KLIKKEN WORDT CLICKEN

De Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD), zowat de BBI van de socialeinspectiediensten, opent dit jaar een website waar klikkers sociale fraude kunnen melden. Staatssecretaris voor Fraudebestrijding John Crombez (sp.a) steunt de oprichting van dat centrale meldpunt voor sociale fraude, hoewel er controverse bestaat of klikken al dan niet anoniem kan.

Er is geen kliklijn nodig om klachten uit te lokken. Vorig jaar kwamen maar liefst 9000 — ook anonieme — klachten binnen bij de sociale-inspectiediensten. Herman van Hoogenbemt, een vennoot van het advocatenkantoor Tilleman van Hoogenbemt, dat is gespecialiseerd in sociale juridische dossiers: “Een anonieme klacht geeft bijna altijd aanleiding tot een controle. Bovendien weet de inspecteur bij een terechte klacht exact waar hij moet zoeken, dus boekt hij meestal succes. De gevolgen zijn niet mis. Inbreuken op het arbeidsrecht en de sociale zekerheid kunnen correctioneel worden bestraft, en waar dat niet lukt, loert de administratieve geldboete. Sociaal heeft België hier en daar al trekjes van een politiestaat, ook al doordat de bevoegdheden van de inspectiediensten de afgelopen jaren drastisch werden uitgebreid.”

De advocaat getuigt dat ook cliënten die in orde waren, in problemen kwamen door anonieme klachten. “Na een klacht nam een onderzoeksrechter alle computers en de hele boekhouding van een onderneming in beslag, omdat hij de bedrijfsleiding ervan verdacht lonen in het zwart te betalen. De administratie van die cliënt was een maand technisch werkloos. Achteraf bleek er niets aan de hand te zijn. ‘Onze verontschuldigingen,’ klonk het bij de onderzoekers, ‘we houden jullie verder in het oog’. Veel verhaal heb je niet tegen een onbekende klager. De wet verbiedt de sociale inspectie ook maar iets over de identiteit van de klagers bekend te maken, als de klacht al niet anoniem is. Anonieme klagers genieten een vorm van immuniteit om bedrijven te treiteren.”

Al bij al is zo’n kliklijn “een ouderwets instrument”, signaleert Van Hoogenbemt. Sinds juni 2011 beschikt de SIOD over een computerprogramma dat de inspectie efficiënter maakt. “Tot op heden waren anonieme klachten voor de inspectie dikwijls een aanleiding om een bezoek aan een onderneming te brengen”, aldus Van Hoogenbemt. “Maar nu functioneert de computer als alarmcentrale en doet de administratie aan datamining door de databanken van de btw, de fiscus, de RSZ, de RVA en de inspectiediensten aan elkaar te koppelen. Als een aannemer plots veel toegevoegde waarde realiseert zonder dat hij extra personeel aanwerft, kan dat op zwart werk wijzen en komt de inspectie langs. Dat is objectiever en efficiënter. Het ziet ernaar uit dat dit systeem nog wordt uitgebouwd.”