Kies uw scenario

De Amerikaanse economie zit in de rats. 2009 kan zwaar worden, of héél zwaar. Of misschien valt het allemaal wel mee?

De Amerikaanse economie stevent af op het meest penibele jaar in haar moderne geschiedenis. De krachten die aan het werk zijn, kunnen tot alles leiden, van een lusteloze groei tot een heftige samentrekking.

Mochten alleen de fundamentele groeifactoren aangetast zijn, dan kon Amerika zich verwachten aan een zwakke recessie in het eerste deel van 2009, gevolgd door een futloos herstel tegen het einde van het jaar. Maar het gaat niet alleen om fundamentals; de economie wordt geteisterd door een orkaan die over de financiële markten raast. Die heeft al enkele van de grootste firma’s omvergeblazen, haalde het financiële landschap overhoop en gaf aanleiding tot een diepgaand wantrouwen dat de kredietverlening afschrikt.

Amerika stapte zijn recessie in vrij goede conditie binnen. Zeven jaren van soberheid hadden ertoe geleid dat de bedrijven niet al te veel arbeiders hadden, dat de voorraden schraal waren en dat heel weinig ondernemingen overcapaciteit hadden.

Het enige in het oog springende onevenwicht was op de huizenmarkt: zowel de prijzen van bestaande huizen als de bouwprijzen waren tegen 2006 ver boven de traditionele normen uitgestegen. Op dat moment ging de huizensector over de kop en tegen het midden van 2008 was een groot deel van het onevenwicht weer weggewerkt. Zowel de bouw als de prijzen zullen waarschijnlijk binnen de twaalf maanden de bodem bereiken.

Een, twee of drie?

Niettemin zal het National Bureau of Economic Research in 2009 zo goed als zeker tot het besluit komen dat er zich een recessie heeft voorgedaan. Zelfs als de economie een groei kent, dan zal die ver beneden het potentieel op lange termijn liggen. Ondertussen zal de werkloosheid stijgen naar 7 procent, misschien zelfs meer. Met een beetje geluk zal de recessie vergelijkbaar zijn met die van 1990-91 en 2001, toen de productie slechts in bescheiden mate daalde en de werkloosheid met twee tot drie procentpunten toenam.

Het herstel zal in 2009 beginnen, maar het zal zo zwak zijn dat het met het blote oog niet waarneembaar is. Het zal jaren duren vooraleer de financiële sector al zijn slechte schulden kwijt is. De leningvereisten zullen almaar strikter worden en de woningbouw zal zwak blijven tot het percentage van huiseigenaars tot een meer aanvaardbaar niveau is gedaald.

Voeg daar nog aan toe dat de vergrijzende bevolking niet langer kan vertrouwen op stijgende huizen- en aandelenprijzen om haar pensioen te financieren, en het is onvermijdelijk dat de Amerikanen in de komende jaren minder zullen verbruiken en meer zullen sparen.

De inflatie zal in 2009 verdampen door de daling van de olieprijzen en de toenemende werkloosheid. De rentevoeten zullen niet stijgen vóór het einde van het jaar, of misschien helemaal niet. Integendeel, verdere dalingen zijn mogelijk.

Maar dat is allemaal in de veronderstelling dat de autoriteiten erin slagen de financiële crisis in te dijken.

Lukt dat niet, dan komt een tweede scenario op de proppen. Nog meer banken en fondsen zullen dan verplicht zijn activa af te stoten en de leningactiviteit te beperken. Dat zal de bestedingen en de investeringen ondermijnen. De prijzen van de aandelen en de huizen zullen scherp dalen. De regering zal reageren met nog meer budgettaire stimuli en haar participaties in financiële instellingen uitbreiden. Desondanks kan de recessie even erg worden als in 1973-’75 of 1981-’82, toen de nationale productie met 3 procent daalde en de werkloosheid met respectievelijk 4,4 en 3,6 procentpunten toenam.

Er is ook nog een derde scenario mogelijk: dat het vertrouwen even snel terugkomt als het verdwenen is. Als de liquiditeit terugkeert, zullen de investeerders besluiten dat de banken weer solvabel zijn. De leningactiviteit zal aantrekken en de opgekropte vraag naar huizen zal vrijkomen. De groei zal wel enkele kwartalen futloos blijven, maar dan fors hervatten. Ongeloofwaardig, zegt u? De Amerikaanse economie heeft zichzelf al herhaaldelijk verrast. Misschien doet ze dat dit keer weer. (T)

DE AUTEUR IS REDACTEUR AMERIKAANSE ECONOMIE VAN THE ECONOMIST.

Door Greg Ip