks de (verlieslatende) schadetak hebben gesubsidieerd. De zaak wordt momenteel door de arbeidsrechtbank behandeld. Onderzoeksrechter Van Espen liet ook zijn licht schijnen op het dossier, dat in de herfst voor de strafrechter komt.

KLIKKEN.

In het geval van Assubel en KB Lux betreft het dus werknemers die informatie over (naar hun mening) onrechtmatige praktijken aan de grote klok hangen. Mag dit zomaar ?

Thierry Claeys, de gereputeerde expert in sociaal recht van het advocatenbureau Loeff Claeys Verbeke : “Een personeelslid dat illegale praktijken doorspeelt aan het gerecht, kan niet om dringende redenen worden ontslagen. Maar als een bankbediende rekeningnummers doorspeelt (zonder dat het daarbij om illegale praktijken gaat), betreft het een zware fout die aanleiding kan geven tot ontslag, en zelfs een eis tot schadevergoeding vanwege de werkgever. Ook het strafrecht beteugelt dergelijke praktijken. Als de klant op de inkomsten van deze rekeningen geen belasting betaalt, is dat zijn verantwoordelijkheid, niet die van de bank. Maar als de bank willens en wetens heeft meegewerkt aan het opzetten van witwasconstructies, zoals sommigen suggereren, liggen de zaken anders. Dan gaat het om een strafrechtelijke inbreuk, die gemeld mag worden. Met de nadruk op mag. Geen enkele werknemer is tenzij iemands leven in gevaar is verplicht om fraude aan de kaak te stellen.”

Volgens criminoloog Marc Cools (ook security manager van Alcatel Bell) is er op dit vlak een juridische leemte. “De problematiek rond de whistle blowers ofte klokkenluiders is een relatief nieuw fenomeen,” signaleert hij. “Werkgevers hebben de neiging om onregelmatigheden op te lossen via de private justice. Uit vrees dat de informatie lekt, stappen ze niet naar het gerecht. Individuele initiatieven in die richting worden zelfs gesanctioneerd. Ik pleit voor een informatietrefpunt waar dergelijke zaken kunnen worden aangemeld, waarna een informeel onderzoek door specialisten kan volgen.”

Maar het verhaal is niet compleet. Het is onwaarschijnlijk dat bij Assubel of KB Lux sprake was van personeel dat uit burgerzin naar het gerecht stapte. Ze spraken immers eerst hun werkgever aan met de vraag om met geld over de brug te komen. “Dit is afpersing, dus een dringende reden tot ontslag,” meent Claeys. Maar kan de gevraagde som niet worden beschouwd als een soort van opzegvergoeding van een werknemer die niet wil meewerken aan (naar zijn mening) minder oorbare praktijken ? “Neen,” argumenteert de advocaat. “Op zich kan een personeelslid een ontslag om dringende redenen vragen als hij op fraude stoot. Maar dat houdt in dat hij aan zijn opzegpremie verzaakt.” Voor alle duidelijkheid : volgens het Luxemburgse recht dat van toepassing is voor het KB Lux-personeel, hebben werknemers in zo’n geval wèl recht op een premie.

Cools : “De Belgische wetgeving schiet tekort. Personeelsleden die fraude in het openbaar brengen, zouden moeten kunnen rekenen op wettelijke bescherming. Een fraudezaak die onder druk van het topkader, dat dikwijls zijn eigen positie wil beschermen in de doofpot terechtkomt, kan achteraf terug losbarsten. En dikwijls zal de fraude dan nog verergerd zijn.”

THIERRY CLAEYS (LOEFF CLAEYS VERBEKE) Wie als personeelslid in zijn onderneming fraude vaststelt, kan een ontslag om dringende reden vragen, maar heeft geen recht op een opzegpremie.